- Paratiroid Hastalıkları:
Paratiroid bezleri tiroid bezinin gerisinde yer alırlar. Her biri ortalama 25-30 mg yükünde ve 2-5 mm boyuttadır. Paratiroid bezler ekseriyetle 4 adettir (tiroid bezinin her iki tarafında üst ve alt paratiroid bezler) lakin sayıları ve bulundukları yerler değişkenlik gösterebilir.Normal yerleri dışında uzunluğunda lisan kökünden göğüs boşluğuna kadar rastgele bir yerde bulunabilirler. Paratiroid bezlerin yerleşiminin ve makraskopik görünümlerinin uygun bilinmesi hem kendi hastalıklarının tedavisinde hem de tiroid bezi (guatr) cerrahisi sırasında korunmaları için değerlidir. Paratiroidler, Parathormon (PTH) ismi verilen bir hormon salgılarlar Olağan paratiroid bezleri, kan kalsiyum seviyesini ülkü bir düzeyde tutulmasını sağlarlar. Kalsiyum ölçüsü düştüğünde PTH salgılanarak kalsiyum seviyesinin artmasını sağlar. Kalsiyum seviyesi olağan yahut fazlaysa, paratiroid bezleri PTH salınımını durdururlar. Kan kalsiyum düzeyinin olağan olması, kalp, hudut sistemi, böbrekler ve kemikler için çok kıymetlidir.
Paratiroidbezlerininhastalığı bu bezlerin olağandan fazla PTH üretmesi ile ilgilidir. Bu durum klinik olarak 3 biçimde ortaya çıkabilir:
1-PrimerHiperparatiroidi:En sık görülen form olup hastalık, bir yahut birkaçparatiroid bezi fazla çalışmaktadır.
2-SekonderHiperparatiroidi:Paratiroid bezler sağlıklı olup, öbür sebeplerle düşmüş olan kan kalsiyum düzeyine yanıt olarak (böbrek yetmezliği, barsaklardan emilim bozukluğu) artan PTH üretimi kelam hususudur.
3-Tersiyer Hiperparatiroidi:Ççok ender görülen bir formdur. Sekonderhiperparatiroidi sonrası paratiroid bezlerden birinin otomatik olarak fazla PTH salgılama yeteneği kazanması sonucu meydana gelir.
Primerhiperparatiroidizm kan kalsiyum yüksekliğinin en sık nedenidir. Bayanlarda daha sık görülür. Bir kısmı ailesel yahut başka birtakım endokrin hastalıklar ile birlikte olabilir. Birtakım hastalarda belirtiler çok hafif yahut hiç yoktur. Bu tip hastalar çeşitli nedenlerle kan incelemeleri yapılırken kan kalsiyum seviyelerinin yüksek bulunması ile teşhis alırlar. Hiperparatiroidili hastalarda en sık halsizlik, kas, eklem ve kemik ağrısı başta olma üzere, kilo kaybı, bulantı, ülser gelişimi, pankreatit, kabızlık,güçsüzlük, baş ağrısı, konsantrasyon zahmeti, hafıza bozuklukları, ders muvaffakiyetinde düşme, ruhsal sorunlar, böbrek taşı, idrarda kan, çok idrara çıkma ve yanma kalple ilgili şikayetler çarpıntı, tansiyon yükselmesi üzere şikayetler olabilir. Hastalığın ileri periyotlarında böbrek taşı ve buna bağlı böbrek yetmezliği, kemik kistleri ve patolojik kemik kırıkları (kalça ve kol kemiklerinde)gelişebilir.
Teşhiste biyokimyasal laboratuar testlerle kanda parathormon ve kalsiyum yüksekliği tespiti ve fazla hormon salgılayan bez ya da bezlerin radyolojik ve nükleer tıp tetkikleriyle (Ultrasonografi ve MIBI sintigrafisi ile %95’ın üzerinde oranda hastalığın hangi paratiroid bezinde olduğu ortaya koyar) gösterilmesi temeldir.
- ParatiroidHastalıklarının Tedavisi:
Tüm hiperparatiroidi hastalarına cerrahi önerilir. Hastanın besbelli şikayeti varsa cerrahi kaçınılmazdır. Değişik olarak son yıllarda bariz şikayeti olmasa bile rastlantısal olarak teşhis konmuş (kan testlerine kalsiyum ve parathormon yüksekliği) olgularda bile cerrahi tedavinin yararlı olduğu bulunmuştur.
Paratiroid bezlerinin klasik ameliyatı, tiroid ameliyatlarına misal halde deri kesisi yapılması ve bütün paratiroid bezlerin gözlendiği boyun eksplorasyonu yapılması ve patolojik bezin hasta anestezi altıdayken frozenincelem denilen formülle teyid edilmesidir. Bu formda yapılan bir ameliyatın deneyimli endokrin cerrahların elinde %98 oranında muvaffakiyet sağladığı gösterilmiştir. Son yıllarda minimal invaziv yollar ile daha küçük kesilerle başarılı ameliyatlar yapılmaktadır.
Özellikle Gama Probe yardımlı aletlerle daha sıkıntı bulunan yahut daha evvel ameliyat edilip hastalıklı paratiroid bezinin bulunamadığı durumlarda başarılı lokalizasyon yapılmaktadır.
