Dünyada ve ülkemizde en sık görülen kanserlerden birisidir. Sigara ve alkol kullanımı, hayvansal yağ ve proteinlerden varlıklı besinlerle beslenme, etraf şartları ve genetik özellikler kolon kanserinin ortaya çıkmasında tesirlidir. Son yıllarda bilhassa yanmış yağlarda yapılan kızarmalarda bulunan unsurlar ve fast-food çeşidi besinlerin bu kanser çeşidi ile yakın bağlantısı olduğuna dair pek çok doküman ortaya konulmaktadır. ınflamatuar bağırsak hastalıkları (ülseratif kolit ve Crohn hastalığı), familyal adenomatöz polipozis sendromu (FAP Sendromu), kalıtımsal nonpolipozis kolorektal kanser (HNPCC), Peutz-Jeger sendromu üzere genetik ve inflamatuar hastalıklar da kolorektal kanser gelişimine yol açmaktadır.
Belirtiler tümörün yerleşimine nazaran değişim gösterirler. Sağ kolon tümörlerinde kapalı kanamaya bağlı anemi ( kansızlık) belirtileri, halsizlik, karında kitle ön planda iken, çapı daha dar olan sol kolon tümörlerinde dışkılama alışkanlıklarında değişiklik, kanama daha sık görülen belirtilerdir. Tümörün ilerlediği hadiselerde tam tıkanıklık hatta perforasyon (delinme) gözlenebilir.
Hastanın hikayesi, fizik muayenesi ve proktosigmoidoskopi – kolonoskopi (ışıklı aletler yardımı ile yapılan kalın bağırsak incelemesi), kolon grafisi ile teşhis konulur. Kolon kanseri tespit edilen hastalarda ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi yapılarak hastalığın yaygınlık seviyesi tespit edildikten sonra tedavi planı yapılır. Ayrıyeten karsinoembryonik antijen (CEA) ve gastrointestinal kanser antijeni olan CA 19-9 düzeylerine bakılması takip açısından değerlidir.
Hastanın prognozunu (geleceğini) belirleyen en kıymetli faktör hastalığın evresidir. Hastalığın evrelemesinde TNM ve Duke’s sınıflamaları kullanılır. Bu cins kanserlerin bulgularından birisi olan kanama şikayeti hemoroidal hastalığa bağlandığından erken teşhiste gecikmeye yol açar.
Kolon kanseri hem kan ve lenfatikler yoluyla hem komşuluk yoluyla hem de kolon duvarı boyunca yayılım gösterir.
Tedavisi cerrahidir. Ameliyat öncesi diyet verilir, kolona mekanik paklık uygulanır ve ameliyat sırasında gözetici antibiyotikler kullanılır. Ameliyatta ilgili kolon kısmı, besleyen kan damarları göz önüne alınarak bu kısmı ilgilendiren lenfatiklerle birlikte çıkarılır ve sağlan kalan uçlar birbirine dikilir. Kısa periyodik yahut kalıcı olarak kolon karın cildine ağızlaştırılabilir (kolostomi).
Tümörün yerleşimine nazaran:
-
Sağ hemikolektomi
-
Sol hemikolektomi
-
Sol parsiyel kolektomi
-
Sigmoid kolektomi
-
Subtotal kolektomi (total abdominal kolektomi)
-
Total kolektomi uygulanan ameliyat metotlarıdır.
Günümüzde Laparoskopik (kapalı) ameliyatlar, kolon cerrahisinde inançla uygulanabilen ve hastaya az travma getiren ve güzelleşmenin süratli olduğu ameliyatlardır. Tümörün yerleşimi, yaygınlığı ve uygulanacak merkezin imkanları bu metodun seçilmesinde belirleyicilerdir.
