En sık görülen endokrin (salgı bezi) kökenli kanser tiroit kanseridir. Tüm kanserlerin yüzde 2,1’idir. TK’leri üç ana kümede bedellendirilmektedir.
İyi Diferansiye Tiroit Kanserleri (İDTK): Yüzde 95 oran ile en sık görülen İDTK’leri; papiller (PTK), folliküler (FTK) ve hurthle hücreli (HTK) olarak üç alt kümeye ayrılır. 20 yıllık vefat oranı yüzde 1-7 ortasındadır. Yüzde 20’sinde tekrarlamalar (sıklıkla lenf düğümlerinde) ve uzak metastazlar gelişebilmektedir. Tipik müracaat, ağrısız tiroit nodülüdür. Tasa verici bulgular; ses kısıklığı, yutkunma zahmeti, ıslık sesi, nadiren de boyun ağrısıdır. Ultrasonografi (US) kanser açısından yüksek risk özelliklerini tanımlar. Bu çeşit hastalarda ‘Tiroit İnce İğne Aspirasyon Biopsisi’ (TİİAB) önerilmektedir.
İDTK’lerin tedavisi, öncelikle ‘Total Tiroidektomi’ (TT) denilen tiroit dokusunun tümü ile çıkarılmasıdır. Birtakım hallerde boyun lenf düğümü çıkarılması süreci de gerekebilir. İDTK’leri radyoaktif iyoda (RAİ) hassas olduğu için TT ameliyatı sonrasında hem RAİ taraması hem de gerekiyorsa RAİ ablasyonu (tahrip etmek) kolaylaşmaktadır. Ayrıyeten TT, TK tekrarlaması için teşhis pahası olan ‘Tiroglobulin’ (Tg) ile izleme imkanı tanır. RAİ (atom) tedavisi, TT sonrası devirde Tg ile nezaret yapabilmek ve tekrarlama riskini azaltmak için uygulanır. Tiroit kanser hücrelerinin büyümesinde uyarıcı tesiri olan TSH’nin, risk durumuna nazaran muhakkak düşük seviyelerde tutulması için ilacın kullanılması kuraldır. Birinci 5 yılda daha sık, devamında ise 6-12 aylık ortalarla Tg ve boyun US ile izlenmelidir. Cerrahiden uzun yıllar sonra tekrarlayabileceğinden hastaların hayat uzunluğu müşahede altında tutulmaları gerekir.
Medüller Tiroit Kanseri (MTK): Tüm TK’lerinin yüzde 7’sini ve TK’lerine bağlı ölümlerin yüzde 14’ünü oluşturur. Tedavisi ve takibi İDTK’lerinden farklıdır, RAİ ve TSH baskılama tedavileri etkisizdir. Saldırgan davranışa sahip MTK’de, 10 yıllık sağ kalım yüzde 75’tir. MTK’lerin rastlantısal ve kaltımsal (yüzde 25) olmak üzere iki başka tipi vardır.
Rastlantısal MTK’lerin müracaat nedeni İDTK’lerine benzeridir, lakin daha saldırgan olduğu için sıklıkla ilerlemiş bir hastalıkla başvurur. Teşhis esnasında bir kısmında boyun lenf düğümü ve uzak organ sıçraması mevcuttur. Kaltımsal MTK’lerde ise beraberinde eşlik eden belirli kimi hastalıkların belirtileri de bulunur. Rastlantısal MTK tanısı TİİAB ile konulur. MTK riski olan hastalara ameliyat öncesinde; kalsitonin ve CEA ölçümü, ayrıyeten tesirli bir Boyun US yapılmalıdır.
MTK’li hastalarda cerrahi tedavi, İDTK’lerine nazaran daha geniştir. MTK tanısı konulan 6 yaşından büyük hastaların tamamına TT’ye ek olarak boyun ön bölge lenf düğümlerinin iki taraflı çıkarılması süreci uygulanmalıdır. Ameliyat öncesi lenf düğümü sıçraması saptanmış ise ya da birinci ameliyat sonrasında kalsitonin yüksekliği devam eden hastaya boyun yan taraf lenf düğümlerinin çıkarılması gerekir. Hastalığın ilerleme ve tekrarlama riski yüksek olduğundan yakından takip edilmelidirler. Kalsitonin ve CEA’da yükselme, tekrarlama açısından tesirli bir boyun US gerektirir.
Anaplastik Tiroit Kanseri (ATK): TK’lerinin yalnızca yüzde 1-2’sini oluşturur. En ölümcül TK’dir. Öbür TK’lerinden farklı olarak ATK süratle belirir ve çabuk ilerler. Saldırgan oluşu, erken ve sık sıçrama yatkınlığı ATK’ni çabucak her vakit öldürücü yapar ve birçok 6 ay içerisinde kaybedilir. ATK, direk ATK olarak başlarsa da daha sıklıkla evvelce bulunan bir PTK yahut FTK’den köken alır.
Ses kısıklığı ve kalsiyum düşüklüğü üzere ameliyat komplikasyonları tecrübeli bir grup tarafından gerçekleştirildiğinde en aza inmektedir. Şen ve esen kalınız.
