Fistül nedir?
Makat etrafında, akıntıya yol açan, cilt ile bağırsak ortasındaki bir tünel oluşumudur.
Bu hastalığın sebebi nedir?
Makatın etrafındaki yumuşak doku içinde salgı bezleri vardır. Bu bezler ürettikleri salgıyı bağırsağın son kısmına boşaltırlar; hasebiyle bezler ile makat ortasında kanallar vardır. Şayet bu bezler iltihaplanır ve apse oluşursa bir formda apse boşalacaktır. Bu boşalma ya tabiatıyla apsenin cilde açılması ile olur yahut cerrah ameliyatla boşaltır. Her iki durumda da zati bezlerin bağırsağın içine kanalı varken bir de cilt ile birleşir, böylelikle bağırsakla cilt ortasında tünel oluşmuş olur.
Belirtileri nelerdir?
Fistül hastalarının en sık şikayeti irinli akıntıdır. Bu akıntı vakit zaman bir iki damla ile iç çamaşırın kirlenmesi formunda olabileceği üzere günde birkaç defa iç çamaşırı değiştirme gerektirecek kadar fazla olabilir. Bu akıntılar cildi tahriş ettiği için kaşıntı olabilir. Bazen akıntı kırmızı olunca kanama zannedilebilir.
Teşhis nasıl yapılır?
Teşhis hayli kolaydır. Yalnızca muayene bile kafidir. Akıntının kesildiği vakitlerde yahut fistül deliğinin makatın içinde kaldığı hastalarda birtakım görüntüleme tetkikleri yapmak gerekebilir.
Hangi tetkikleri yaptırmak gerekir?
Hastalığın yaygınlığı, fistül yolunun nereye gittiği, içerde bir abse odağı olup olmadığı yada öteki bir hastalık sebebiyle fistül olup olmadığını belirlemek için MR ve kolonoskopi üzere kimi tetkikler yapılabilir.
Kolonoskopi yaptırmak gerekir mi?
Eğer kolay fistül ise, altta yatan öbür bir hastalık düşünmüyorsak kolonoskopi yapılmayabilir. Ancak tekrarlamış fistül ise yahut altta yatan öteki bir hastalık olduğundan kaygı ediyorsak kolonoskopi yaptırmak faydalıdır.
MR çekilmesi kaide mı?
Her fistül hastası için MR çektirmek koşul değildir. Lakin tekrar etmiş fistüllerde, derin dokularda abse olduğu düşünüldüğünde, çok ağızlı fistül varsa MR çektirmek yararlıdır.
Bu belirtiler öbür bir hastalığa ilişkin olabilir mi?
Makat etrafında birebir şikayetlere yol açan çeşitli hastalıklar vardır. Bu hastalıklar ortasında basur (hemoroid) çok sık görülür. Bu yüzden bu şikayetleri olan kişi ekseriyetle basur hastalığı olduğunu zanneder. Meğer öbür bir hastalıklar da olabilir. Diğer bir hastalık olup olmadığı lakin muayene ve tetkikler ile ayırdedilir.
Fistülün tedavisi nedir?
Fistülün tedavisi ameliyattır. Ameliyatta bu güzelleşmeyen tüneli ortadan kaldırmak temeldir.
Ameliyat yapılmazsa ne olur?
Hastalık devam eder, akıntılar ve cilt tahrişleri ilerler. Nadiren, uzun yıllar tedavisiz bırakılan fistüller kanserleşebilir.
Fistül öbür bir hastalığa döner mi?
Uzun yıllar tedavi edilmemiş fistüllerde az da olsa kanserleşme ihtimali olabilir.
Ameliyattan diğer tedavi metodu var mı?
İlaçlar fistül akıntılarını azaltabilirler lakin hastalığı büsbütün iyileştiremezler. Fistül hastalığının temel ve kesin tedavisi ameliyattır.
Son yıllarda fistül tedavisi için yeni prosedürler kullanılmaya başlandı. Bunlardan en değerlisi lazer ile fistül yolunun büzüştürülüp kapatılmasıdır. Lakin bu sistem seçilmiş uygun hastalarda kullanılabilir ve başarısı %60’lar civarındadır.
Ameliyatta ne yapılıyor?
Ameliyatın aslı bu fistül tünelinin ortadan kaldırılmasıdır. Bu gaye için birden fazla cerrahi yol vardır. Hangi prosedürün uygulanacağına cerrah karar verir. Bazen bu tünel bir koni biçiminde kesip çıkarılır, bazen tünel yalnızca açık yara haline getirilip pansumanlarla güzelleşmesi sağlanır. Bazen de makat kaslarını kesecek halde fistül çıkarılır.
Ameliyattan sonra makatta kaçırma olur mu?
Fistül yolu makat kaslarının gerisinden ilerleyip bağırsağa açıldığı durumlarda, bazen makat kaslarını da kesmek gerekir. Fakat bu kesme süreci yaraya yerleştirilen bir iplik ile uzun vadede yapıldığından makatta kaçırma ihtimali çok azdır. Şayet evvelce kaçırma olabileceği öngörülüyorsa ameliyat tekniği bu duruma nazaran planlanır.
Ameliyattan sonra pansuman gerekiyor mu?
Çoğu hastada pansumana gereksinim olmaz. Ancak yarası büyük olan bireyler için makat üzerinde daima bir gazlı bez bulunması uygun olur. Bu bez akıntıları emerek çamaşırların kirlenmesini pürüzler hem de yarayı kuru tutarak güzelleşmeye yardımcı olur.
Ameliyat yarası ne kadar müddette düzgünleşir?
Yaranın büyüklüğüne nazaran bir hafta ile iki ay ortasında değişir.
Ameliyat sonrası hayatımda değişiklik olacak mı?
Tamamen olağan hayata dönülür. Yalnızca kabız olmamak, dışkılama sonrası yarayı temizlemek kafidir. Banyo yapmakta bir sınırlama yoktur. Pansumanlar devam etse bile kişi olağan işini yapabilir.
İşime ne vakit dönebilirim?
Çoğu hasta bir iki gün içinde işine döner. Bazen bu müddet bir hafta olabilir.
Hastalık tekrarlar mı?
Anorektal fistüller tekrar edebilir hastalıktır. Zira ameliyat sonrası yara güzelleşirken kalçaların kapalı olması sebebiyle yara dudakları birbirine temas eder ve cilt hemen yapışır. Fakat ciltaltı dokular güzelleşmeden cildin yapışıp güzelleşmesi zati fistül demektir. Bu yüzden ameliyat sonrası yara güzelleşirken tabip ile sıkı ilişkide olmak gerekir.
Hastalığın tekrar ettiği nasıl anlaşılır?
Öngörülen müddette güzelleşmeyen ya da güzelleştikten sonra tekrar akıntısı başlayan yaralarda hastalığın tekrarladığı söylenebilir. Lakin muayene ile bunu teyit etmek gerekir.
Hastalığın tekrarlaması halinde tedavisi nasıl yapılır?
Tekrarlayan fistüllerin tedavisi de yeniden ameliyattır. Lakin bu sefer ameliyat öncesi fistülün tekrarlamasına yol açan bir sebep olup olmadığını görmek için tetkik yapılmalıdır.
