Güneşin tesirini gösterdiği bu sıcak günlerde güneşten korunmamız kıymetli. Pekala bu bahiste başınızda ne üzere sorular var? Ben mümkün soruları 10 başlık altında toparlamaya çalıştım.
Güneşten korunmak neden bu kadar değerli?
Güneş dış etkenlere bağlı yaşlanmanın en başlı nedenidir. Güneşten yayılan ultraviyole (UV radrasyon ışınları deri yaşlanması belirtileri olan leke, kırışıklık artışı ve cilt kuruluğu gelişimini tetikler.UV ışınları en sık görülen kanser olan deri kanseri gelişimine taban hazırlar. UV ışınlardan UVA ışını pencere camından geçebilir. Bu yüzden otomobilde ya da güneş gören iç yerlerde güneşten korunmaya devam edilmelidir. Güneşten korunma şuuru yüksek olan toplumlarda deri kanseri görülme sıklığı daha az saptanmıştır. Hayat uzunluğu güneşe maruz kaldığımız toplam mühlet ile bağlantılı olarak melanom dışı deri kanserleri (bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom) gelişim riski artmaktadır. Yapılan çalışmalarda deri kanserleri bilhassa erkeklerde daha sık görüldüğü üzere güneşten korunma şuuru erkeklerde daha azdır. Deri kanseri gelişimi riski açısından cinsiyet ve genetik yatkınlık değiştirilemeyecek faktörler olduğu halde, güneş maruziyeti denetim edebileceğimiz bir faktördür. Güneşten sakınmak, güneşten korunmada en değerli sistemdir.
Kaç yaşından itibaren güneşten korunmalıyım?
Güneşten korunma şuuruna ve eğitimine erken yaşlardan itibaren başlamalıdır. Bilhassa çocukluk ve ergenlik periyodunda olan güneş yanıkları ileri yaşlarda gelişebilecek ölümcül olabilen melanom deri kanseri gelişimi açısından risk taşır. Bu yüzden 6 aylıktan küçük bebeklerin uzun vadeli direkt güneş maruziyetinden korunması, 6 aylıktan büyük bebek ve çocukların ise yüksek SPF bedelli koruyucular ile güneşten korunması gerekmektedir. Bunun yanı sıra yapılan bir çalışmada güneş kremi kullanan ve güneşten korunma ile ilgili bilgi sahibi olan ergenler, bu alışkanlığa ve bilgiye sahip olmayanlara nazaran daha fazla güneşlenme eğiliminde oldukları saptanmış. Erken yaşlarda güneşlenme mühletinin de kısaltılması konusunda eğitim verilmelidir.
SPF nedir? ‘Geniş spektrumlu güneş kremi’ ne demektir?
SPF (sun protection factor) santimetrekareye 2mg güneş koruyucusu sürdükten sonra, o bölgede kızarıklık oluşturabilecek UV radyasyon dozunun, eser sürülmemiş alanda kızarıklık oluşturabilecek UV dozuna bölünmesi ile elde edilen kıymettir. ‘’Geniş spektrumlu’’ ibaresi eserin hem UVA hem de UVB ışınlarına karşı muhafaza sağladığı manasına gelir.
SPF ne kadar yüksek ise o kadar güzel korunur muyum?
SPF kıymetlerine nazaran SPF2-SPF15 altı düşük muhafaza, SPF15 –SPF 30 altı orta muhafaza, SPF 30- SPF 50 ortasında yüksek muhafaza ve SPF 50 üzeri ise en yüksek müdafaa sağlar. Yapılan bir çalışmada SPF 15 ile SPF 30 içeren koruyucular ortasında kızarıklık gelişimi açısından manalı bir farklılık gözlenmemiş. Lakin SPF30 ile hücresel seviyede daha düzgün bir korunma sağlandığı saptanmış. Münasebetiyle güneş kollayıcı kullanıldığında kızarıklık olmaması güneş hasarına maruz kalınmadığı manasına gelmez. Bilhassa açık derili şahısların koyu ciltli bireylere nazaran daha yüksek SPF’li eser kullanması önerilir.
Giysiler güneşten korunmada tesirli midir?
Doğru giysi seçimi ile güneşten korunulabilinir. Güneşten korunmada en değerli faktör giysinin dokuma sıkılığıdır. Giysi ne kadar sıkı dokunmuş ise o kadar düzgün koruyacaktır. Bunu kıymetlendirmek için eser ışığa tutularak bakılmalı, ışık geçirmeyen dokuma tercih edilmeli. Giysinin yapıldığı gereç ya da kalınlığı korunma üzerine daha az tesirlidir. Giysiler ıslandığı vakit güneşten kollayıcı özelliklerinin azalacağı unutulmamalıdır.
Güneşe maruz kalmakla benlerim kansere dönüşür mü?
Güneş ile mevcut benlerin görünümünde değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler ortasında özelikle atipik benlerden melanom denilen ve ölümcül olabilen deri kanserine dönüşüm olabilir. Güneşe aralıklı ve ağır olarak maruziyet daima olarak maruziyete nazaran benler üzerinden gelişen melanoma yatkınlık sağlar. Bu yüzden aralıklı olarak da güneşe çıkıldığında güneş koruyucusu sürülmesi ihmal edilmemelidir.
Güneşten korunduğum vakit D vitamini sentezimde azalma olur mu?
Deride D vitamini sentezi güneşten gelen UV ışınları sayesinde olmaktadır. Yapılan çalışmalarda sistemli güneş esirgeyici kullanımına karşın deride D vitamini için gerekli olan güneş ışını geçişinin gerçekleştiği gösterilmiş. Günde 10-20 dakikalık yüz ve el sırtlarına olan güneş maruziyeti ile kâfi D vitamini üretimini sağlanır.
Güneşli aylarda yüze kozmetik süreç yapılabilir mi?
Bazı kozmetik süreçler güneşli mevsimlerde yapılabilirken, birtakım süreçlerin uygulanması leke gelişimi riski açısından uygun olmayabilir. Botulinum toksin, dolgu, PRP, mezoterapi, mezolifting , nem maskesi uygulamaları üzere süreçler uygulanabilir iken cildin soyulmasını sağlayan derin peelingler, soyucu tesirli lazerlerin uygulanması uygun olmayabilir.
Kullandığım hangi ilaçlar güneşe hassasiyeti arttırır?
Bazı antibiyotikler, ağrı kesiciler, diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar, retinoik asitler, kolesterol düşürücü ilaçlar, epilepsi ilaçları, mantar ilaçları ve kimi kanser ilaçları kullanımı sırasında güneş ışınlarına karşı hassasiyet artabilir. Bu hassasiyet abartılı bir güneş yanığı halinde güneş gören yerlerde kızarıklık, şişlik ve döküntü ile kendisini gösterebilir.
Güneş yanığı durumunda ne yapmalıyım?
Özellikle açık ciltli şahıslar güneş yanıklarına karşı daha hassastır. Güneş yanığı geliştiğinde güneş gören yerlerde kızarıklık, şişlik, ağrı, su toplaması ve soyulma belirtileri görülür. Ağrıya yönelik ağrı kesici alınabilir, soğuk uygulama yapılabilir. Bol sıvı tüketilmesi önerilir. Aloe vera içeren nemlendiriciler kullanılabilir. Güneş yanığının şiddetine nazaran ek tedavilere gereksinim duyulabilir.
