Tiroid bezi, uzunluğunda orta hatta yer alan, 20-25 gram tartısında ve iç salgı işlevi olan bir organdır. Tiroid bezinin iyot kullanarak yaptığı hormon bütün beden metabolizmasının düzenlenmesinde rol oynar.Tiroid bezi hastalıkları toplumda çok sık (yaklaşık her 10 bireyden 3’ü) rastlanmaktadır ve çoklukla belirti vermezler. Lakin tiroid bezi nodüllerinin bir kısmı kanser olarak ortaya çıkmakta yahut sonradan kansere dönüşebilmektedir. Toplumda görülme sıklığı %4.2’dir. Hayat boyunca bayanlarda tiroid kanseri riski yaklaşık %0.7, erkeklerde ise %0.25’tir.
Tiroid kanseri, over kanserinden sonra en sık görülen endokrin kanser olmakla birlikte, çok sık görülen bir hastalık değildir. Lakin bilhassa tiroid bezinde nodül olan hastalar, tiroid kanseri gelişebileceği konusunda uyanık olmalıdırlar. Öbür kanserlerin bilakis tiroid kanseri, nerdeyse her vakit büsbütün tedavi edilebilecek bir hastalıktır. Tiroid kanserleri tüm kanser hadiselerinin %1’den azını oluşturmaktadır. Çocuklarda az görülmekle birlikte, yirmili yaşlardan sonra görülen kanserler içinde birinci 5 sırada yer almaktadır. Her yıl 1000 şahıstan birinde tiroid nodülü oluşmaktayken, 50.000 şahıstan birinde tiroid kanseri oluşmaktadır.
Tiroid nodülleri bayanlarda erkeklerden daha sıktır, lakin erkeklerde görülen nodüllerde kanser görülme sıklığı bayanlardan daha fazladır.
Ultrasonografinin rutin uygulamaya girmesi ile artan tiroid nodülü tespit etme oranına paralel olarak bu nodüllere tanısal yaklaşım oranı da artmıştır. İnce iğne aspirasyon biopsisi ile daha çok tiroid kanseri teşhis edilebilir hale gelmiştir. Yapılan çalışmalarda, yetişkinlerde bu biçimde tesadüfen tespit edilebilecek tiroid kanser sıklığı %6 üzere yüksek oranlara çıkmaktadır.
Tiroid kanserlerinin sıklığının artmış üzere görülmesinin kıymetli bir öbür sebebi ise, düzgün huylu tiroid hastalıkları nedeni ile ameliyat edilen hadiselerin patolojik incelemelerinde detaylı ince kesitli inceleme yapılmasıdır. Bu formda tiroid kanseri yakalama mümkünlüğü %5’ten %13’e çıkmaktadır.
Baş ve boyun bölgesinin radyasyona maruz kalması tiroid kanseri sıklığını artırır. Çocukluğunda 200-700 rad civarında radyasyon almış şahıslarda 20-25 yıl sonra tiroid kanser sıklığının arttığı saptanmıştır. Bir araştırmada 500 rad civarında radyasyon alan şahıslarda tiroid kanser sıklığının %2 civarında olduğu ortaya konmuştur. Rusya’daki Çernobil nükleer santrali kazasından sonra o bölgede yaşayan bireylerde tiroid kanserinde büyük artış olmuştur. Yıllar evvel akne, baş derisinin sorunları, uzunluğunda tüberküloz, baş derisinin mantar enfeksiyonları, yüzün kan damarı tümörleri, büyümüş timus, tonsillit, boğaz ağrısı, kronik öksürük ve fazla saçlar üzere nedenlerle radyasyon uygulanmış olan hadiselerde tiroid kanseri %30 daha sık görülmektedir. Bu tip tedaviler günümüzde artık uygulanmamaktadır.
Ek olarak baş ve boyun bölgesinde kanser saptanıp bu alana radyasyon uygulanan hastalarda tiroid nodülü ve kanseri görülme mümkünlüğü da artmaktadır. Şayet geçmişte bu tip bir tedavi size uygulanmış ise bu durumda kesinlikle hekiminize başvurmalı ve tiroid bezinin incelenmesini istemelisiniz.
Tiroid Kanseri Tipleri
Tiroid kanserleri genel olarak dört tiptir:
– Papiller
– Folliküler
– Medüller
– Anaplastik
Tiroid kanserinin %85’i papiller, folliküler yahut mikst papiller ve folliküler cinsleridir ve tedaviye düzgün cevap verirler. Seçkin görülen meduller tiroid kanserinin bilakis bu tip kanserlerin birebir aile bireylerinde görülme mümkünlüğü epey düşüktür. Meduller tiroid kanseri ise genetik geçişli olabildiğinden, bu hastaların aile bireylerinin tiroid bezlerinde nodül varlığı kesinlikle araştırılmalıdır. Medüller tiroid kanseri; öbür endokrin bezlerin, örneğin hipofiz, böbrek üstü bezi (adrenal), pankreas ve paratiroid bezlerinin de birebir anda tutulumu ile birliktelik gösterebilir. Bu tip tutulum multipl endokrin neoplazi sendromu halinde isimlendirilir. Tiroid kanserleri içinde az görülen öbür bir tip de anaplastik kanserdir ve ekseriyetle makus seyreder.
Tiroid Kanseri Belirtileri ve Tanısı
Tiroid bezi kanseri çoklukla belirti vermez. Guatr nedeniyle takip edilen hastalarda yahut tesadüfen öbür bir hastalık için yapılan tetkiklerde ortaya çıkabilir. Nadiren uzunluğunda kitle, ses kısıklığı, yutkunma zahmeti; çok nadiren de kemik kırıkları yahut hipertiroidi (zehirli guatr) ile ortaya çıkabilir. Medüller kanserli hastaların %30’unda yüzde kızarma, ishal ve yorgunluk olabilir.
Kişide tiroid nodülü olup olmadığını saptamak için günümüzde kullanılan en tesirli yol tiroid ultrasonografisidir. Daha evvelden kullanılan tiroid sintigrafisi sistemi, günümüzde nodül tespitinde değil, daha çok aktivitenin belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Son yıllarda tiroid hastalıklarında tanısal usullerin ilerlemesi, teknik imkanların gelişmesi nedeni ile bir çok hadisede tiroid ultrasonografi ve ince iğne aspirasyon biopsi yapılabilmektedir. Bu nedenle başlangıç halindeki tiroid kanserlerinin dahi teşhis edilme imkanı günümüzde çok yüksektir. Lakin şunu da belirtmekte yarar var ki, otopsi çalışmalarında %50 oranında tiroid nodülü saptanmaktadır. Yani hala toplumda ultrasonla bile tespit edilemeyen tiroid nodülleri mevcuttur.
Tiroid bezinde nodül saptandıktan sonra şayet kuşku varsa, nodülden yapılan ince iğne aspirasyon biyopsisi ile tiroid nodüllerinin berbat huylu olup olmadığı ortaya konur. İnce iğne aspirasyonu, uygun ellerde düşük riskli, süratli sonuç veren, kolay uygulanan ve ucuz bir usuldür. Biyopsi sonucu güzel huylu gelirse ve hastanın öbür bir yakınması yok ise, tiroid nodülleri takip edilebilir. Biyopsi sonucu kuşkulu yahut berbat huylu gelirse, tedavi basamağına geçilir.
Tiroid Kanseri Tedavisi
Tiroid kanseri tedavisinin en tesirli prosedürü cerrahidir. Birtakım merkezlerde tiroid kanserinde tiroid bezinin yalnızca bir kısmının çıkarılmasının kâfi olabileceği düşünülse de, en emniyetli usul tiroid bezinin büsbütün çıkartılmasıdır. Bu formül nüks mümkünlüğünü azaltmakta ve ameliyattan sonra yapılacak radyoaktif iyot tedavisi üzere cerrahi olmayan tedavi prosedürlerinin aktifliğini de en üst seviyeye çıkartmaktadır. Tiroid cerrahisinde görülebilen ses kısıklığı, kalsiyum düşüklüğü üzere komplikasyonlar, ameliyat tecrübeli bir grup tarafından gerçekleştirildiğinde en aza inmektedir.
Olguların %80 kadarında kanser, tiroid bezinden komşu lenf bezlerine yayılabilir. Lakin bunların az bir kısmı klinik olarak bulgu verirler. Bu tıp bir bulgu olduğunda, kelam konusu lenf bezleri de cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Tiroid kanserli hastada klinik bulgu vermeyen lenf bezleri için boyun diseksiyonu yapmanın gereği yoktur.
Cerrahi esnasındaki bulgulara, kanserin patolojik datalarına ve total tiroidektomi sonrası yapılan tüm beden taramaları sonucuna dayanılarak ameliyattan sonra hastalara radyoaktif iyot tedavisi uygulanabilir. Radyoaktif iyot tedavisi ekseriyetle gereken cerrahi uygulandıktan 6 hafta sonra bir sefere mahsus olmak üzere kapsül yahut sıvı formda verilir. Radyoaktif iyot tedavisinin tesirli olabilmesi için hastaya ameliyattan sonra bir mühlet tiroid hormonu verilmez ve TSH kıymetlerinin yükselmesi sağlanır. Radyoaktif iyot tedavisi sonrası ise hastalara tiroid replasman tedavisi (tiroid tabletleri) kesinlikle uygulanmalıdır.
Radyoaktif iyot tedavisi kolaydır lakin dozaja bağlı olarak hastanede belirli mühlet kalmayı gerektirebilir. Her ne kadar boyun rahatsızlığı, azalmış tükürük salgısı ve tat duyusunda değişiklik oluşabilse de çoklukla kıymetli sayılabilecek hiçbir yan tesir oluşmaz. Bazen şayet rezidüel yahut nüks tiroid kanseri saptanırsa bu tedavi yinelenebilir.
Eğer tiroid kanseri büsbütün çıkarılamamışsa, bilhassa Hurtle hücreli kanser, medüller yahut anaplastik tiroid kanserlerinde dışarıdan kobalt ışın tedavisi gerekli olabilir. Eksternal radyasyon terapisi yaklaşık 4-6 haftalık süreç içerisinde boyun bölgesine küçük azaltılmış dozlarla tedavi verilmesini içerir ve küçük deri tepkileri dışında bir yan tesire sebep olmaz.
Tedavi Sonrası İzlem
Cerrahi ve radyoaktif iyot tedavisini takiben hastalar tiroid hormon tabletleri almaya başlarlar. Fakat bu durum ameliyat olmamış ve yeterli huylu tiroid hastaları için de geçerlidir. Yani tiroid hastalığı olan yahut guatr nedeniyle ameliyat geçirmiş şahısların de çoklukla dışarıdan tiroid tabletleri almaları gereklidir.
Tiroid hormonu tabletleri, sadece bedendeki tiroid hormonu muhtaçlığını karşılamakla kalmaz, birebir vakitte hipofiz bezini baskılar ve bu bezden tirotiropin salgılanmasını maniler. Böylelikle mümkün tiroid kanseri hücrelerinin de gelişmesine mani olur. Tiroid işlevleri rutin yapılan tiroid işlev testleri ve klinik ve laboratuar testleri ile denetim edilir. Tiroid kanser hastaları 6 ile 12 aylık dönemlerle nüks kanser gelişip gelişmediği konusunda araştırılır. Serum tiroglobulin düzeyinin ölçümü, nüks kanser gelişimini araştırmada en düzgün metottur. Ayrıyeten boyun ultrasonografisi ve akciğer grafisi de kanserin tekrar edip etmediği konusunda yardımcı olabilir.
