Gebelikte tiroitle ilgili kıymetli değişiklikler olmaktadır. Bu değişiklikler gebeliğin periyotlarına nazaran farklılık gösterir ve ayrıyeten doğum sonrası periyotta de tiroit bezi etkilenir. Olağan gebeliği olup, tiroit meseleleri olmayan bir bayanda gebeliğin neden olduğu tiroit ile ilgili değişiklikler yanında, tiroit hastalığı olup hamile kalan bayanlardaki tiroit meselelerini farklı kıymetlendirmek gerekir.
Tiroit sorunu olmayıp hamile kalan bir bayanda, gebeliğe has hormonal değişiklikler ve metabolik gereksinimdeki artışa bağlı olarak iyod muhtaçlığı artar. Hafif iyod eksikliği değerli değişikliğe neden olmaz, lakin ağır iyod eksikliği bölgelerinde hem annenin tiroiti hem de fetus (anne karnındaki bebek) etkilenir. T4 düzeyinde düşme, TSH’da artmaya neden olur. Gebelik mühletince tiroit bezinde %10-20 civarında büyüme oluşur. Dünya Sıhhat Örgütü gebelikte ülkü diyet iyod içeriğini 200 mg olarak önermektedir.
Gebelikte tiroit işlevlerini pahalandırmak için hür T3 ve hür T4 ölçülmelidir. TSH seviyesi de gebelikten etkilenir. Bilhassa gebeliğin birinci 3 ayında TSH olağanın altına inebilir. Bu durumun gebeliğe bağlı süreksiz bir durum mudur, yoksa bir tiroit hastalığının yansıması mıdır, bunun ayırt edilmesi gerekir.
Hipotiroidi: ( Tiroit hormonlarında yetersizlik ) Bayanlarda adet düzensizlikleri, çok kanama, göğüsten süt gelmesi ve kıllarda artışa neden olur. Hafif hipotiroidizmde gebelik oluşabilir, lakin meyyit doğum, düşük ve prematür doğuma neden olur. Şayet hipotiroidizm ağırsa, gebelik oluşmayabilir. Hipotiroit hamilede hipertansiyon sıklığı artar. Bebeğin zeka gelişimini makus istikamette tesirler. Bu aksilikler nedeniyle, hipotiroidisi olan bir bayanın gebelik öncesi tedavisinin yapılması gerekir. Gebeliğe karar verildiğinde, menstruasyonun bitiminden çabucak sonra tiroit işlev testleri ölçülmeli, ilaç dozu düzenlenmelidir.
Gebelik oluştuktan sonra, gebeliğin 8-12 haftaları ve 20. haftada TSH ölçülmelidir. Bilhassa gebeliğin ikinci yarısında ilaç dozunu artırmak gerekir. İlaç dozunu artırdıktan 1 ay sonra ST4 ve TSH ölçümü yapılarak denetim edilmelidir. Gebelik sırasında birinci kere hipotiroidi saptanırsa çabucak tedaviye başlanması, bir ay sonra ST4 ve TSH ölçümü yapılarak doz ayarlaması yapılması gerekir.
Hipertiroidi (Tirotoksikoz): Hipertiroidi, tiroit bezine ilişkin hormonların fazlalığıdır. Tirotoksikoz ise, dokuların yüksek ölçüde tiroit hormonları ile müsabakası sonrasında gelişen klinik tablodur. Tiroit hormonları (ST3 ve ST4) artmış, TSH ise olağanın altındadır. En sık nedeni Basedow-Graves hastalığıdır.
Doğurganlık çağındaki hipertiroidili bir bayan gebelik planlarsa, evvel hastalık tedavi edilmeli, sonra gebelik planlanmalıdır.
Gebelik sırasında çok yorgunluk, halsizlik, çarpıntı, terleme, sıcağa tahammülsüzlük, titreme, çok sonluluk, iştahın uygun olmasına karşın her ay alınması gereken kilonun alınamaması, ultrasonografi ile bebek gelişiminin âlâ olmadığının saptanması hipertiroidiyi düşündürmelidir. Bazen gözlerde büyüme eşlik edebilir.
ST4 yüksek ve TSH seviyesi düşük ölçülürse, tanıya yardımcı olması için antikor testleri (Anti-TPO, Anti-Tg ve TSH reseptör antikoru) yapmak gerekir. Gebelikte tiroit sintigrafisi katiyetle çekilmez.
Gebeliğin birinci yarısında hipertiroidi saptanırsa, bu durumun gebeliğe bağlı süreksiz bir durum olabileceği ve gebeliğin 18. haftasına kadar bizatihi düzelebileceği hatırlanmalıdır. Kesinlikle hekim denetiminden geçmeli ve takibe alınmalıdır.
Hipertiroidi tedavisinde kullanılan bir öteki ilaç kümesi beta blokerlerdir. Bu ilaçlar çarpıntı, terleme üzere şikayetleri azaltmak için yardımcı olarak kullanılırlar. Fakat, hamilelerde dikkatli kullanılmalıdır. Zira bebeğe geçerek, bebeğin gelişimini yavaşlatabilir, doğum olayının uzamasına, yeni doğan bebekte nabız suratının yavaşlamasına, sarılığın uzamasına ve kan şekerinin düşmesine neden olabilir.
Hipertiroidi tedavisi için operasyona karar verilirse en uygun vakit ikinci trimestir (gebeliğin ikinci üç ayı) dir. Birinci ve üçüncü üç ayda operasyon risklidir. Hipertiroidi tedavisinde hamilelerde radyoaktif iyod (atom tedavisi olarak bilinen) katiyetle kullanılmaz.
Doğumdan sonra ortaya çıkan tiroit sıkıntıları: Doğum sonrası periyotta tiroit işlev bozukluklarında artış görülür. Bilhassa doğumu takiben birinci 3 ayda ortaya çıkan halsizlik, sonluluk, çarpıntı ve sıcağa tahammülsüzlük şikayetleri varsa kesinlikle doktora başvurulmalıdır. ST3, ST4 yüksek, TSH olağanın altında saptanması tiroit hormon fazlalığı olduğunu gösterir. Gebelik öncesi ve gebelik sırasında Anti-TPO ve Anti-Tg titresi yüksek olanlarda bu tirotoksikozun ( tiroit hormon fazlalığı ) nedeni Hashitoksikozis yahut postpartum tiroidit olabilir. Öteki bir nedeni Graves hastalığıdır ve sıklıkla doğumu takiben 6-9 aylarda ortaya çıkar.
Gebelik öncesi, gebelik sırasında yahut doğumdan sonra bebeğin emzirme periyotlarında tiroit ile ilgili sorun yaşayan annelerin yeni doğan bebeklerinin de bir yeni doğan uzmanı yahut çocuk endokrinoloğu tarafından çok dikkatli kıymetlendirilmesi gerekir.
