Paratiroid
Paratiroid bezleri, tiroid bezinin çabucak ardında yerleşmiş ikisi üstte ikisi altta yer alan toplam dört adet iç salgı bezidir. Toplam tartıları 90-200 mg kadardır. Her bir paratiroid bezi yaklaşık olarak altı milimetre uzunluğunda üç milimetre genişliğinde ve iki milimetre kalınlığındadır. Bezler koyu kahverenginde ve yağ görünümündedir. Paratiroid bezleri bazen olağan yerleri dışında uzunluğunda, lisan kökünden göğüs boşluğuna kadar rastgele bir yerde bulunabilirler.Paratiroid Bezinin Fonksiyonu Nedir? Paratiroid bezi, bedende kalsiyum ve fosfor mineralleri ortasındaki dengeyi sağlayan ‘parathormon’ ismi verilen hormonu salgılamakla vazifelidir. Bu minerallerin bedende fazla yahut az olması kemik, böbrek, kas ve hudut bozukluklarına sebep olabilir. Bu nedenle bedenin temel faaliyetlerini yerine getirebilmesinde paratiroid bezi çok kıymetli bir role sahiptir.
Salgılanan bu hormonun vazifelerini sıralamak gerekirse:
Vücut sıvısındaki ve kandaki kalsiyum – fosfor istikrarını düzenler, İnce bağırsaklarda sindirimi tamamlanan besinlerden kalsiyum iyonlarının kana emilimini sağlar, Böbrek kanallarından kalsiyum iyonlarının kana geri emilimini sağlar, Kalsiyumun kemiklerden kana geçmesini sağlar, Fosforun böbrekten atılmasını azaltarak kandaki ölçüsünün çoğalmasını sağlar.
Paratiroid Bezinin Güzel Çalışıp Çalışmadığı Nasıl Anlaşılır?
Hastanın kanındaki kalsiyum ve fosfor seviyeleri ile ‘parathormon’ ismi verilen hormonunun ölçülmesi ile paratiroid bezinin nasıl çalıştığı hakkında bilgi sahibi olunur.
Paratiroid Bezinin Hastalıkları Nelerdir?
Hipoparatiroidi
Bu hastalık 2 biçimde görülür:
Geçici hipoparatiroidi: Tiroid bezi alt ve üst kısımlarında bulunan paratiroid bezlerinin ameliyat sırasında zedelenmesi sonucu oluşur. Paratiroit bezi, kan kalsiyum seviyesini belirlediği için zedelenme sonucu kan kalsiyum seviyesi düşer. Tedavide hastaya damar yahut ağızdan kalsiyum verilir. Süreksiz olan bu durum birkaç gün, hafta yahut ayda tabiatıyla geçer.
Kalıcı hipoparatiroidi: Parathormonun yetersiz salınması sonucu oluşur ve bu nedenle böbreklerden kalsiyum geri emilimi azalır. Hastalığın belirtileri aşağıdaki üzeredir.
Hipoparatiroidi hastasında şikayet ve belirtiler nelerdir?·
- Parmak uçlarında ve ağız etrafında uyuşukluk,
- Kas krampları,
- Boğazda daralma hissi ve nefes alamama,
- Kuru cilt, saç dökülmesi ve kırılgan tırnaklar,
- Havale geçiren hastalara emsal nöbetler.
Hipoparatiroidi hastasında hangi tetkikler yapılmaktadır?
Yukarıdaki şikayetlerle hastaneye başvuran hastalarda kan kalsiyum seviyesinin olağandan düşük bulunmasıyla hastalıktan şüphelenilir. Daha sonra yapılan tetkiklerde parathormon seviyesinin düşük bulunmasıyla teşhis konulur.
Hipoparatiroidi hastasında tedavi seçenekleri nelerdir?
Tedavi kalsiyum düşüklüğünün şiddetine nazaran düzenlenmelidir. Genel olarak tedaviye kalsiyum verilerek başlansa da şiddetine nazaran verilen kalsiyumun formu ve D vitamini gerekliliği değişebilmektedir. Hiperparatiroidi Hiperparatiroidi bedendeki parathormon seviyesinin yüksek olması durumudur. Parathormon yüksekliğinin sonucunda kandaki kalsiyum seviyesi yükselir. Parathormon ve kalsiyum fazlalığı sonucu kemiklerde erime ve zayıflama meydana gelir. Artan kalsiyum ölçüsü böbreklerde birikerek kum ve taş oluşumuna neden olur.
Hiperparatiroidiye yol açan durumlar nelerdir?
Hiperparatiroidi, en sık paratiroid bezlerden birinin yahut daha fazlasının olağandan fazla çalışması sonucu ortaya çıkar. Buna ‘paratiroid adenomu’ adı verilir. Bunun dışında çok ender rastlanan paratiroid kanserleri de hiperparatiroidi durumunu yol açabilirler. Diyalize bağımlı böbrek yetmezliği hastalarında, bedendeki kalsiyum-fosfor istikrarının bozulmasından ötürü hiperparatiroidi meydana gelebilir.
Hiperparatiroidi hastasında şikayet ve belirtiler nelerdir?
- İştahsızlık,
- Halsizlik, Güçsüzlük,
- Kas güçsüzlüğü,
- Kemik ağrısı,
- Depresyon,
- Tansiyon yüksekliği,
- Mide ülseri,
- Kabızlık,
- Baş ağrısı,
- Karın ağrısı, Hafıza kaybı,
- Tırnaklarda zayıflık,
- Bulantı, Kusma,
- Sık idrara çıkma ve böbreklerden kum dökme,
- Böbreklerde taş oluşması.
Hiperparatiroidi hastasında hangi tetkikler yapılmaktadır?
Hiperparatiroidi tanısı büyük ölçüde kan analizlerinde yüksek kalsiyum seviyesinin saptanması ile konulur. Hastanelere başvuran hastalar ortasında, bilhassa 40 yaşın üzerindeki bayanlar, yüksek tansiyonu olanlar, kas güçsüzlüğü ve halsizlik yakınmaları makul bir nedene bağlanamayan hastalar ‘hiperparatiroidi’ açısından detaylı biçimde incelenmelidir. Bunun için öncelikle kanda kalsiyum yükseliği araştırılır. Kalsiyum seviyesinin yüksek olması durumunda kan parathormon seviyeleri kıymetlendirilir. Bunlara ek olarak teşhis komada yardımcı olan birtakım teknikler vardır. Bunlar ultrason, paratiroid sintigrafisi, kemik dansitometrisi ve gerektiğinde bilgisayarlı tomografi yahut manyetik rezonanslı görüntüleme (MR)’dir.
Hiperparatiroidi hastasında tedavi seçenekleri nelerdir?
Hiperparatiroidide, hastada üstteki yakınlamaların yanında aşikar kemik hastalığı ve kemik kırıkları, böbrek taşı ve kas hastalığı varlığında tedavi usulü ‘cerrahi’dir. Hiç şikayeti olmayıp, hiperparatiroidi durumu tesadüfen saptanan bir hasta kalsiyum düşürücü tedavi ile izlenenbilir. Fakat bu tedavi usulü hiperparatiroidi durumunu değil sadece kalsiyum yüksekliğini düzeltir.
Paratiroid Hastalıklarında Cerrahi Tedavi (Ameliyat) Hiperparatiroidi hastalarında cerrahi tedavide maksat hastalıklı paratiroid bez(ler)inin çıkartılmasıdır. Bunun için paratiroid bezlerinin nerede bulunduğu ve kaçının hastalıklı olduğu bilinmelidir. Bu da ameliyat öncesi yapılan yeterli bir kıymetlendirme ile ortaya konabilir. Paratiroid adenomlarının, yani olağandan fazla çalışma özelliği kazanmış paratiroid bezinin tedavisinde hastalıklı olan bu paratiroid bezi çıkartılır. Bunun çeşitli teknikleri vardır. Bunlar tek taraflı ameliyat, iki taraflı ameliyat, genel anesitezi almadan sırf ameliyat alanının uyuşturulduğu bölgenin uyuşturulduğu ve küçük kesiden yapılan ameliyat ve kamera eşliğinde yapılan ameliyat halinde sıralanabilir. Cerrahınızdan bu mevzuda bilgi isteyiniz. Bilhassa böbrek yetmezliği hastalarında gelişen ve her 4 paratiroid bezinin de çok çalışmasına neden olan ‘paratiroid hiperplazisi’ isimli durumda ise tercih edilebilecek cerrahi tedavi formülü birden fazladır. Tüm bezler çıkartılıp bir bezin yarısı ön kolunuza ekilebileceği üzere mevcut 4 paratiroid bezinin 3’ünün tamamı 1’inin de yarısı çıkartılabilir.Paratiroid bezi kanserlerinin tedavisi ise mutlaka cerrahidir. Bu türlü bir durumda ise kanserli bez, komşu olduğu tiriod bezi ve etraf dokular ile birlikte çıkarılmaktadır. Hastaların ameliyat hazırlanması sıkıntısızdır. Hasta, ameliyat öncesi hazırlıkları yapıldıktan sonra çoklukla konutuna gönderilir ve ameliyat günü hastaneye konutundan gelir ve o gün ameliyatı gerçekleştirilir. Hastaların birden fazla birebir gün yahut ameliyatının sonraki günü taburcu olsa da ameliyat sonrası kan kalsiyum takipleri için taburculuk geciktirilebilir.
