Kanser hastalığı, Dünya’da ve ülkemizde kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada görülen vefat sebebidir. Kanser hastalığı, ikinci sırada görülen mevt sebebi olmakla birlikte, tedavi edilebilir bir hastalıktır. Kabaca bir deyişle, her üç bireyden birisi hayatının bir devrinde kanserle karşılaşacak, ancak yaklaşık sekiz şahıstan birisi kanser nedeniyle hayatını kaybedecektir. Yani her kanser mevtle sonuçlanmadığı için, kanserden vefat sıklığı, kanser görülme sıklığını yansıtmamaktadır. Gelişmiş ülkelerde kanser görülme oranı yüzbinde 400 civarındadır. Bizde ise bu oran yüzbinde 200 civarında kestirim edilmektedir. Bu da her yıl yaklaşık 150 bin yeni kanser hastası demektir.
Ortalama insan ömrü tüm Dünya’da olduğu üzere ülkemizde de uzamaktadır. Ortalama hayat mühletinin uzamasıyla birlikte insanların vefat nedenleri de değişiklik göstermektedir. Kazaları ve savaşları kıymetlendirme dışına alırsak, az gelişmiş ülkelerde mevt sebebi olarak birinci sıralarda yer alan enfeksiyon hastalıkları, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde art sıralara düşmekte ve bunun yerini kalp ve damar hastalıkları ile kanserler almaktadır.
Kanser Nedir?
Normalde, canlıların bedenindeki hücrelerin pek birçok, işlevleri gereği bölünür, çoğalır, ömürleri tamamlanınca da ölüp yerlerini yeni hücrelere terk ederler. Bu sistem, hücrelerin çekirdeklerinde bulunan kromozomlar üzerine yerleşik genlerin komut ve idaresindedir. Şayet hücreler yanlışsız olmayan komutla yönlendirilirse, fonksiyonlarındaki olağandan sapmalar sağlıklı hayatın nizamını bozarak kanseri de içeren birçok hastalığa sebep olurlar. Kanserli dokunun hücreleri denetimsizce çoğalır, vazifesini yapmayı bir kenara bırakıp bedene yayılır. Bu nedenle, kanserin başlayışını araştıran son yıllardaki çalışmaların büyük bir kümesi hücrenin içyapı ve işleyiş formuna yönelmiştir. Bu çalışmaların sonuçlarına nazaran, kanseri “başlatıcılar” ve “baskılayanlar” ortasındaki ahengin bozulması hücrenin kanser hücresine dönüşümünü gerçekleştirmede mümkündür. Başlatıcılar hücrede temelde bulunan ancak baskı altında tutulan onkogenler (kanser yapan genler), hücre ölümsüzlük genleri ve hücre büyüme faktörleridir. Hücrenin kanser hücresine dönüşünü baskılayanlar supressor genler (tümör baskılayıcı genler), apoptosis genleri (planlanmış hücre mevtini düzenleyen genler) ve hücre büyüme faktörlerinin baskılayıcılarıdır. Başlatan etken ne olursa olsun sonuçta olağan hücrelerden kıymetli farklar gösteren kanser hücreleri oluşur. Olağan hücrelere oranla daha az özelleşmiş, ölümsüzlük, denetimsiz, sınırsız çoğalma ve doğal bağışıklık imkanlarından kaçabilme yeteneklerine sahip kanser hücreleri evvel bulundukları dokuya sığamayarak bir kitle (tümör), bir müddet sonra bir küme hücre kan ve lenf damarlarına ulaşıp bedenin öteki dokularına giderek oralarda çoğalıp yeni kitleler (metastaz) yaparlar. Bu araştırmalar yapılırken, hücre gelişiminde son basamakta rol oynayan onkogenlerin keşfi kanser biyolojisinin anlaşılmasında çok ileri bir adımdır ve artık açıklanması gereken konu, onkogenlerin insan kanserinde hücre form değişimi devrinin başlaması yahut devamı için temel olup olmadıklarının gösterilebilmesidir. Kanıtlanmaya yönelik çalışmalar devam ederken, onkogenlerin kanserin teşhis ve tedavisindeki yeri de kıymetlendirilmektedir.
Kanserden Korunma
Kanser hücresine dönüşümü oluşturan yanlış gidişin neden yahut nedenleri kesin olarak bilinmediği için çalışmalar müşahedelere dayanan çeşitli olasılıklara yönlendirilmektedir ve bilhassa kanser olma riskini arttırabileceği izlemi veren yüksek risk faktörleri kıymetlendirilmektedir. Kanser oluşumu için risk taşıdıkları düşünülen bu faktörlerden beşerde ve laboratuar araştırmalarında kanserle ilişkisi gözlenmiş olanlar kabul edilebilir, lakin kanserle irtibatı kanıtlanmamış olanlar kuşkulu risk faktörleridir. Lakin bu müşahede, araştırma ve görüşler yüksek riske sahip olanların kesinlikle kanser olacakları ya da düşük riskli olanların kanser olmayacakları manasını getirmez.
Hücrelerin yapısı ve çalışmasından köken alan ferdî risk faktörleri denetim edilemeyeceği için korunmak mümkün değildir. Ferdî faktörlerin önde gelenleri yaş, vakit ve ailedir. Yaş ve vakit hiçbir vakit denetim edilemez ve bu nedenle korunamaz. Fakat, ailesel risk faktörlerine karşı kimi tedbirler alınabilir. Büyükbaba ve büyükanneden başlayarak anne, baba, kardeşler, amcalar, dayılar, halalar, teyzeler ve birinci jenerasyon kuzenleri içine alan bir liste yapılır, şayet bir adedinde kanser varsa, tipi ile birlikte kaydedilir, iki taneden fazla kanser çıkarsa bu husustaki bir uzmanla görüşülmelidir.
Çevreden köken alan çevresel risk faktörlerini denetim edebilmek için geniş imkanlar vardır ve bu nedenle korunmak mümkündür. Zira tüm kanserlerin %80 kadarının ömür hali ve çevresel risk faktörleri ile ilgili olduklarını gösteren gerçekler vardır. Bu küme faktörler ortasında yaşanan etrafın getirdiği riskler yanında önde gelenler besinler ve beslenme biçimi, sigara önde olmak üzere öbür birtakım alışkanlıklar ve radyasyona maruz kalmadır. Bunlardan diğer çok gerek olmadıkça hormonların istikrarını dıştan müdahaleler ile bozmamak gerekir. Bayanların kimi kanserlerinde doğum denetim haplarının kontağı sıklıkla gündeme getirilmektedir. Bu küme hapları kullananların devamlı göğüs denetimi ve Pap testi yaptırmalarında yarar vardır. Hapların mutlak kullanılma ihtiyacı varsa, dozları hekim ayarlamalıdır. Ayrıyeten güneşin ultraviyole ışınları, bilhassa iş yerleri ile temaslı kimi kimyasal hususlar hatta kimi kanserlerde rolü olduğu düşünülen viruslar dikkate alınmalıdır.
Beslenme ve Kanser
Görgüler ve araştırmalara dayalı sayısal değerlendirmelere nazaran, kanserin muhtemel sebepleri ortasında istikrarsız beslenme %35 oranında yer tutmaktadır ve istikrarsız beslenmenin yanına birtakım ömür alışkanlıkları eklenirse bu oran %85 bedeline kadar yükselmektedir. Öncül kanıtlar beslenmedeki antioksidanların, bitkilerdeki fitokimyasal hususların ve omega-3 üzere kimi yağ asitlerinin kanser gelişme riskinin azalmasında rol oynayabileceklerine işaret ediyor. Lakin, sonuçlar kesin kıymetlendirme için şimdi kâfi değildir, sıklıkla yenileri saptanıp öğrenilmektedir.
Antioksidanlar:;Oksitlenme olaylarını baskılayan hususlardır. Beşerde olağan biyokimyasal olaylardan sonra ortama çıkan, kanda özgür dolaşarak sağlıklı hücrelere adeta saldıran ve onların DNA yapılarını değiştirerek tümör gelişmesine zorlayan unsurlara karşı bedeni korudukları varsayılıyor. Fakat, kanser riskini düşürmekteki rolleri şimdi katılaşmadığı için araştırmalar devam etmektedir.
Fitokimyasallar:;Bitkilerin yapısında bulunan kimi kimyasal bileşiklerdir ve bitkileri bakteriler, viruslar ve mantarlara karşı korurlar. Ayrıyeten antioksidan, besin hami ve kanser yapan casuslara karşı engelleyici tesirleri olabileceği bildirilmektedir. Domates, maydanoz, portakal, greyfurt üzere koyu sarı, oranj ve tümüyle yeşil meyve ve sebzelerde karotenoidler; brokoli, kabak, lahana, Brüksel lahanası, şalgam üzere turpgiller kümesinde indoller; şarap, yeşil çay, soğan, elma, kıvırcık lahana, fasulye üzere meyve ve sebzelerde flavonoidler; limongiller ve turunçgillerde biflavonoidler; soğan ve sarımsakta alisin; yeşil yapraklı sebzelerde lutein; soya fasulyesinde isoflavonlar; ahududu ve frambuaz üzere mavi ve kırmızı meyvelerde ve sebzelerde antosiyaninler; zeytinde, limongillerde, hububatlarda, baklagillerde fenolikler ve domateste likopen gündemde olanlardır. Yüksek fitokimyasal unsurlu yiyecekler brokoli, dutlar, soya kabukları, armutlar, şalgamlar, kereviz, havuç, ıspanak, zeytinler, domates, mercimek, kavun, sarımsak, kayısı, soğanlar, soya fasulyesi, yeşil çay, şeftali, kabaklar, kıvırcık, ;Brüksel lahanası ve kırmızı şaraptır.
Omega-3 yağ asitleri:;Vücutta yapılmayan bu asitler yiyecekler yahut ek katkılardan alınan yağ asitleridir. Deniz eserleri, bilhassa sıcak su eserleri, keten tohumu yağı ve fasulyede bulunan bu asitlerin göğüs ve prostat kanserleri risk ve gelişmesini önlemede rolleri olabileceği bildirilmektedir.
Beslenmede tabiata dönüşün kıymeti yanında besinlerin seçimi ve hazırlanış biçimi de değer taşır. Bilhassa bitki orijinli lifli besinler bunları içermeyen hayvansal besinlere üstünlük sağlar. Lifler oluşturdukları kitle ile sindirilecek besinleri barsaklarda uzun müddet tutarak sağladığı birçok biyolojik yarar ortasında kanser yapan hususların de parçalanarak azalmasını neden olur. Beslenme alışkanlığında bir başka değerli husus yüksek ısıda sağlıklı olmayan pişirilme formudur. Kızarmış yahut yanmış et yahut balık üzerinde ateşin tesiri ile kanser yapan hususlar oluşur. Dumanlanmış yahut nitritler ile tütsülenmiş etler de kanser yapan olabilir. Fakat bu kanser yapıcılar az ölçülerde, bilhassa kanser koruyucuları içeren bitki ve meyvelerle yenildiği vakit, ziyanlı olmayabilir. Temelinde düşük ısılı buğulama, tencere pişirimi, yumurtanın suda pişirilmesi, yavaş ateşte kaynatmak yahut mikrodalga üzere metotları kullanmak daha doğrudur. Kesinlikle ki, ömür biçimini de her vakit değiştirmek kolay değildir, ancak kanserden korunma emeli ile kimi şeylere dikkat edilebilir. Kişi şişman ise fazla kilolar verilebilir, az yağlı az kalorili besinler yenilebilir, lifli yiyeceklerin ölçüsü arttırılabilir, vitaminler olağan yollardan alınabilir. Lakin her hangi bir nedenle kuvvetli bir yemek yenirse, bunu da sorun etmemek, lakin bunu alışkanlık durumuna getirmemek gerekir. Âlâ ayarlanmış, uygun seçilmiş ve devamlılık gösteren bir beslenmenin kanser riskini azalttığı unutulmamalıdır. Örneğin gençlerin ve çocukların çok kez tercih ettikleri burgerler dikkate alınırsa, en hafif burgerde bile %70 oranında yağ olduğu üzere, rafine olmayan unla yapılmış ekmeği yeme bahtı da kaybedilmektedir. Ayrıyeten, ızgarada pişirilen burgerlerin dış yüzlerinde yanmış kömür-katran gibisi hususlar oluşarak kanser yapan risk taşırlar.
Kanserde Erken Tanı
Kanserden mutlak korunma kelam konusu olmadığına ve tüm kanserleri engelleyecek bir aşı şimdi bulunmadığına nazaran, kanserde erken teşhis elimizdeki tahminen de en kıymetli silah olma özelliğini korumaktadır. Erken teşhis kavramını netleştirmek için kanserin kademelerini yeterli bilmek gerekir. Her kanser tipi farklı özellikler göstermekle birlikte, genelde kanser hastalığının gidişi dört klasik evreye ayrılır:
Evre I: Kanser başladığı yerde hudutlu kalmış etraf ortama geçmemiştir;
Evre II: Kanser başladığı ortamdan etrafındaki dokulara ve çıktığı yörenin lenf yollarına hakikat ilerlemiştir;
Evre III: Kanser bölgesel dokulara ve lenf bezlerine tam yayılım vardır;
Evre IV: Kanser kan ve lenf yoluyla öbür dokular ve organlara ulaşmıştır ve metastaz denilen olay gelişmiştir.
Birinci evrede tanısı konulan kanserlerde tam şifa sağlanabilir. Evreler ilerledikçe tedavideki muvaffakiyet oranları düşmektedir.
Kanserde erken teşhis tedavi bahtını arttırır ve tedaviyi kolaylaştırır, doku ve organ kaybını önler, tedavi masraflarını ve mevt oranlarını düşürür. Bugün sıklıkla görülen birçok kanserde erken teşhis gerçek manada hayat kurtarmaktadır. Erken teşhis için muhakkak aralıklarla sıhhat denetimi yalnız kanser için değil, genel sıhhat için uygulanması gerekli olan görüştür.
Kanser için bütün ülkelerce kabul edilmiş özel tehlike işaretlerinin, öbür bir tabirle kanserin yedi habercisinin:
• barsak ve mesane alışkanlıklarının değişiklikleri,
• güzelleşmeyen yaralar,
• vakitsiz kanama ve akıntı,
• göğüs yahut öteki yerde sertlik,
• hazımsızlık yahut yutma zahmeti,
• benler yahut bir siğilin bariz değişikliği,
• hırıltılı öksürük yahut ses kısıklığı
belirtilerinden her hangi birinin varlığında şahıslar bir doktora başvurmalıdır. Lakin bilinmelidir ki, teşhis çok kez kanser olmayabileceği üzere, bu belirtileri bulunmayan bireylerin kanser olmayacakları manası da çıkarılmamalıdır.
Ayrıca, haberci belirtileri olmayan ancak yüksek riskli olan erkek ve bayanlarda kanserin erken teşhisi için kimi teklifler, vakit zaman birtakım değişiklikler göstermekle bir arada, temel olarak yeniliğini korumaktadır:
Yaş 20-39 (kontrol aralığı 3 yıl): Bayanlarda ağız boşluğu, tiroid bezi, lenf bezleri ve yumurtalıklar önde gelmek üzere genel muayene ve ayrıyeten göğüslerin her ay kendi kendine denetimi, PAP testi (seks bağlantısı erken başlayanlarda 20 yaştan önce). Erkeklerde ağız boşluğu, tiroid bezi, lenf bezleri, testisler ve prostat önde gelmek üzere genel muayene.
Yaş 40-50 (kontrol aralığı 1 yıl): Bayanlar için üsttekilere ek olarak makattan tuşe ile muayene ve göğüslerin hekim denetimi, denetim aralığı 1-2 yıl olarak mamografi, ayrıyeten menopoz devrinde kürtaj ile rahim denetimi. Erkekler için üsttekilere ek olarak makattan tuşe ile prostat muayenesi.
Yaş 50 ve üzeri (kontrol aralığı 3-5 yıl): Bayanlarda üsttekilere ek olarak dışkıda kanama testi, kalın barsak endoskopisi ve mamografi. Erkeklerde üsttekilere ek olarak dışkıda kanama testi, gerekirse kalın barsak endoskopisi.
Kanser tedavisi
Kanserde erken teşhisin kıymeti herkes tarafından bilinmelidir. Zira, bu periyotta teşhis edilen kanserlerin tedavi talihi yüksektir ve %75 kadarının bedenin gözle görülebilen yahut kolay metotlarla ulaşılabilen yerlerinde olması erken teşhisi kolaylaştırmaktadır. Kanserde erken teşhis için kanserin ön belirtilerine karşı dikkatli olunması, makul aralıklarla sıhhat denetimleri önde gelen konulardır.
Kanserde erken teşhis tedavi bahtını arttırır, kolaylaştırır, doku ve organ kaybını önler ve sakatlık bırakmaz, tedavi masraflarını azaltır.
Kanserde daha emniyetli teşhis yolları ve daha tesirli tedavi formları her geçen gün yeni bir basamak göstermektedir. İleriye yönelik yenilikleri değerlendirmeyi vaktine bırakarak, tümör bilimi olan onkolojinin klasik tedavi uzmanlıkları, tedavi biçim ve alanları şöyledir:
Cerrahi Onkoloji:;Kanserin bugün en emin ve en güzel sonuç veren tedavi biçiminin uygulandığı uzmanlık koludur. Çoklukla organ kanserlerinde birinci tedavi seçeneğidir. Bu tedavide kanserli doku ve yöresel lenf bezleri ameliyat ile çıkarılır.
Radyasyon Onkolojisi:;Kanserli doku ve yöresel lenf bezlerindeki kanser hücrelerinin çoğalmasını tedbire ve öldürülmesine yönelik radyoaktif ışınlama tedavisini uygulayan uzmanlık kısmıdır. Genelde ameliyat sonrasında yörede kalması beklenen kanser hücrelerine karşı uygulanmakla bir arada, birtakım kanserleri daha yeterli ameliyat edilebilir hale getirmek için ameliyat öncesi de uygulanmaktadır. Kanserlerin bir kümesi yalnız radyoterapi ile tedavi edilir.
Tıbbi Onkoloji:;Kanser ilaçlarını uygulayan uzmanlık koludur. İlaçlar kan yolu ile bütün bedene yayıldıkları için bu tedavi, yöresel tedavi olan radyoterapiden farklı olarak, sistemik tesirlidir. Ameliyat ya da radyoterapiden evvel yahut sonra uygulandığı üzere, bu tedavilerle eş vakitli da uygulanmaktadır. Ayrıyeten kanserlerin bir kümesi yalnız ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Tıbbi onkoloji uzmanlığının tedavide kullandığı ilaçların sayısı, alanı ve uygulama metotları gün geçtikçe genişlemektedir.
Kemoterapi:
Tıbbi onkolojinin uyguladığı birinci tedavi metodudur. Kanser hücresinin öldürülmesine yönelik (sitotoksik) ilaçlarla yapılan bu tedavi son yıllarda büyük etap göstermiştir. Evvelce yaygın ve artık tedavisi mümkün olmayan hastalarda konforlu ve biraz daha uzun hayat için uygulanan bu tedavi her gün yeni çıkan ilaçlar ve tekniklerle bu küme hastalarda çok daha ileri ve düzgün muvaffakiyetler sağladığı üzere, artık hastalığın her dönemimde değişik hedeflerle uygulanmaktadır.
Kemoterapi ameliyatlar ile birlikte de kullanılmaktadır. Erken periyotta teşhis edilen hastalarda, saptanması mümkün olamayan mikroskobik yayılmalar olabilir görüşü içerisinde, birçok kanserde ameliyat sonrası (adjuvan) kemoterapi uygulanmaktadır. Tıpkı görüş içerisinde ya da ameliyat edilemez durumda olan hastalarda ameliyat öncesi (neo-adjuvan) kemoterapi yapılmaktadır. Kemoterapi birtakım kanserlerde radyoterapi beraberliğinde uygulanmaktadır. Ayrıyeten kemoterapinin tek başına sonuç aldığı birtakım kanserler de vardır.
Biyolojik tedaviler:
Genelde, kanser tedavisindeki klâsik yaklaşım insan ve tümör ilgilerini indirekt olarak değiştirmeye yöneliktir. Ancak biyolojik tedavilerde temel yaklaşım insanın olağan hücrelerinin bütünlük ve çalışmasını bozmayacak halde sonuca ulaşmaya yöneliktir. Kanser neden yahut nedenleri araştırmalarının hücredeki genlere kadar özelleşmesi ve nükleer teknolojinin ilerlemesi ile kanser tedavisinde yeni olan sonuca yönelik tedaviler yanında nedene yönelik biyolojik tedavilerin alanı her gün genişlemektedir. Biyolojik düzenleyiciler ismi altında toplanan bu ilaçların kanser hücresini öldürmekten çok çoklukla tümörün gelişim olayına tesirli oldukları kabul edilmektedir. Bu kümede bedenin temelde mevcut olan savunma sistemini düzenleyen yahut eksiklerini tamamlayan bağışıklık uyarıcılar, bozuk genleri onaranlar, hücre bölünmesini durduranlar, tümör dokusunun damar yapmasını önleyiciler, kanser hücresini intihara zorlayanlar ve yayılmayı engelleyenler bulunmaktadır.
Hormonlar:
Bir küme kanserin hormon bağımlı olduklarını bilinmektedir. Bu küme kanserlerin tedavisinde hormonların sentezini yahut tesirini önlemeye yönelik ilaçlar kullanılmaktadır.
Kanser Tedavisinde Kanıtlanmamış Çareler
Suiistimale son derece açık bir bahis olmasından ötürü, bugün çabucak her ülkede, hiçbir bilimsel temeli olmayan ve araştırmalara kapalı yollarla kanserde şifa sağladığını argüman eden şahıslar bulunduğunu itiraf etmek gerekiyor. Memleketler arası Kanserle Savaş Birliği’nin açıklamasına nazaran, Kuzey Amerika ve Batı Avrupa ülkelerinde dahi kanser hastalarının %50 kadarının aktifliği kanıtlanmamış usulleri kullandıkları sanılıyor. Bu prosedürler bilimsel yolların yerine yahut onlara ek olarak kullanılıyor ve bu uygulamalar çok kez hekimlerin bilgisi dışında yapılıyor
Kanıtlanmamış sistemlerle ilgili bilgiler meslekten olmayan bireylerce, ve seçkin de olsa, maalesef tabipler hatta tanınmış ve saygın bilim adamları tarafından bilim dışı bir halla benzeri halde topluma sunulmaktadır. Bu cins kanıtlanmamış usuller, gündelik yazılı ve görsel medyada da epey sık gündeme getirilerek, çabucak her kanser hastası yahut hiç olmazsa ailesi ve etraf arkadaşları bunları okuyup izlemekte ve tesir altında kalmaktadır.
Bu şahıslar, doğal eserleri uyguladıklarını, eserlerinin yan tesirlerinin olmadığını, bu eserlerin hastaların savunma sistemlerini harekete geçirdiğini, eserlerinin her çeşit habis hastalığa ve ayrıyeten bu kümeden büsbütün ilgisiz öteki birçok hastalığa tesirli olduğunu tez etmektedirler. Bir sır yahut mucize olan tedaviyi, buluşları çalınabileceği için, yalnız kendilerinin verebileceklerini söz ederler, tedavi ile şifa sağladıkları eski hastalarından mektuplar ve şahitlere sahip olduklarını ileri sürerler, tanınmış bireyleri bu fikir ve metotların destekleyicisi olarak gösterir ve başarısızlıklarını usule değil, hastaya yüklerler, metotları denetimli klinik çalışmalara değil, hastaların sözlerine dayalıdır, elde ettiklerini tez ettikleri sonuçlarını bilimsel olmayan kimi toplantılarda bildirirler yahut gündelik medyada açıklarlar, tıbbi kuruluş mensupları tarafından dikkate alınmadıklarını ve kendilerine baskı yapıldığını sıklıkla tekrarlarlar, tıbbi bahiste uzmanlaşmış bireylerle konsültasyonu reddederler yahut evvel kabul edip sonra vazgeçerler.
Klasik tıbba karşı önemli bir sorun olan bu uygulamalara hastaların yaklaşımı için çeşitli nedenler var. Önde gelen neden endişedir. Zira, genelde kanser birçok şahsa nazaran kısa müddette ağrılı vefatla eş manalıdır ve hekimin düzgünleşme için teminat veremediği durumlarda kaygı daha çok artar. Ayrıyeten, klasik kanser tedavisi biçim bozukluğu, yanık, bulantı ve kusma, saç dökülmesi seksüel yetmezlik tasası ve bağışıklık sisteminin bozulması üzere sonuçlara da varabileceğinden, hasta bilimsel tedavi mühletince kendisinin yapabileceği çok az şey olduğunu düşünerek tedavi ve güzelleşme yolunda daha faal olacağı imkanları sunan metotları tercih edebilmektedir.
Ancak, bu şahıslar, bu deva ve teknikler şifa sağlayamadıkları üzere, ayrıyeten, yetişmiş bir hekimin tedaviye başlayarak şifa elde etme vaktini ve şifa imkanını da azaltırlar. Bu nedenlerle, kanserin ne olup/olmadığını ve bilimsel tıbbın ne olduğunu ve ne yaptığını çok yeterli bilmek gerekir.
Tıpta bir hasta kümesinde tedavi metotlarını kıymetlendirmek maksadıyla tıp ve istatistik bilimlerine dayalı itinayla düzenlenmiş bilimsel araştırmalar bir disiplin ile yürütülmektedir. Böylelikle, farklı yapı ve davranış özellikleri olan ikiyüzden çok sayıda insan kanserinde de farklı tedavi yaklaşımları “klinik çalışma disiplini” ile ortaya konulmaktadır. Klinik çalışmalar tek bir merkezde yahut çok sayıda merkezlerde yapılabilir ve bu çalışmalar genelde memleketler arası tertiplerle yapılmaktadır. Her çalışmada, değişmeyen temel prensipleri kapsayan, protokoller sapması olmayan doğrultuda uygulanır.
Her ne kadar “doğaya dönüş” günümüz modası olsa da bilim ve teknoloji inançsızlığını da kabul etmek mümkün değildir. Bu alanda ileri seviyede olan ülkelerde kanserin gerek teşhis gerek tedavi imkanları için milyarlarca dolar sarf edilirken, sorunu mutfakta kaynayan ısırgan otu yahut zakkum tenceresi, öldürülen kaplumbağa kanı ve gibisi kanıtlanmamış devalar ile çözmek mümkün değildir. Kanser tedavisi mevzunun uzmanları olan hekimler tarafından yapılmalıdır. Bilim ve akıl yolundan sapmak, sırf vakit kaybına ve bilimsel gerçeğin ışığından uzaklaşıp karanlıkta kalmaya yol açar.
