Hemoroid halk ortasında basur olarak bilinir. Anal kanal içinde ve etrafında bulunur. İçinde genişlemiş kılcal kan damarlarının oluşturduğu baloncuk biçiminde şişliklerden ibarettir. Erken devirde pek belirti vermez. Birçok hasta hemoroidi olduğunun farkına bile varmayabilir. Hastalık ilerleyince belirtiler ortaya çıkar.
HEMOROİD NASIL ANLAŞILIR?
-Makattan kanama; Ekseriyetle tuvalette parlak kırmızı renkte birkaç damla kanama görülür.
-Makatta kaşıntı; Kaşıntı hafiftir,çok rahatsız etmez.
–Makatta şişlik; Tuvaletten sonra makattan dışarı sarkar ve elle itilerek içeri sokulabilir.
–Tuvaletle mukus akıntısı.
–Anüs etrafında hassasiyet, kızarıklık ve şişlik.
Basur kan akımı yavaşlayıp kesilince ve içinde kan pıhtılaşınca (tromboze hemoroid) önemli ağrı yapar, öbür vakitlerde bariz ağrı yoktur.
Belirtiler görüldüğünde proktoloji uzmanına muayene olup teşhisin nihaileştirilmesi gerekir, aksi takdirde basur belirtileri öbür hastalıkların belirtilerine benzediğinden makat kanseri dahil birçok önemli hastalığın teşhisinde geç kalınır. Bu üzere önemli hastalıkların tedavisinde bedelli vakit kaybedilmiş olur. Basuru olan birtakım hastalar makat muayenesi olmaktan çekinir, halbuki utanacak bir durum yoktur. Proktoloji uzmanı daima bu muayeneleri yaptığından onun için bu durum olağandır.
Hemoroid nasıl teşhis edilir?
Hemoroid teşhisi muayene ile konur. Bu muayene 3 kademede yapılır. Evvel anal kanal etrafı görerek denetim edilir, sonra parmakla tuşe denilen muayene yapılır. Üçüncü etap olarak anoskopla anal kanalın içi görülür ve hemoroid tanısı ve derecesi belirlenir.
Hemoroid muayenesi nasıl yapılır?
Önce bakarak anal kanal dışında bir göğüs varsa tesbit edilir, sonra parmak anal kanal içine sokularak anal kanaldaki değişiklikler rectal tuşe denen muayene ile belirlenir. Daha sonra anoskop denen aygıt anal kanala sokularak anal kanal içinde olan iç hemoroidler görerek kıymetlendirilir. Bu muayenelerden sonra ne tip bir hemoroidiniz olduğu ve derecesi kesin olarak anlaşılır. Anal kanalın 2/3 üst kısmındaki hemoroidler iç hemoroid, 1/3 alt kısmındaki hemoroidler ise dış hemoroid olarak isimlendirilir.
Hemoroid hastalığı 4 derece üzerinden kıymetlendirilir;
-Birinci derece; Basur göğüsleri anal kanal içinde olup görünmeyen küçük şişliklerdir.
-İkinci derece; Basur göğüsleri lakin tuvalette ıkınınca farkedilen ve sonra kaybolan şişlikler formundadır.
-Üçüncü derece; Basur göğüsleri makat etrafında daima görünen fakat parmakla içeri itilebilen şişliklerdir.
-Dördüncü derece; Basur göğüsleri makat etrafında uygunca bariz olup parmakla da içeri itilmesi mümkün olmayan şişlikler formundadır.
Hemoroid hastalığının tedavisi basurun derecesine nazaran değişmektedir, gerçek tedavi formülünün seçilebilmesi için bu derecelendirmenin kesinlikle bilinmesi gereklidir.
HEMOROİD NASIL OLUŞUR?
Basur hastalığının kesin sebebi şudur demek mümkün olmamakla birlikte hemoroidle bağlantılı birçok faktör söylenebilir.
-Makat etrafı ve içindeki kan damar basıncının yüksek olması makattaki kılcal damar ağlarının genişleyip şişmesine ve inflamasyona sebep olur.
-Kabızlık nedeniyle çok ıkınma makattaki kılcal damar ağlarının basıncını yükseltir ve genişleyip şişmesine sebep olur.
-Kronik ishal da hemoroid oluşumunu kolaylaştırır.
-Şişmanlık basur olma eğilimini arttırır.
-Yaş ilerledikçe dayanak dokusu zayıflar ve basur riski artar.
-Gebelik, pelvik damarlara baskı yaparak anal bölgedeki kan basıncını arttırır, ayrıyeten gebelik hormonları da damar çeperlerindeki düz kasların uygunca gevşemesine ve genişlemesine sebep olur.
-Ailede hemoroid hikayesi
-Sürekli ağır kaldırma
-Çok ısrarlı öksürük ve kusmalar.
-Çok uzun müddet oturma;
üzere faktörler hemoroid riskini arttırır.
BASURDAN NASIL KORUNABİLİRİZ ?
Hayat formumuzu değiştirerek makat etrafındaki damarlar üzerindeki basıncın mümkün olduğunca düşürülmesi gerekir, bunun için;
-Posalı yiyecekleri arttırıp bağırsakların nizamlı çalışması sağlanmalı ve kabızlıktan kaçınmalıyız.
-Bol sıvı tüketmeliyiz.
-Alkol ve kafeinden kaçınmalıyız.
-Tuvalete girmeyi ertelememeli ve tuvalette uzun oturup çok ıkınmamalıyız.
-Kabızlık yapan ilaçlardan kaçınmalıyız.
Şişmansak zayıflamalıyız.
-Düzenli idman yapmalıyız, bu da kabızlığı önler, kan basıncını düşürür ve kilo vermeyi sağlar.
Erken periyot hemoroid şikayetleri birden fazla vakit tabiatıyla yahut kolay kimi ilaçlarla geçebilir lakin göğüsler kalır ve ilerleme riski devam eder.
Gebelikteki hemoroidler doğumdan sonra birden fazla vakit resen düzelir.
HEMOROİD NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Basur tedavisi basurun tipine (iç-dış) ve derecesine nazaran yapılır.Birinci derece hemoroid tedavisi için konservatif tedavi yapılabilir. Üstte bahsettiğimiz korunma formüllerini titizlikle uygulayıp birtakım kremler ve haplarla şikayetler geçiştirilir lakin üstte da bahsettiğimiz üzere göğüsler kalır ve ilerleme eğilimi devam eder.
İki ve üçüncü derece basur için ameliyat dışı girişimsel tedaviler tercih edilmelidir.
HEMOROİD’İN AMELİYATSIZ TEDAVİ TEKNİKLERİ NELERDİR ?
–Rubber bant (bantla boğma) yöntemi; Uyuşturma muhtaçlığı olmadan anal kanala anoskopla girilir, basur göğsü vakumla çekilip tabanını sıkıştıracak lastik bant yerleştirilir. Göğse gelen kan akımı kesilir. Basur göğsü yaklaşık 1 hafta içinde çürüyüp düşer. Kolay ve ayakta uygulanması ve istirahat gerektirmemesi üzere avantajları vardır.
–İnfrared fotokoagulasyon; Basur göğsü köküne uygulanan infrared ışıkla göğse gelen damarlar çürütülür ve 1 hafta içinde dökülmesi sağlanır. Halk ortasında laser diye bilinir fakat bu farklı bir tedavidir. Rubber bant üzere ayakta ve anestezi gereksinimi olmadan uygulanabilir. Uygulama sonrası istirahate muhtaçlık olmaz.
–Skleroterapi; Basur göğsü altına kimyasal unsur enjekte edilerek nekroz yapılır ve uygunlaşınca göğüs sabitlenmiş olur.Ancak önemli komplikasyonların görülmesi nedeniyle çok tercih edilmemektedir.
–Elektroterapi; Basur göğüslerinin elektrik akımı ile yakılmasıdır. Uygulama zahmeti ve komplikasyonları nedeniyle çok kullanılmamaktadır.
–Kriyoterapi;Basur göğsünün dondurulatak tedavisi denenmiş fakat uygulama zahmeti ve komplikasyonları fazladır.
HEMOROİD’İN CERRAHİ TEDAVİ FORMÜLLERİ NELERDİR ?
–Hemoroid atar damarlarının bağlanması (THD):Aslında ameliyat olarak adlandırılmayabilir. Genel anestezi altında anal kanal içine küçük bir ultrasound aygıtı sokularak basur göğüslerine gelen tüm atar damarlar anal kanal içinde 5-6 cm yukarda tesbit edilip sütürle bağlanır. Hemoroide gelen basınçlı kan kesildiğinden vakitle hemoroid göğüsleri küçülür ve doğal haline geri döner. Anatomik yapıya en uygun tedavi halidir. Çoklukla istirahat gerekmez ve komplikasyonları çok azdır.
–Stapler hemoroidopeksi (longo ameliyatı); Anal kanalın rectumla birleştiği yerden stapler aygıtı ile kalın barsak mukozasının çepeçevre kesilip dikilmesinden ibarettir. Sonuçları güzel olmakla birlikte çok önemli bir operasyon olması ve komplikasyonlarının ağır sonuçlar doğurması, ayrıyeten maliyetinin yüksekliği nedeniyle eskisi kadar uygulanmamaktadır.
-Klasik cerrahi; Genel anastezi altında basur göğüslerinin cerrahi olarak kesilip alınmasıdır. Muvaffakiyet oranı yeterli olmasına karşın, abse hematom, ameliyat sonrası şiddetli ağrı ve infeksyon nedeniyle geç düzgünleşme, makat darlığı ve yetmezliği üzere çok önemli komplikasyonları vardır. Endikasyonu gerekli olmadıkça tercih edilmemelidir.
–Laser tedavisi; Genel anestezi altında hemoroid göğüslerine küçük bir kesi ile laser probu sokulup damarların pakeye giriş yerleri laserle ablasyon yapılarak kurutulur. Öteki metotlara bir üstünlüğü yoktur ve çok kıymetli olması nedeniyle çok yaygın kullanılmamaktadır.
Hemoroid cerrahisinden sonra görülen komplikasyonlar:
-Kanama: En sık klasik cerrahiden sonra görülür.
-İltihap:Operasyon yeri tuvaletle temas ettiğinden sık görülür.THD ve laser tedavisinde pek görülmez.
-Ağrı nedeniyle süreksiz bir müddet idrar yapmakta zorlanma
-Abse; En sık ameliyattan sonra görülür.
-Buyuk abdest tutamama:En sık ameliyattan sonra görülür.
-Anal fistül
-Anal darlık
Bu önemli komplikasyonlar değerlendirildiğinde hemoroid tedavisinde zarurî olmadıkça agresif teşebbüslerden mümkün olduğunca kaçınmak gerektiği görülmektedir.
