Tiroit bezinde bir yumru mevcutsa buna tiroit nodülü denilmektedir. Şayet iri bir tiroit bezinde; nodül var ise buna nodüler guatr, birden çok nodül mevcutsa buna da multinodüler guatr denilir. Nodüllerin üç değerli özelliği vardır. Birinci özellik, nodülün kanser olup olmadığıdır. İkinci özellik, nodülün otonom yani başına buyruk çalışarak çok hormon üretimi ile ‘hipertiroidi’ denilen hastalığa yol açıp açmadığıdır. Üçüncü özellik ise iri nodüllerde rastlanan bası bulguları (nefes borusuna, yemek borusuna ve ses tellerine ihtar götüren hudutlara baskı) olup olmadığıdır.
Mekanik bası yapan yahut kozmetik sorun oluşturan epey iri nodüllü hastalarda tedavi cerrahidir. Hastanın tiroit hormonları olağan ise cerrahi tedavi çabucak uygulanabilir. Lakin birlikte hormon üretimi fazlalığı da eşlik ediyorsa evvel antitiroit ilaçlar ile hormon düzeyleri olağana getirilmeli ve sonra ameliyat edilmelidir.
Tiroit sintigrafisi (TS), nodülde kanser varlığı hakkında yardımcı olmadığı için gereksizdir. Kayda bedel bir istisna olarak, TS ile otonom yani çok çalışan bir nodülün sıcak nodül olduğu anlaşılırsa, kanser riski çok düşük olacağından iğne biyopsisi yapılmaksızın tedaviye başlanmalıdır. Tek sıcak nodül varsa radyoaktif iyot tedavisi uygundur. Lakin sıcak nodül çok büyükse yahut çok sayıda sıcak nodül varsa cerrahi tedavi öngörülür. Bu hastalar birkaç haftalık ilaç kullanımı ile ötiroidi denilen olağan hormon seviyelerine kavuşturulup ameliyat edilmelidirler.
Tiroit nodüllerinin büyük çoğunluğunu bası yapmayan ve fazla hormon üretmeyen nodüller oluşturur. Bu nodüllerin yüzde 5’i kanser olabilir. Paniğe kapılmadan aslında nodüllerin yüzde 95’inin kanser olmadığını bilmek, hangi nodüller için ameliyat gerektiğini öğrenmek ve yersiz ameliyatlara başvurmamak için bu hususta deneyimli bir uzmanın değerlendirmesine muhtaçlık vardır.
En değerli tetkik ‘tiroit ultasonografisi’dir. Bir nodülde; sonların sistemsiz ve karışık yapılanmanın olması, hipoekojenite, toplu iğne başı üzere kalsiyum çökeltilerinin oluşu, çok kanlanma kriterlerinin belirlenmesi kanser kuşkusunu artırır. Bu durumda öncelikle o nodüle iğne biyopsisi uygulamak gerekir.
Tiroit ince iğne aspirasyon biyopsisi (TİİAB), nodül değerlendirilmesinde olmazsa olmaz, altın standarttır. TİİAB bulguları; tanısal olmayan (I), âlâ (II), ehemmiyeti bilinmeyen atipi/folliküler (III), folliküler (IV), kanser kuşkulu (V) yahut kanserli (VI) formunda gruplandırılabilir. I ve III’te 1-3 ay sonra TİİAB tekrar edilmelidir. Sonuç birebir gelmişse teşhis için ameliyat gerekir. II’de TİİAB güvenilirliği yüzde 97’dir ki takip edilirler. Kanser riski; yüzde 15-45 olan IV’te, yüzde 60-75 olan V’te ve yüzde 97-99 olan VI’da ameliyat gerekmektedir.
Kitle tesiri ile bası bulguları oluşturan iri nodüllü olaylar ise kanser kuşkusu olmasa bile ameliyat edilmelidir. TİİAB sonucu yeterli çıkmış tüm nodüller, yüzde 3 kanser ihtimali dikkate alınarak ultrason ile izlenmeye devam edilmelidir. Nodülde, yüzde 20 oranında yahut her bir kıymetinde 2’şer mm’den daha fazla büyüme oluyorsa, iğne biyopsisi tekrarlanmalı yahut ameliyat düşünülmelidir. Nodüllerin büyümesine mahzur olmak için verilen tiroit hormonu tedavisi çoklukla faydalı olmamakta, yaşlı şahıslarda ve menopozlu bayanlarda çok hafif doz fazlalığı bile kemik erimesine ve kalpte ritim bozukluklarına yol açmaktadır. Nodüllü hastalarda TSH denen uyarıcı hormon yüksekse, onu olağan hudutlara indirmek için bu türlü bir tedavi faydalı olabilir.
