Pankreas nedir?
Pankreas sünger formunda, 15 cm uzunluğunda ve midenin ardında yer alan bir organdır. Pankreasın baş, gövde ve kuyruk olmak üzere kısımları vardır. Pankreasın en geniş kısmı baş ve en dar kısmı kuyruk kısmıdır. Pankreasın baş kısmı karnın sağ tarafında duodenum ismi verilen onikiparmak bağırsağı ile irtibatı vardır. Pankreasın kuyruk kısmı ise karnın sol tarafında dalak ile komşuluk gösterir.
Pankreasın fonksiyonu nedir?
Pankreas organının esas iki fonksiyonu vardır. Birincisi sindirim misyonu ve ikincisi hormon salgılama misyonudur. 1. Sindirim vazifesi: Pankreas kanalı aracılığı ile sindirimde misyon alan kimyasal unsurlar (enzimler) bağırsağa akar. Bu enzimler nişastaları sindirmeye yarayan amilaz, yağları sindirmeye yarayan lipaz ve proteinleri sindirmeye yarayan tripsinojendir.
- Hormon salgılama misyonu: pankreastan esas şeker seviyesini düşürmeye yarayan insülin ve şeker seviyesini arttırmaya yarayan glukagon isimli hormonlar salgılanır. Pankreas sıvıları, pankreas kanalı boyunca seyreder ve pankreas kanalı, pankreas başı seviyesinde ana safra kanalı ile birlikte onikiparmak bağırsağına açılır.
Pankreas kanseri nedir?
Pankreas kanseri, pankreas organının rastgele bir kısmından kaynaklanan habis (malign) yahut berbat huylu tümörüdür. Toplamda yüzden fazla kanser çeşidi bilinmekte ve bu pankreas organından da birçok tipte kanser gelişebilmektedir. Kanserin yayılmasına yahut sıçramasına metastaz ismi verilir. Pankreas kanseri sıklıkla lenf damarları ile yayılır ve yayılmış olan pankreas kanserine metastatik pankreas kanseri ismi verilir.
Pankreas kanseri için risk faktörleri nelerdir?
- Yaş:pankreas kanserlerinin büyük kısmı, 60 yaş üzerindeki bireylerde görülür.
- Sigara:pankreas kanseri, sigara içenlerde içmeyenlere oranla 2-3 kat fazla görülür.
- Şeker hastalığı (diabet)
- Erkek olmak
- Siyah ırk
- Ailede pankreas kanseri bulunması
- Kronik pankreatit
- Fazla yağlı diyetle beslenme
Pankreas kanseri ne sıklıkta görülür?
Pankreas kanseri, her 10,000 şahısta bir şahısta görülür. Beş yıl için sağkalım oranı % 5’dir. Her beşerde ömrünün rastgele bir periyodunda pankreas kanseri oluşma bahtı % 1.3’dür.
Pankreas kanseri belirtileri nelerdir?
Pankreas kanseri çoklukla sessiz hastalık olarak isimlendirilir, zira erken periyotta birçok vakit belirti vermez. Sık rastlanılan belirtileri ise:
- Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı ve kusma
- Sarılık: pankreas kanserinde safra kanalı tıkanır ve safra bağırsağa akamazsa, hastanın derisi, gözaltları sararır, idrarı çay rengi üzere yoğunlaşır, dışkı rengi camcı macunu üzere açılır
- Ağrı:kanserin basısına yahut ilerlemesine bağlı olarak bilhassa sırt bölgesinde şiddetli ağrılar olur.
- Kan şekeri düşmesi:pankreastan kaynaklanan ve insülin salgılayan kimi seçkin tümörlerde kan şekeri düzeyi düşer ve halsizlik, baş dönmesi, titreme, kötülük hissi yahut bayılma görülebilir.
Pankreas kanseri tanısı nasıl konulur?
Pankreas kanseri teşhisinde muayene, yakınmaların geçmişi, kan analizleri ve radyolojik incelemeler kullanılır. Bu sonuçlara nazaran hastanın pankreas kanserinin hangi evresinde olduğu anlaşılabilir. Başlangıç evresi 1. evre ismini alırken, en ileri evre 4. evre ismini alır.
- Kan analizleri:bilirubin ve CA 19-9 kıymetleri yükselir
- Ultrasonografi
- Bilgisayarlı tomografi
- Perkütan transhepatik kolanjiografi (PTK):tanı ve tedavide yeri vardır. Karaciğerin içine ince bir iğne yardımı ile girilerek ilaç verilir ve safra yollarının röntgeni çekilir ve tıkanmış safra yolları dışarıya boşaltılıp, hastanın sarılığı giderilebilir.
- Endoskopik retrograd kolanjio-pankreatografi (ERCP):tanı ve tedavide yeri vardır. Endoskopik olarak pankreas kanalı ve ana safra yolunun görüntülenmesi, kesim alınması (iğne biyopsisi yahut fırça biyopsisi yolu ile) ve safra akımının sağlanması için stentleme, papillotomi üzere süreçler gerçekleştirilmesine imkan tanır.
- Endoskopik ultrasonografi (EUS):endoskopi aygıtının ucuna eklenmiş bir ultrason bulunması ve bu sayede olağan ultrasona nazaran çok daha ayrıntılı bir inceleme imkanı tanıması ve çok daha küçük tümörlerin teşhisine imkan sağlaması açısından çok faydalı bir tetkiktir. Bu halde ayrıntılı biyopsi alma imkanı da tanır.
- Anjiografi:tümör ile damarların münasebetini ortaya koymakta faydalıdır.
Pankreas kanseri tanısı için biyopsi alınacak hastalara açıklanması gereken noktalar
- Hangi biyopsi cinsinin tercih edileceği
- İşlemin süresi
- Anestezi şekli
- İşleme bağlı ağrı durumu
- İşlemin riskleri
- Sonuçların ne vakit muhakkak olacağı
- Açıklamanın ne vakit ve kimin tarafından yapılacağı
Pankreas kanserinin hangi tipleri izlenir
- Duktal karsinom (olguların % 90’ı)
- Diğerleri: asiner hücreli karsinom, karışık tipte karsinom (duktal ve asiner hücreli), papiller müsinöz karsinom, taşlı yüzük hücreli karsinom, adenoskuamöz karsinom, indifferansiye karsinom, müsinöz karsinom, küçük hücreli karsinom, kistadenokarsinom, pankreatoblastoms, papiller kistik neoplazm (Frantz tümörü)
Pankreas kanseri nasıl tedavi edilir?
Pankreas kanseri tedavisinde ameliyat (cerrahi), ışın tedavisi (radyoterapi), ilaçlı kemoterapi ve gayeli tedavi kullanılmaktadır. Günümüzde kimi biyolojik tedavilerin kullanılması için çeşitli araştırmalar devam etmektedir.
Pankreas kanseri ameliyatı nasıldır?
- Pankreas kanseri tanısı konulan hastaların lakin % 20’si ameliyat edilebilir.
- Pankreas kanseri, organın baş kısmında yer alırsa pankreas başı ile birlikte, komşuluğu nedeniyle onikiparmak bağırsağı ve midenin bir kısmı da alınabilir, bu ameliyata Whipple ameliyatı ismi verilir
- Pankreas organının kuyruk kısmında yer alan kanserlerde pankreasın kuyruk kısmı birçok vakit dalağı yerinde bırakarak, tümörün dalağa da ilerlemesi halinde dalağı da alarak çıkartılır (distal pankreatektomi ameliyatı).
- Bazı hastalarda pankreas organının tamamının çıkartılması (total pankreatektomi) gerekebilir
- Pankreas kanserinin çok ilerlediği ve çıkartılamayacağı durumlarda tıkanmış olan safra kanalı ve bazen mide çıkışı ile bağırsak ortasında bir irtibat (bypass yahut köprüleme işlemi) yaparak safra yahut besinlerin olağan biçimde akımı temin edilmeye çalışılır. Bu bypass ameliyatına muadil olarak uygun olgularda ERCP ile safra yoluna stent (şemsiye) yerleştirilebilir.
- Pankreas ameliyatı büyük bir cerrahi teşebbüs olup, bedende önemli bir tahribat ve değişikliğe yol açar, hastaların ameliyat nedeniyle kaybedilme oranı % 1-16 ortasındadır. Hastanede yatış devrinde birinci günlerde yemeğe müsaade verilmez ve hastalar serum ile beslenir.
Pankreas kanseri ameliyatı sonrası nasıl seyreder?
Pankreas kanseri, ameliyatından sonra hastanın diyeti ayarlanır ve sistemli olarak tartısı denetim edilir, zira uygun halde besin düzenlemesi yapılmaması halinde süratle kalori ve kilo kaybı olur. Hastalar az ve sık yedikleri vakit rahat ederler, fazla yemek durumunda şişkinlik sorunu yaşarlar. Pankreas cerrahisine bağlı olarak insülin ve pankreas sıvıları olumsuz istikamette etkilenebilir ve bu nedenle birtakım ilaçlar ile destek gerekebilir. Pankreas kanseri ameliyatına ek olarak ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaçlı kanser tedavisi (kemoterapi) gerekebilir.
Pankreas kanserinde radyoterapi nasıldır?
Pankreas kanseri için ışın tedavisi yahut radyoterapi, haftada beş gün olarak 5-6 hafta müddet ile yapılır. Radyoterapi tedavisi sırasında hastada halsizlik, ciltte kızarıklık, ciltte kuruma, üst karın bölgesine uygulanması durumunda bulantı ve kusma gelişebilir.
Pankreas kanserinde kemoterapi nasıldır?
Pankreas kanseri için ilaçlı kanser tedavisi yahut kemoterapi tek yahut birkaç ilaç ile birlikte yapılabilir, en önemli kullanılan ilaçlar 5-FU, gemsitabindir (Gemzar) ve haftada bir gün olarak üç hafta boyunca verilir ve bir hafta ortayı takiben tekrar üç hafta kemoterapi ve bir hafta orta verilir. Ayrıyeten, kapasitabin de (zeloda) tedavide kullanılmaktadır. Günümüzde bevakizumab, vatalanib setuksimab ile tedaviler devam etmektedir. Bu ilaçlar hap olarak yahut damardan serum ile verilebilir. Kemoterapi tedavisi sırasında kan yapan hücreler, sindirim sistemi, saç ve deri olumsuz etkilenir. Hastalarda halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma ve ağız yaraları üzere yan tesirler oluşabilir.
Pankreas kanserinde gayeli tedavi nasıldır?
Pankreas kanseri amacı tedavi casusu olarak erlotinib (Tarceva) kullanılmaktadır. Günümüzde hem pankreas kanserinin damarlara sıçramasın önleyecek ilaçlar, hem de pankreas kanserinin aşısını geliştirmek istikametinde çalışmalar devam etmektedir. Ayrıyeten, birçok hastanın pankreas kanseri tedavisinde giderek artan sıklıkta alternatif tedavi sistemlerine başvurdukları görülmektedir.
Pankreas kanserinde ağrı nasıl giderilir?
Pankreas kanserinde cerrahi, radyoterapi ve kemoterapinin hastanın ağrısının azaltma tarafına tesiri vardır. Ayrıyeten, ağrıyı oluşturan hudut köklerine kimi iğneler yapılarak (sinir bloğu) yahut akupunktur ile ağrı kesilebilir.
Pankreas kanserinde evrelendirme nasıl yapılır?
- – T1: tümör pankreasın içinde ve 2 cm’ ın altındadır.
- – T2:tümör pankreasın içinde ve 2 cm’den büyüktür
- – T3:tümör pankreas dışına taşmış, lakin çölyak damarlar, süperior mezenterik arter tutulmamıştır.
- – T4:tümör pankreas dışına taşmış ve çölyak damarlar ile süperior mezenterik arter de tutulmuştur.
Pankreas kanseri yalnızca pankreasa sonlu (yerel yahut lokal), pankreas içinde ilerlemiş (lokal ileri) ve sıçrama yapmış (metastatik) olabilir. Evre 1 ile 4 ortasında evrelendirme yapılır, 1. evre başlangıç kademesinde ve 4. evre yayılmış tümör manasına gelir.
Pankreas kanserinde sonuçlar nasıldır?
Pankreas kanserinde lenf bezlerine sıçrama yoksa 5 yıl sağkalım % 18-25 ortasındadır.
