Günümüzde obezitesadece gelişmiş ülkelerin değil, ülkemiz üzere gelişmekte olan ülkelerin de kıymetli bir sıhhat sıkıntısıdır.Gelir düzeylerinin artması, batı tipi ömür stilinin yerleşmesi, fast-food tipi ve ayakta atıştırarak beslenmenin yaygınlaşması, ve fazla kalorili ve yağlı beslenmeninobeziteoranının artmasında büyük rolü vardır.Beslenmeile çok kalori alıp, fazla kalori harcanmaması obeziteyi tetiklemektedir. Günümüz insanı fizikî aktiviteden kaçmakta, bilgisayar, televizyon, telefonun başında saatlerce hareketsiz kalmakta, bu ortada da daima kalorisi yüksek atıştırmalıklarla beslenmektedi. Ulaşım araçlarının artmasıyla beşerler daha az yürümekte, teknolojik araçların ömrümüze daha çok girmesiyle daha az çalışmaktadır. Toplum olarak spor yapma alışkanlığının çok az olmasının da bu artışta rolü büyüktür.
Nedir?
Obezite bedende aşırıyağ birikimiolarak tanımlanır. WHO ( Dünya Sıhhat Örgütü) ise obeziteyi ” Bedende hastalıklara neden olacak biçim ve oranda olağandışı, fazla ölçüde yağ birikmesi” olarak tanımlanmaktadır.
Morbid Obezite ise ortaya çıkardığı ölümcül sıkıntılar nedeniyle ömrü önemli olarak tehdit eden ileri derecede şişmanlık olarak olarak tanımlanır. Beden Kitle İndeksi (VKİ) 40’ın üstünde olanlarmorbid obezo larak kabul edilir.
Bedende yağ oranı ortalama olarak bayanlarda %25-30, erkeklerde %20’dir.
Obezitenin tehlikeleri
Obezitevücutta tüm sistemlerde bozukluğa yol açar. Obez kişiler yaşıtlarına nazaran 12-15 yıl daha az yaşarlar.Obezitenin yolaçtığınhastalıklar; tip 2 diabetes mellitus (Şeker hastalığı), hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, yağ metabolizması bozuklukları, uyku apnesi, reflü, cinsel bozukluklar, kemik ve eklem meseleleri, teneffüs sistemi bozukluklarıdır.
Obezhastaların dış görünümleri bozulduğu için bu hastaların toplumsal ömür ve ruh sıhhati da bozulmakta, depresyon üzere birçok problemler ortaya çıkmaktadır. Obez hastalarda göğüs ve kalın barsak kanserleri üzere kimi kanser çeşitleri daha çok görülmektedir.
Obezite tedavisi
Obezite tedavisinde
1. Diyet
2. İdman
3. İlaç tedavisi
4. Cerrahi tedavi seçenekleri vardır.
Tedavide diyet ve idmanın büyük rolü vardır. Öncelikle hastalar hayat üslubunu değiştirmelidir. Hastalar âlâ bir beslenme eğitimi almalı, bu bahisteki yanlışları öğrenmelidir. İdman kesinlikle hayatın içinde yer almalıdır. Tüm bunlar yetersiz kaldığında muhakkak küme hastalarda ilaçlar denenebilir. Fakat bunların da birçoklarının önemli yan tesirleri tespit edilmiş olup, günümüzde hala çok tesirli, yan tesiri az bir ilaç yoktur.
Yapılan çalışmalar göstermiştir kimorbid obezite tedavisinde cerrahi dışı yollarla kalıcıkilo vermeoranı %2 civarındadır. Günümüzde morbid obezitenin kalıcı ve aktif tedavisi cerrahidir.
Obezite tedavisi büsbütün bir takım işidir.Endokrinoloji,genel cerrahi, psikiyatri,beslenme ve diyet uzmanlarından oluşan bir takım hastayı kıymetlendirmeli, tedavi tekniğini belirlemelidir.
Hangi obez hastalara cerrahi tedavi?
VKİ=40 kg /m2 ve üzeri olanmorbid obezhastalarda ek bir yandaş hastalık olmasa bile,
VKİ=35-40 kg/m2 arasındakiobezhastalarda hipertansiyon, kalb ve damar hastalıkları, tip 2 DM, hiperlipidemi, uyku apne sendromu vb. hastalıklardan en az birinin varlığında cerrahi tedavi endikasyonu vardır.
Hangi cerrahi teknik?
A) Kısıtlayıcı ameliyatlar:
1) Ayarlanabilir mide bandı:Halk ortasında mide kelepçesi olarak da biliniyor. Komplikasyonlarının fazla olması ve çok sıvı kalorili yiyecek alındığında etkinliğiniyitirmesinden ötürü artık pek kullanılmıyor.
2) Sleeve gastrektomi (Tüp mide):Mide uzunlamasına kesilerek tüp haline getirilerek daraltılır. Fizyolojik bir ameliyattır ve ileride diğer bir sisteme çevrilebilir. Bu nedenle son devrin en tanınan ameliyatıdır.Tüp midehem yemeyi kısıtlar hem de iştah azalmış olur.
3) Mide katlama:Son yıllarda gündemde olan bir ameliyattır. Mide üstten aşağı dikişlerle daraltılır. Komplikasyonları az, lakin açlık hissi devam ettiği için tesiri kısıtlıdır.
4) Mide Balonu: Ameliyat değildir.Endoskopi ile mideye bir balon yerleştirilir ve şişirilir. Midede daima bir tokluk hissi yaratır. Tek başına bir zayıflama metodu değildir. Lakin muhteşem morbid obezlerde yani çok aşırı kilolularda, bir ölçü kilo verdirip ameliyatı kolaylaştırmak için ya da öteki tedavilere takviye maksadıyla kullanılır. Ortalama 6 ayda çıkarılması gerekir. Delinme, mideye ziyan verme, barsak tıkanıklığına neden olma üzere yan tesirleri vardır.
B) Emilim bozucu ameliyatlar:
1) Gastik By-pass:Dünyada en çok yapılan ameliyattır. Hem mide küçültülür, hem de mide çok aşağıdaki ince barsaklara bağlanır, dolayısıyle emilim yapılan ince barsak arası azaltılmış olur. Böylelikle hasta biraz fazla yese bile bu besinler sindirilmeden atılır. Ömür uzunluğu vitamin ve mineral dayanağı kuraldır.
2) Küçük gastrik Bypass:Normal by passa nazaran daha kolay gerçekleştirilir. Yaklaşık 2 m ince barsak, emilimde devre dışı kalır.
3) Duodenal Switch ameliyatı:Oldukça tesirli fakat yapılması güç bir ameliyattır. Mide evvel tüp haline getirilir, sonra çok aşağı düzeydeki bir ince barsağa bağlanır. Ömür uzunluğu mineral ve vitamin dayanağı gerekir.
4)Duodenal by pass/ sleeve gastrektomi:Bir evvelki ameliyata benzeri, yeniden hayat uzunluğu mineral ve vitamin takviyesi gerekir.
Ameliyat sonrası
Hasta; kesinlikle yeni bir hayat usulü benimsenmeli, diyet ve spora devam etmeli, vitamin ile mineral desteklerini unutmamalıdır. Denetimlerini aksatmadan gerçekleştirmelidir.