Meme Kanseri

GÖĞÜS KANSERİ NEDİR? NE SIKLIKTA GÖRÜLÜR?

Bilinenler nelerdir?

• Meme kanseri, göğsün kendi hücrelerin denetim dışı büyüyerek göğüs dokusunda , hudut tanımaksızın gelişmesi ve sonucunda bir “habis tümör kitlesi” meydana gelmesidir.
• Meme kanseri bayanlarda en yaygın görülen tümör olup hala kesin sebebi bilinmemektedir
• Kansere bağlı ölümlerde ikinci sıradadır
• Meme kanseri oranı yıllar içersinde artmaktadır
• 1950’li yıllarda her 20 bayanda bir görülürken, günümüzde “ hayatları boyunca 8-9 bayanın birinde göğüs kanseri görülmektedir
• Amerika’da 2010 yılında , 215.000 yeni göğüs kanseri hadisesi teşhis edilmiş ve yaklaşık 45.000 hasta bu hastalık sebebiyle ölmüştür

Kimler göğüs kanseri için yüksek risk altındadır ?

• Ailesinde göğüs kanseri olanlar (özellikle annede, kızkardeşte, teyzede ve kızında)
• Kendisinde daha evvel göğüs kanseri kıssası olması
• Adet başlama vakti erken, menapoz yaşı geç olanlar
• İlk doğum yaşı 30’un üzerinde olanlar
• Hiç doğum yapmayan ve bebeğini emzirmeyenler
• Uzun periyodik hormon tedavisi alanlar
• Doymuş yağ oranı yüksek (batı tipi diyet) ile beslenenler
• Obez kadınlar
• Sigara ve alkol kullananlar

Erken teşhisin ne yararı vardır ?

Meme kanseri erken saptandığında ve tedavisi yapıldığında, 5 yıllık sağ kalım oranı %96′ dır, yani hastaların çabucak tamamına yakını faal biçimde tedavi edilmiş olurlar . Amerika’ da bugün, tedavi sonrasında göğüs kanserinden büsbütün kurtulan iki milyondan fazla hasta vardır.

Erken teşhis için tarama nasıl yapılır ?

• Erken teşhiste; kendi kendine göğüs muayenesi, doktor tarafından klinik göğüs muayenesi ve tarama emelli görüntüleme ( mamografi – Ultrasonografi/US) yapılabilir
• Meme kanserli hastaların birçoğu , hastalığını kendi kendini muayene ederek bulmuşlardır, kıymetli olan bu metodun “erken tanı” emeline uygun olarak kullanılmasıdır
• Kendi kendine göğüs muayenesi 20 yaşından sonra her ay, adet bitimi sonrası devirde yapılmalıdır
• Şikayeti olmayan bir bayan 20-40 yaş ortası 3 yılda bir, 40 yaşından sonra her yıl klinik göğüs muayenesi için tabibe başvurmalıdır
• Tüm kitleler elle muayenede saptanamaz
• Mamografi düşük dozda röntgen ışını kullanılarak yapılır ve göğüs kanserini, klinik muayene ile saptanabilecek büyüme düzeyinden 2 yıl evvel teşhis edebilir, yani “erken tanı” için çok kıymetlidir.
• Amerikan Kanser Cemiyet’i 40 yaşından sonra tüm bayanlara yıllık mamografi takibi önermektedir

• Mammografi ve US ile yapılan değerlendirmelere MR tetkikinin eklenmesi, göğüs kanseri teşhisinde bedelli katkılar getirmektedir

MEME KANSERİNDE TEŞHİS, NASIL SAĞLANIR?

Kendi kendine göğüs muayenesi

Kadınların kendi göğüslerini muayene etmeleri, göğüs kanserinin erken evrede tanınmasında kıymet taşır.

Yirmi yaşından sonra tüm bayanlar için her ay “kendi kendine göğüs muayenesi “ önerilir.

Bunun için en uygun vakit adet bitimini takibeden 4-5. gün civarıdır. Göğüs muayenesi ; menapozdaki bayanlarda her ayın birebir günü, “doğum denetim hapı” kullanan bayanlarda ise,her yeni ilaç kutusuna başlamadan evvelki gün yapılmalıdır.

Kendi kendini göğüs muayenesinde şu sıra önerilir:

Önce, ayna karşısında göğüslerin gözle muayenesi , sonra ayakta dururken yahut banyoda yıkanırken göğüslerin elle muayenesi yapılır. Bunları takiben; sırtüstü yatarken göğüsler elle muayene edilir.

Muayene ayna karşısında aydınlık bir ortamda yapılır. Eller bele konularak, gözlerle her iki göğüste biçim, büyüklük, renk ve yapı farklılıklarına dikkat edilir.

Eller başın üstüne kaldırılarak birebir müşahede tekrarlanır.

Sırtüstü yatarken; sağ göğüs sol elle, sol göğüs sağ elle; göğüs üzerinde ufak daireler çizecek halde ve çok bastırmadan, parmaklarınızın iç yüzlerinin teması ile hareket ettirilerek göğüs dokusu muayene edilir.

Kendi kendini muayenenin gayesi; varsa ,“meme dokusu içersinde sertlik bölgelerinin, ağrılı ve hassas alanların hissedilmesi, ciltte kızarıklık ve çekilmeler, göğüs başı çekilmeleri, yara ve gibisi değişikliklerin görülmesi” olarak tanımlanabilir.

“Meme muayenesi” (Klinik muayene)

Amerikan Kanser Cemiyeti, bayanlara 40 yaşına kadar her 3 yılda bir, 40 yaşından sonra her yıl “”klinik göğüs muayenesi” önermektedir.

Klinik muayene, hekimin göğüsteki değişiklikleri ve kitleleri saptaması için yapılır. Bu muayeneden sonra tabip gerekli görürse, öbür teşhis araçlarını da kullanacaktır.

Tanı araçları nelerdir?

• Mamografi hakkında şunlar söylenebilir;

Mamografi göğüs hastalıklarının değerlendirilmesinde röntgen ışınları kullanılarak çekilen görüntüleme yoludur.

Mamografide kullanılan radyasyon dozu çok düşüktür ve ziyanlı değildir

Mammografi hassaslığı % 85-90 seviyesindedir.

Belirtisi olmayan bayanlarda “tarama amaçlı”, belirtisi olanlarda ise “tanı amaçlı” kullanılmaktadır.

Amerikan Kanser Cemiyeti 40 yaşından sonra yıllık mamografi takibini önermektedir.

35 yaş altında mamografi çekimi önerilmez. Bunun sebebi, göğüs dokusunun ağır olması nedeniyle mamografinin hassaslığının azalması ve bu devirde göğüs dokusunun radyasyona hassaslığının fazla olmasıdır.

Klinik muayenede tespit edilemeyen küçük kitle ve birtakım değişiklikleri mamografi incelemesi gösterir.

• Ultrasonografi

Ultrasonografi mamografiye de, yardımcı olabilen bir tetkiktir.

En kıymetli kullanım alanı klinik muayene yahut mamografide görülen kitlelerin kıymetli ayrıntılarını (kistik-solid , dış hudut , iç yapı vb.) göstermesidir.

Genç bayanlarda ultrason mamografiye nazaran daha çok bilgi verir.

• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)

Meme MR, rutin tarama için kullanılan bir tetkik değildir, uygun hastalarda sorun çözücü olarak kullanılır.Problem ekseriyetle, “tümör” ve “tümör dışı” kitleleri birbirinden ayırabilmektir.

• Biyopsi

Görüntüleme metotları ile ayırıcı teşhis yapılamayan kuşkulu göğüs kitlelerinin kesin tanısı biyopsi ile konulur.

Biyopsiler iğne biyopsileri ve cerrahi biyopsiler olmak üzere iki kümeye ayrılır.

1. İğne Biyopsileri:

İnce iğne aspirasyon biyopsisi (İİAB), Enjektör ile yapılan kolay, hasta tarafından düzgün tolere edilebilen ve süratli sonuç veren bir formüldür.

Tru-cut biyopsi (kalın iğne biyopsisi), Özel bir biyopsi iğnesi ile yapılan doku biyopsisidir. Bölgesel anestezi gerektirir. İİAB’ye nazaran doğruluğu daha yüksektir.

Her iki metod , ultrason manzarasından yararlanarak, daha hakikat biçimde de yapılabilir.

Ayrıca, radyolojik imaj altında, daha geniş doku çıkarmayı sağlayabilen ve biyopsi değerlendirmesine imkan veren teknolojik gelişmeler (Mammotome) dan da, biyopsi maksadıyla yararlanılabilir.

1. Cerrahi biyopsiler:

Kitlenin tümünün etrafındaki sağlam göğüs dokusu ile çıkarılması tercih edilir, bu süreç ise hastane kaidelerinde yapılmalıdır. Kitlenin yerine ve büyüklüğüne nazaran bölgesel yahut genel anestezi kullanılabilir.

Tel rehberliğinde biyopsi: Görüntüleme metotları ile saptanmış, lakin elle muayenede tespit edilemeyen kitleler yahut kuşkulu alanların çıkarılmasında kullanılır. Ameliyat öncesinde kitlenin yerini belirlemek için radyolog tarafından tümör kitlesi özel halli (olta iğnesine benzeyen) bir tel yerleştirilir. Cerrah, cerrahi teşebbüs sırasında tel rehberliğinde kitle yahut kuşkulu alanı bulur – çıkarır, bu dokudan patolojik teşhis elde edilir.

ROLL (Radyonüklit Okült Lezyon Lokalizasyonu), Tel rehberliğinde yapılan biyopsiye alternatif olarak kullanılan daha yeni bir tekniktir. Ameliyat öncesinde; “radyonüklit madde” ultrason yahut mamografi yardımıyla kuşkulu alan içine enjekte edilir. Ameliyatta özel bir alet yardımıyla (gama prob), işaretli alan bulunur ve çıkarılır.

Meme kanseri için ; bu teşhis araçlarının tümünü kullanmayı bilen ve hangi hastada hangi teşhis metodunu seçmenin uygun olacağını gerçek olarak saptayabilen, kısaca bu mevzuda tecrübe sahibi cerrahlar, hastalara daha faydalı olurlar.

Bu araçlarla göğüs kanseri tanısı sağlandıktan çabucak sonra tedavi evresi , gecikmeksizin ele alınmalıdır. Göğüs kanserinin yeni tedavisi , genel prensipleri ile “MEME KANSERİNDE TEDAVİ” kısmında verilmiştir.

MEME KANSERİNDE TEDAVİ NASIL SAĞLANIR ?

Meme kanserinin tedavisi cerrahi , kemoterapi , radyoterapi (ışın tedavisi) olarak üç ana başlıkta toplanır.Bunlara immunoterapi de eklenmelidir.

• Cerrahi

Tedavideki emel kanserli bölgenin çıkarılmasıdır. İki farklı tedavi hali vardır.

1- Göğüs hami ameliyat ( Lumpektomi-Kısmi mastektomi- Kadrantektomi )

Tümör dokusunun etrafındaki bir ölçü olağan komşu göğüs dokusu ile birlikte çıkarıldığı ameliyat biçimidir ve çıkarılan dokunun genişliğine nazaran farklı isimlendirilmektedir

Amaç göğsün yerinde bırakılarak kozmetik görünümün bozulmaması, ruhsal olarak hastanın ameliyattan en az etkilenmesinin sağlanmasıdır

Ameliyat sonrası 5-7 hafta süren radyoterapi kesinlikle gereklidir, yani kısaca “radyoterapi imkanı yoksa – bu ameliyat yapılamaz”

Meme hami cerrahi sonrasında kemoterapi gerekip-gerekmediği biçimindeki karar; hastanın özelliklerine, tümörün lokal-genel yayılımına ve patolojik kıymetlendirme ile saptanan karakterlerine ve bu özelliklerden oluşan “tümör evresi” ne nazaran, bu mevzuda tecrübeli tabipler ve tercihan “multidisipliner tümör çalışma grupları” tarafından verilmelidir.

2- Mastektomi

Kanserli doku ile birlikte tüm göğsün alınmasıdır

Tümörün tipi ve evresine nazaran koltuk altı lenf bezleri de alınabilir

Koltuk altı lenf bezlerinin alınmadığı ameliyat kolay mastektomi, alındığı ameliyatlar ise modifiye radikal mastektomi olarak adlandırılır

Ameliyat sonrasında, yukarda da belirtildiği üzere, hastanın yaşı, tümörün yayılımı ve birtakım özelliklerine, yani “tümör evresi” ne nazaran kemoterapi ve radyoterapi eklenmesi gerekebilir, bu karar da “multidisipliner tümör çalışma grubu” tarafından verilmelidir.

Ameliyat sırasında yahut düzgünleşme sürecinden bir mühlet sonra, sentetik mataryeller kullanılarak (silikon vb..) yahut hastanın komşu bölgesinden bu bölgeye taşınan bir doku kısmı kullanılarak (Mammoplasti) tekrar göğüs manzarasında bir şekillendirme yapılabilir. Bu süreç bugün sıklıkla yapılmaktadır.

Koltuk altı lenf bezleri

Lenf bezleri bağışıklık sisteminin bir modülü olarak bedenin savunmasında rol alırlar, değişik yerleşimlerde bulunurlar. Bunlardan birisi de koltuk altı boşluğudur. Burada yeralan lenf bezleri, koldan-çevre dokulardan ve daha da değerlisi meme’den gelen lenf yoıllarının aktığı ve filtre edildiği yerlerdir.

Bilindiği üzere, göğüs kanserinin değerli yayılma yollarından bir tanesi de lenfatik yayılımdır. Hastalık bu yolla sıklıkla yayılmakta ve koltuk altı lenf bezlerini tutmaktadır.

Tümörün göğüsteki yerleşim yerine, büyüklüğüne ve mikroskopik özelliklerine, tümörün immuno-histokimyasal bilgilerine ve koltuk altı tarafında saptanan yayılıma nazaran, “koltuk altı lenf bezleri” nin çıkarılmasına karar verilebilir.

İşte bu kararda değerli olan parametrelerden birisi, göğüsten koltukaltı boşluğuna gidişin birinci basamağı olarak kabul edilen “Sentinel Lenf Düğümleri” nin, göğüs kanseri ile bulaşmış olup-olmadığının, yani kanserin koltuk altı lenf bezlerine yayılıp yayılmadığının saptanmasıdır.

Bunu sağlamak için, sentinel lenf düğümlerini bulmayı hedefleyen birkaç metod vardır ve yüksek muvaffakiyet ile uygulanmaktadır.

Sentinel lenf bezi biyopsisi

Son yıllarda uygulanmaya başlanan yeni bir tekniktir

Memeden injekte edilen özel boya yahut radyoaktif hususlardan yararlanarak, onların koltuk altında ulaştığı birinci lenf bezi yahut bezleri (sentinel lenf bezi) saptayarak çıkarmak ve histopatolojik olarak pahalandırmak biçiminde tanımlanabilir. Göğüsteki tümör, koltuk altı tarafında yayılmış ise, prensip olarak birinci planda sentinel lenf düğümlerine ulaşacak ve koltuk altı tutulumu başlamış olacaktır. Bu durumda “koltukaltı lenf bezlerinin çıkarılması gerekli” olacaktır.

Sentinel lenf düğümlerinde kanser yayılımı yoksa, kanser koltuk altına ulaşmamış olarak pahalandırılacak ve “koltukaltı lenf bezlerinin çıkarılmasına gerek olmadığı” anlaşılacaktır.

Bu kıymetli ayrımı sağlayan “sentinel lenf bezi değerlendirmesi”, yüksek doğruluk oranı ile yaygın biçimde kullanılmakta ve gereksiz yapılan koltuk altı teşebbüslerinin oranını büyük ölçüde azaltmaktadır.

Koltukaltı lenf bezlerini çıkaran cerrahi teşebbüslerin yapılması yahut koltuk altına radyoterapi uygulanması sonrasında birtakım hastalarda kol şişmesi (lenfödem) ve bununla birlikte kolda ağrı, uyuşukluk üzere şikayetlere yol açan komplikasyonlar oluşabilmektedir. Bu başa çıkılması kuvvetli komplikasyonları en aza indirmenin yolu, “gereksiz koltukaltı girişimlerin” den uzaklaşabilmekten geçmektedir, bunun için de “sentinel lenf bezi biyopsisi” nin kullanımı ehemmiyet taşımaktadır.

• Kemoterapi

Kanser hücrelerine karşı yapılan ilaç tedavisidir. Gaye kanserin tekrarını önlemek ve ömür mühletini uzatmaktır.

Ameliyattan evvel yahut sonra yapılabilir.

İlerlemiş olgularda birinci tedavi olarak ,sıklıkla radyoterapi ile birlikte, olguyu cerrahi teşebbüse uygun bir evreye getirebilmek için yapılan tedavi formuna “Neoadjuvant kemo-radyoterapi” denir.

Hastanın bağışıklık sisteminin desteklenmesini ve bu yolla organizmanın kanser ile uğraşısını daha başarılı bir düzeye getirmeyi amaçlayan ilaç tedavisine “İmmünoterapi” denilir. Son dekadlarda daha da ümit bağlanan bir tedavi pozisyonundadır.

• Radyoterapi

Yüksek güçlü x-ışınları kullanılarak yapılır

Amaç kanser hücrelerini öldürerek, ameliyat bölgesindeki kanser tekrarını (nüksleri) önlemektir

Genellikle , ameliyat sonrasında hafta içi her gün yapılan, 5-7 hafta süren bir tedavi şeklidir

Bu tedavi formu de, tek başına yahut tercihen kemoterapi ile birlikte, ilerlemiş tümör yayılımını küçültmek ve sonra daha sağlıklı ameliyat yapabilmek için , ameliyat öncesinde kullanılabilir. Bu yaklaşıma, “Neoadjuvant Tedavi” ismi verilir.

Özetle; göğüs kanserine, erken evrede gecikmeksizin teşhis koyulabilir ve tedavi bu devirde yapılırsa, hastalara uzun ve hastalıksız bir hayat mühleti sağlanabilir. Teşhis ve tedavi kararları multidisipliner bir yaklaşımla (cerrah-onkolog-radyoterapist-radyolog-patolog-psikolog tarafından) verilir ve bu kararlar tümör kurulunun tedavi edici doktorları tarafından uygulanır.

Burada en kıymetli misyonlardan birisi cerrahındır ve her bahiste olduğu üzere “deneyimli” ve bu hususta “birikimli” bir cerrahın tercih edilmesi , sonuçları olumlu etkilemektedir.

“MEME KANSERİ TEŞHİS ve TEDAVİSİ – TÜRKİYE PERSPEKTİFİ”

Prof. Dr. Tarık Akçal ile “Medikal Dergi” röportajı

Sizi tanıyabilir miyiz?

Vefa Lisesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Tıp Fakültesi’ne girdim ve 1969 yılında bitirerek birebir yıl Cerrahpaşa Genel Cerrahi Kürsüsü’ne asistan oldum. İstanbul Üniversitesi tarafından 1978-79 yılları ortasında Oxford Üniversitesine gönderildim, 1980 yılında doçent, 1988 yılında profesör unvanı aldım. Ayrıyeten 1984 yılından beri muayenehane hekimliği de yapıyorum, 200 ün üzerinde yabancı , yerli bilimsel çalışmam ve yayınlanmış 20 yi aşkın kitabım var.

Meme kanseri tedavisinde, cerrahi açıdan son yıllarda dünyada ve ülkemizde ne üzere gelişmeler yaşanıyor?

Meme kanseri tedavisinde son 15-20 sene içinde, prensip olarak memeyi koruyan bir cerrahi gündeme geldi. Daha evvelce göğüs kanserinin cerrahi tedavisi için göğsün feda edilmesi kelam konusuydu. Bugün %70-80 oranında memeyi koruyan bir cerrahi uygulama yapıyoruz. Göğüs esirgeyici cerrahi, göğsün bir kısmını çıkaran, geri kalan kısmını koruyan ve bu alana radyoterapi uygulanan bir tedavi biçimi. Memeyi korumak için kesinlikle radyoterapi gerekiyor. Öbür bir deyişle, radyoterapi olmadan göğüs esirgeyici cerrahi yapamazsınız.

Meme hami cerrahi 1970’lerde şekillenen bir metod. Bu usulün gelişmesi ve yaygınlaşması ise son 20 senede gerçekleşti. Günümüzde artık ülkemizin değişik yerlerinde de çok hoş uygulanabilmekte. Vakitle göğüs gözetici cerrahinin sonları da değişti. Evvelce daha seçici davranılıyordu mesela göğsün yalnızca periferik kısmında ve 5 cm’nin altındaki tümörlerde bu uygulama yapılabiliyordu. Artık ise yerleşim yahut çap sonu olmayan, yani göğsün her yerindeki kitlelerde uygulanan bir metod haline geldi.

Meme kollayıcı cerrahi, ismi geçen hasta kümesi açısından çok kıymetli, zira hem hastanın kadınlık işareti olan bir organı yerinde kalıyor hem de göğsün koruma edilmesi ek bir onkolojik meşakkat getirmiyor. Memeyi çıkarmanın kesinlikle gerekli olduğu haller de olabiliyor. Bunlar göğüs kanserli hastaların yaklaşık %20’sini oluşturuyor.

Meme kollayıcı cerrahinin ülkemiz genelindeki uygulanabilirliği ne seviyede, tüm bölgelerimizdeki hastanelerimizde birebir kalitede yapılabildiğini söylemek mümkün mü?

Meme kollayıcı cerrahi uygulamak için doktorun bilgisi yanında, sıhhat altyapısı açısından kimi olmazsa olmaz koşullar vardır, elbet bunların bir tanesi radyoterapi. Radyoterapinin olmadığı hastanelerde bu türlü bir formülün uygulanması mümkün olamıyor. Doktorun bilgisinin daha evvelki metodlar düzeyinde kaldığı durumlar da kelam konusu olabilir. Hizmet içi eğitimin eksikliklerini, yeni metodların tüm ülke genelinde uygulanması için yapılan hizmet içi eğitim seminerlerinin maksadına gereğince ulaşmadığını gözlemleyebiliyoruz. Gittiğim kongrelerde, konferanslarda gördüğüm kadarıyla ülkemizin çeşitli bölgelerinde yenilikleri takip eden ve bunları uygulayan doktorlar büyük bir topluluğu oluşturuyor lakin ne yazık ki bu türlü olmayanlar da var.

Cerrahideki gelişmelerin hasta ömür kalitesi üzerindeki tesirleri nasıl oldu?

Kadınlık işareti olan organlardan birisi göğüs dokusudur. Dış görünüşüyle ve farklı özellikleri ile göğüs bir bayan için son derece değerli bir organdır. Bir hanım için mide, barsak, bel ya da omuz üzere bir organ değildir. Bu organın kaybı beşerde hiç geçmeyecek, hayat uzunluğu devam edecek ruhsal problemler meydana getirir. Yaşlı dahi olsa bayanlar bu durumdan etkilenirler. Bunun genç bir insan olduğunu düşündüğümüzde, bu sorun daha da bariz hale geliyor. Yani faal cinsel hayat devrinde olan bayanlarda çok daha büyük problemler oluşturuyor. Büyük bir yıkım meydana getiriyor lakin göğüs hami cerrahi daha kabul edilebilir bir prosedür. Göğsün formuna müdahale etmeden, sağ sol farkı oluşturmadan göğüs ameliyatı yapılabiliyor. Münasebetiyle hasta bu ameliyatı daha kolay kabulleniyor ve ameliyat sonrasında çok bariz bir ruhsal sorun yaşamıyor.

Mastektomi uygulanmak zorunda olunan hastalar için ameliyat öncesinde yahut sonrasında rastgele bir ruhsal dayanak sağlanıyor mu? Ülkemizde bu hastaların ne kadarına bu türlü bir takviye verilebiliyor?

İnsanın ruhsal bir yıkım halinde olduğunu karşıdan göremeyebilirsiniz, yani çok sağlam bir insan olabilir ve yaşadığı durumu çok fazla aşikâr etmeyebilir. Lakin doktor bunu hissedebilir ya da ailesi bunu fark edebilir. O vakit bu hastaya bir psikiyatrik yardım sağlanması gerekir. Hastaların hepsinin bir ruhsal dayanak alması gerektiğini düşünmüyorum lakin bir kısım hasta tercihen ameliyat öncesinde yahut sonrasında ruhsal takviyeye muhtaçlık duyar.

Türkiye açısından ne kadar hastaya ruhsal dayanağın sağlandığı konusunda bir genelleme yapmam yanlışsız değil ancak İstanbul’da bu imkanı bulabiliyoruz. Gerek fakülte hastaneleri gerekse özel hastanelerde bu imkan mevcut lakin İstanbul yahut büyük kentlerin dışında bu türlü bir imkan bulmak daha sıkıntı. Bir hastanın bu türlü bir yardıma muhtaçlığı olması ve bu gereksiniminin karşılanamaması kısa müddette gerçekleştirilecek bir tedavinin uzamasına neden olabilir. Bu nedenle sahiden, “psikolojik destek” gereksinimi olduğu hissedilen hastalar için bu takviye son derece değer taşımaktadır.

Meme esirgeyici cerrahi için erken teşhisin değerinden bahseder misiniz?

Erken teşhis, tüm hastalıkların tedavisinde son derece değerli. Yalnız bu, göğüste daha besbelli. Göğüs daha şanslı bir organ, zira göğüs daha kolay izlenebilen, içindeki doku değişikliklerinin daha kolay görülebildiği, görüntüleme formüllerinin daha kolay uygulanabildiği bir ortam. Mesela mideye ya da kalın barsağa nazaran çok daha kolay uygulanabilir, zira göğüs dış yerleşimli bir organdır. Alışılmış her hastada erken teşhis yeniden de mümkün olamıyor. Örneğin, geçtiğimiz günlerde ameliyathanede rastladığım bir hastanın göğüs tümörü 10 cm’ye yaklaşmış ve artık cildinden dışarı gerçek taşmış, cildi açarak dışarı hakikat çıkmıştı. Bu hadde gelene kadar doktora gitmeyen hastalar var. İnsanların değişik dehşetleri, yanlış danışmanları var. Türkiye’de yanlış danışmanlar çok değerli bir sorun. Sokaklarda kanser dayanak merkezi diye yerler görüyoruz. Sanki bunlar nasıl bir takviye veriyorlar, büsbütün tartışmalı bir bahis. Maalesef , televizyonlarda vakit – vakit izlediğimiz , “meme kanserinde alternatif tedavi” ismi altında, ipe sapa gelmeyen ve hastaların gecikmesine sebep olmaktan öbür bir sonuç getirmeyen sahtekarlıklara da şahit oluyoruz.

Bugün “meme kanseri” konusunda dünyanın her yerinde birebir prensiplerle uygulanan , cerrahi , kemoterapi veradyoterapi olmak üzere üç tane tedavi metodu vardır. Bunların üçünün de kombine olarak kullanılmasıyla bu hastalar tedavi edilmek durumundalar. Teşhis erken konursa bu tedaviler çok daha uygun sonuçlar vermektedir. Bu nedenle erken teşhis son derece kıymetlidir. Bahsettiğimiz tüm tedavi metodları ülkemizde de çok başarılı olarak uygulanabilmektedir.

Geçmişe nazaran bir kıyaslama yapacak olursanız, günümüzde bayanların bu mevzudaki şuur seviyesinde bir düzgünleşme olduğunu söylemek mümkün mü?

Eğitim düzeyi ne olursa olsun, nerede yaşarsa yaşasın herkes için artık mamografi yahut ulturasonografiye ulaşmak çok kolay. Gelir düzeyi çok düşük semtlerde de pek faal biçimde yapılıyor. İnsanların şuuru de eskiye nazaran çok daha fazla artmış durumda. Hiç beklemediğimiz beşerler bu hususlarda son derece şuurlu lakin ne yazık ki şuurlu olmasını beklediğimiz birçok insanın da hala hususa gereken ehemmiyeti göstermediğini gözlemleyebiliyoruz.

Meme kanseri konusunda toplumsal şuuru artırma tarafında sizce öncelikle yapılması gerekenler neler ve bu hususta kimlere ne üzere misyonlar düşüyor.

Türkiye çok gelişmiş bir ülke değil, fakat son dekadlarda bariz etaplar gösteren bir ülke yahut daha siyasi bir tabirle “gelişme yolunda olan” bir ülke. Onun için bugün itibariyle her türlü hizmetin herkese verilebildiğini kabul etmek yanlış ancak 15-20 sene öncesine nazaran daha güzel olduğunu söylemeliyim. Bu bir bakıma otoritenin neyi yapmak istediğiyle alakalı, otorite çok fazla para vererek bu taramaları yapmak, yaptırmak, yaygınlaştırmak fikrinde olursa bunları yapabilir lakin bunun için hastanelerin randevu departmanlarını geliştirmek, gezici tarama araçlarını artırmak durumundadır. Göğüs taramaları açısından uygulamaların, bilhassa büyük kentlerde, düne nazaran daha yaygınlaştığını söyleyebilmekle birlikte, bugün çok fazla yapılabildiği konusunda ben birtakım telaşlar taşıyorum. Bilhassa kırsal kesimde bir hastane açılıyor ve bunun radyoloji kısmı olmuyor. Küçük hastanelerin birçoklarına radyoloji kısmı koyulsa da mamografi çeken bir alet olmuyor. Mamografi için farklı bir yatırıma gereksinim var.

Her 8 bayandan bir adedinde göğüs kanseri görülüyor. Bu çabucak hemen her ülkede tıpkı. Yani siz bu 8 bayandan her birine tetkik yapıyorsunuz ve 7 adedinde bir şey çıkmıyor. Bu manada tarama metodları mali bir yük oluşturuyor. Gelişmiş ülkelerden bir örnek verecek olursak, örneğin, Japonya mide kanserinin çok yaygın görüldüğü bir ülke olduğundan burada herkes muhakkak vakitlerde endoskopik tetkik yaptırıyor. Bu mamografiye nazaran çok değerli bir metot lakin yeniden de yapılıyor. Ne yazık ki biz şimdi bu düzeyde değiliz. Fakat 2000 li yıllarda Türkiye’de de büyük atılımlar var.

77 milyonu aşan nüfusumuz var ve bu insanların sağlıklılık hallerinin devamını sağlamak Sıhhat Bakanlığı’nın sorumluluğunda. Sıhhat Bakanlığı bir otoritenin sahibidir, bu otorite hastaneleri kurar, çalıştırır, her türlü sistemi değiştirir, her türlü muahedeyi yapar, işin mali kaynaklarını bulur, kollayıcı tıp çalışmaları yapar, çocukları korur, aşılama kampanyaları yapar, aşılama takvimlerini belirler. Göğüs kanserine karşı, bayanların aile hikayesi vs. üzere rastgele bir özel durumu yoksa 40 yaşından itibaren; mamografik ve ultrasonografik metotlarla taranması konusunda Sıhhat Bakanlığı’nın kaynak yaratması ve elindeki imkanları harekete geçirmesi ile hastalığın erken tanısı , daha yüksek oranda sağlanacaktır. Bunu yaparken ilgili tüm kuruluşlarından da istifade etmelidir, taramaların sistematik hale getirilmesi ve daha yaygınlaştırılması gerektiğini düşünüyorum.