Tıptaki ismi pilonidal sinüs cins.Cilt altında bulunur, içinde kıl bulunan bir kese, yada deliklerle cilde açılan tünel halindedir. Sıklıkla her iki kalçanın birleştiği oluğun alt kısmında görülür. Başlangıçta 1 santimetreden küçüktür. Vakitle büyür ve tüneller formunda ilerleyerek cilde fistül delikleri ile açılır. 10-15 santimetre uzunluğunda tüneller ve 5-10 adet iltihaplı akıntılı fistül deliği ile cilde açılan büyük güç tedavi edilebilen bir hal alır. Bu nedenle erken periyotta tedavi çok kıymetlidir.
Kıl dönmesi nasıl anlaşılır?
Kıl dönmesi başlangıçta hiç belirti vermez ve anlaşılması çok zordur. Kuyruk sokumu üstünde iğne ucu kadar ince bir yahut daha fazla sayıda delik dışında bulgu yoktur. İltihaplanıncaya kadar da öbür belirti vermez. İltihaplanınca ağrı ve deliklerden akıntı yapmaya başlar. Hastalar tarafından sivilce zannedilir. Bazen iltihap birikir ve çok ağrılı, kızarık ve şiş görünen apseye neden olur. Her iki kalçanın birleştiği çatal diye tabir edilen bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı ve akıntı olduğunda kıl dönmesi akla gelmelidir. Bu durumda hastalık yeterlice kötüleşmeden tedavi edilmelidir.
Kıl dönmesi belirtileri;
-Kalça çatalında ağrısız ince delikler
– Kalça çatalında ağrı
– Cilt altında hassas şişlik
– Cilte kızarıklık
-Fistül delikleri ve makûs kokulu iltihaplı akıntı
– Kanlı akıntı
– Ateş yükselmesi
Kıl dönmesi nasıl teşhis edilir?
Yukarıdaki belirtiler görülen hastaların deneyimli cerrahi uzmanı tarafından muayenesi ile kesin teşhis konur. Muayene dışında rastgele bir tetkike çok nadiren gereksinim duyulur.
Kıl dönmesi nasıl olur?
Pilonidal sinüs hastalığının kesin olarak sebebi tam açık olmamakla birlikte bedenden dökülen kılların cildi delerek içeri girmesi ile olduğu düşünülmektedir. Araştırmalarda sinüsün içindeki kılların öbür yerden geldiği ispatlanmıştır. Yinede kalça bölgesinde oluşmasını kolaylaştıran kimi faktörler vardır.
Riski arttıran faktörler;
– Şişmanlık
– Çok kıllı olmak
– Kılların kaba ve kıvırcık olması
– Ciltte zedelenme
– Kalça yarığının derin olması
– Kalça yarığında gamze üzere girinti olması
– Uzun müddet oturmayı gerektirecek meslekler
– Traktör jeep kullanma üzere daima sarsıntılı oturma
– Bölgenin gereğince pak tutulmaması ve nemli kalması
Yukarıdaki faktörler kıl dönmesi olma riskini arttırmaktadır. Kıl dönmesi olan hastaların dörtte birinde ailesinde diğer bir kıl dönmesi hadisesi olduğunun saptanması ailevi yatkınlık olduğunu düşündürmektedir.
Kıl dönmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Pilonidal sinüs tedavisi hastalıklı dokunun cilt altından yahut cilt ile bir arada büsbütün çıkarılması prensibine dayanır. Bunun için tanımlanmış cerrahi ve girişimsel onlarca tedavi sistemi uygulanmaktadır. Klasik cerrahide büyük kesilerle sinüs ile birlikte geniş bir doku modülü çıkarılır. Çıkarılan bu doku kesiminin büyük kısmı sağlam dokudur. Oluşan büyük yara boşluğunun kapatılması sıkıntı, güzelleşmesi uzun ve zahmetli olur. Ayrıyeten kalçada önemli bir iz ile estetik açıdan yakışıksız bir görünüme sebep olur.
Oysa pilonidal sinüs hastalığı erken devirde birkaç santimden küçüktür ve erken devir hastaların birden fazla birkaç santimetrelik küçük kesilerle çıkarılabilir. Böylelikle hem yara çabuk güzelleşir hemde önemli bir iz kalmaz.
Girişimsel (ameliyatsız) tedavi formüllerinde fistül deliklerinden sinüs içeriyi düzgün temizlenip kazınarak çıkarılırsa başarılı sonuçlar alınabilir ve neredeyse hiç yara izi kalmaz, tedavi sonrası istirahate gerek yoktur.
Kıl dönmesinin cerrahi tedavi sistemleri;
1- Mikrosinüsektomi:
Bu tedavi prosedürü aslında klasik cerrahide uygulanan sinüs eksizyonu ve primer kapatma tekniğinin güzelce küçültülmüş ve gereksiz yere sağlam doku çıkarılmadan uygulanmasıdır. Erken periyot Pilonidal sinüs hastaları 1-2 santimetrelik kesilerle çıkarılıp primer sütür ile kapatılabilmektedir.Yara küçük olduğundan çabuk düzgünleşir, yatak istirahati gerekmez ve yara yerinde önemli bir iz kalmaz. Geç kalınmış büyük ve birçok fistülü olan hastalara uygulanamaz.
2- Sinüs Eksizyonu Ve Primer Sütür:
Pilonidal sinüsün her iki tarafından eliptik 8-10 cm lik büyük kesilerle çıkarılıp kalan yaranın dikilmesi halinde uygulanır. Uzak olan yara dudaklarının sütürlerle yaklaştırılması önemli gerginlik yarattığından ameliyat sonrası çok şiddetli ağrı olur ve 10-15 günlük ekseriyetle yüzü koyun yatak istirahati gerekir, makus görünümlü bir yara izi kalır. Hastalığın tekrarlama oranı yüksek olduğundan artık pek kullanılmamaktadır.
3- Sinüs Eksizyonu ve Açık Bırakma Formülü:
Pilonidal sinüs geniş bir kesi ile çıkarılır ve oluşan yara boşluğu pansumanlarla uygunlaşmak üzere dikiş atılmadan açık bırakılır. Yaranın kapanması 3-5 ay kadar sürebilir. Bu kadar uzun müddetli pansuman ve açık yara bakımı ile hastaların meşgul edilmesi çok makul görünmemektedir.Mecbur kalmadıkça uygulanması önerilmez.
4- Karidakis Prosedürü:
Bu sistem primer eksizyondakine benzeri kesilerle sinüs çıkarılır lakin farklı olarak orta hatta değil orta sınırın sağında yahut solunda uygulanır. Kapatırken primer kapatılmaz. Yaranın orta hatta kalan tarafı cilt altından kaydırma flapi halinde serbestleştirilir. Böylelikle yara dudakları kolay kolay çekilip yaklaştırılır ve gergin olmadan kapatılır.Ağrısı ve nüks oranı primer kapamaya nazaran daha azdır.
5- Flap Prosedürleri:
Bu küme ameliyatların prensipleri tıpkı ama formları farklıdır.
– Ramboid flap ameliyatı:
Pilonidal sinüsü içine alan baklava halinde bir dörtgen kesimi formunda kesilerle sinüz sağlam doku modülü ile birlikte çıkarılır. Yan tarafından yeniden baklava halinde bir doku kesimi cilt altından kesilip özgürleştirilerek oluşan boşluğa çevrilir ve boşluk kapatılır.En sık kullanılan tedavi tekniklerinden biridir.
– Z-plasti, D flap ve Yonca flap;
Bu üzere prosedürlerde flap in benzediği görünüme nazaran isim alan ve tıpkı prensiple uygulanan başka flap prosedürleridir. Bu formüller sık uygulanmamaktadır.
Flap yollarının tümünde berbat görünümlü bir yara izi kalmaktadır.
Kıl dönmesinin cerrahi olmayan (girişimsel) tedavi usulleri;
Sinüsotomi:
Pilonidal sinüs fistül delikleri lokal anestezi altında 4-5 milimetreye kadar genişletilip sinüs içeriği tel fırça ve küretle kazınarak temizlenir, kalıntı doku için gümüş nitrat uygulanır ve dikiş atılmadan pansumanla kapatılır. Yara ortalama 2 haftada kapanır, istirahat gerekmez ve çabucak hemen hiç iz kalmaz. Uygun hadiselerde başarılı bir yoldur ve tekrarlaması halinde çarçabuk tekrar uygulanabilir.
Ayrıca Fibrin glue formülü, fenol usulü ve laparoskopik metot üzere benzeri girişimsel uygulamalar da kullanılmaktadır.
Girişimsel tedavi tekniklerinin en büyük avantajları lokal anestezi altında ayakta uygulanması, tedavi sonrası istirahat gerektirmemesi ve yara yerinde besbelli bir yara izi kalmamasıdır.