Kırmızı et, sağlıklı ve istikrarlı bir diyet için gerekli olan sayısız vitamin ve mineral içerir. Bununla birlikte, son yıllarda, kırmızı et tüketiminin kanser ve öbür hastalıkların riskini artırabileceğini düşündüren çalışmalarla ünü önemli derecede lekelenmiştir. Lakin sahiden bizim için o kadar makus değil mi?
ABD’de kırmızı et alımı son 40 yılda dramatik bir düşüş gösterdi.
Kırmızı et, göğüslü hayvanların kasından gelen rastgele bir et olarak tanımlanır. Buna sığır, kuzu, keçi, dana eti ve koyun eti dahildir.
Birçok hanede kırmızı et, günlük olarak farklı formlarda tüketilenbir besin ögesi olarak düşünülür.
Yalnızca son 10 yılda kırmızı et tüketimi kişi başı yaklaşık 10 kilo düştü.
Peki neden çoğumuz kırmızı eti kesiyoruz?
-Bitki asıllı besinlere geçiş
2016 Harris Anketi’ne nazaran, ABD’de yaklaşık 8 milyon yetişkin hayvancılıkla ilgili tasalarla birlikte vejetaryen yahut vegandır.Bununla birlikte, milyonlarca fazla insan et bazlı eserler yerine bitki bazlı besinler tercih ediyor üzere görünüyor zira daha sağlıklı olduklarına inanıyor. 2016 Harris Anketi, ABD’li yetişkinlerin yüzde 37’sinin “her zaman” yahut “bazen” vejetaryan yemek yediğini ortaya koyarken, bunların yüzde 36’sı tercih sebeplerinden kaynaklanıyor.
Bir dizi çalışma, bitki temelli bir diyetin gitmenin yol olduğunu öne sürdü. Aralık 2016’da, Beslenme ve Diyetetik Akademisi’nden bir bildiri, bitki temelli bir diyetin, tip 2 diyabet riskini yüzde 62 azaltabileceğini ve kalp krizi ve inme riskini azaltabileceğini tez etti.
Bununla birlikte, sırf kırmızı etten uzakta bulunan bitki temelli beslenme ile alakalı sıhhat kazanımları değil tıpkı vakitte kırmızı et yemesinden kaynaklanabilecek sıhhat riskleri de kelam mevzusudur. Bu risklerden kimilerinin ne olduğunu inceliyoruz.
Kanser
Kırmızı et alımı kelam konusu olduğunda kanser tahminen de en esaslı sıhhat tesiridir.
Dünya Sıhhat Örgütü, Ekim 2015’te kırmızı etin “muhtemelen beşerler için kanserojen” olduğuna karar veren bir rapor yayınladı; bunun manası, kanser riskini artırabileceğine dair kimi ispatlar olduğu manasına geliyor.
Buna ek olarak, DSÖ, “tuzlama, kürleme, fermantasyon, sürece yahut lezzet arttırmak yahut müdafaayı güzelleştirmek için diğer süreçler yoluyla dönüştürülmüş et” olarak tanımlanan işlenmiş etlerin “insanlar için kanserojen” olduğunu belirtti; bu, kâfi kanıtın mevcut olduğunu gösterir işlenmiş et alımı kanser riskini arttırır.
DSÖ’ye nazaran işlenmiş etin yüksek bir biçimde alınması kolorektal kanser riskiyle bağlantılıdır.
Bu sonuçlara varmak için DSÖ’nün Kanser Araştırması Memleketler arası Araştırma Ajansı (IARC) Çalışma Kümesi, kırmızı ve işlenmiş etlerin çeşitli kanser cinsleri üzerindeki tesirlerini pahalandıran 800’den fazla çalışmayı gözden geçirmiştir.
İşlenmiş etin her biri 50 gramlık kısmının günlük olarak tüketilen domuz yahut sığır eti içeren kısmının kolorektal kanser riskini yüzde 18 oranında arttırdığını tespit ettiler.
IARC ayrıyeten, kırmızı et alımı ile kolorektal, pankreas ve prostat kanseri riskinde artış ortasında bir ilişki olduğunu ortaya koydu.
Kırmızı etlerin yüksek sıcaklıklarda pişirilmesinin – örneğin kızartma yahut mangalda pişirilmesiyle – artan kanser riskine katkıda bulunduğu düşünülmektedir.
Yüksek Ulusal Sıhhat Enstitüsünün (NIH) bir kısmında yer alan Ulusal Kanser Enstitüsü’ne nazaran, yüksek sıcaklıklarda et yemekleri, gösterilen kimyasal unsurlar olan heterosiklik aminlerin (HCA) ve polisiklik aromatik hidrokarbonların (PAHs) üretilmesine neden olabilir ve bu hususlar hayvan modellerinde kanser riskini arttırmaktadır.
Bununla birlikte, DSÖ tarafından hazırlanan rapor, HCA ve PAH’ın insan kanseri riskinde rolünün tam olarak anlaşılamadığı ve incelemelerinden etin pişirme yolunun kanser riskini etkileyip etkilemediğini belirlemek için kâfi bilgi olmadığı sonucuna varmıştır.
Böbrek yetmezliği
Diyabet ve yüksek tansiyon böbrek yetmezliğinin en yaygın nedenleri ortasındadır, fakat Temmuz 2016’da bir çalışma kırmızı et tüketiminin bir risk faktörü olabileceğini düşündürmektedir.
Amerikan Nefroloji Derneği Mecmuasında yayınlanan çalışma, kırmızı et tüketimi ile böbrek yetmezliği riski ortasında doz bağımlı bir temas olduğunu bildirdi. Örneğin, kırmızı et tüketiminin en yüksek yüzde 25’inde yer alan iştirakçilerin, yüzde 25’lik en düşük oranla karşılaştırıldığında yüzde 40 oranında böbrek yetmezliği riski bulunduğu bulundu.
Bulgularımız, bu şahısların hala protein alımını devam ettirebildiklerini, fakat bitki kaynaklı beslenmeye geçmeyi düşündüklerini, lakin tekrar de et yemeyi seçtikleri takdirde balık / kabuklu deniz hayvanları ile kümes hayvanlarının kırmızı ete daha âlâ alternatif olduğunu belirtti.
Bununla birlikte, kırmızı etin besin pahası olduğunu ve bunun, “kırmızı et ve işlenmiş eti yemenin riskleri ve yararlarını dengelemek ve mümkün olan en düzgün diyet tekliflerini sağlamak için” gelecek araştırmalarda dikkate alınması gerektiğini belirtti.