Makat etrafında oluşan apselerden sonra fistül gelişebilir. Yedi sekiz çeşit fistül görülebilmektedir. Bunlardan at nalı fistül, submüköz fistül, ekstrasfinkterik fistül üzere çeşitleri görülebilmektedir. Makat etrafında bir yahut birden çok kuş gözü üzere delik ve bu deliklerden iltihap gelmesiyle karekterize bir hastalıktır.
Fistülün makat etrafında bir dış deliği ve bağırsak içinde bir iç deliği vardır. Bu iki delik ortasında ağacın damarı üzere bir yol bulunmaktadır. Vakit zaman dış delik kapandığında o bölgede şişlik ağrı kızarıklık ve ateş görülebilir ayrıca dış delik açıldığında hastanın şikayetleri geçer. Belirti olarak makat etrafında ağrı, irinli akıntı kaşıntı, ıslaklık ve yazın pis koku oluşabilir.
Fistül, makat etrafında oluşan apsenin tabiatıyla açılması yahut hekim tarafından açılması (drene edilmesi) sonucu oluşmaktadır. Fistülün teşhisinde anoskopi rektosigmoidoskopi yapılarak tarza ve sond kanül yardımı ile iç ve dış delik ortaya çıkarılır. Bu iki delik ortasında fistül yolu saptanır. Komplike olaylarda fistülografi, MR, Klonoskopi yapmak suretiyle gerçek teşhis konulur.
Eğer fistül yolu makatın etrafındaki kasların dışından geçiyorsa (ki %20’si) sfinkter esirgeyici ameliyat yapmak gerekir bu da hastane kurallarında yapılabilmektedir.
Fissür
Kalın bağırsağın son kısmında % 90 art tarafında (kuyruk sokumu tarafı) görülür. %10 ise ön tarafta görülmektedir. Halk ortasında “çatlak yahut yırtık” da denir. Başlangıcı kabızlıkla oluşur. Hasta kabız olunca kalın bağırsağın son kısmı tuvalet anında yırtılabilir. Buna Akut fissür denir. Ağrı, kanama, tuvaletten sonra yanma ve kaşıntı biçiminde belirtiler verir. Şişlik başlangıçta olmaz. Bu devirde hasta ilgili uzmana gidip tedavi olursa bir hafta, 10 gün içerisinde büsbütün düzgünleşir. Şayet geç kalırsa yani; 1-2 aydan fazla gecikirse fissür kronikleşir. Kronik olduğunu şöyle anlarız; makat ileri derecede daralmıştır. Tuvalet yaparken yırtılırcasına ağrı olur. Daha sonra 3-5 saat yanma olabilir. Bazen açık kırmızı renkte kanama görülebilir. Bazense zımnî kanama halinde gaitaya karışmış olarak kanamalar olur. Lakin gaitada zımnî kanamaya bakıldığında (+) müspet ile tanısı konulur. Ayrıyeten yırtığın uç kısmında bir şişlik oluşur buna bekçi lezyon (skin tag) denilmektedir. Hastalarımızın birçok bu şişlikten ötürü hemoroidim var diye bize müracaat etmektedir. Kronik fissür de ileri derecede ağrı, yanma, kanama, kaşıntı ve kabızlık görülebilir.