Fıtık nedir?
Bir organın olağanda bulunduğu yerden baskı altında kalması sebebiyle yer değiştirmesine fıtık denir.
Fıtık hangi organlarda görülür?
Fıtık deyince aklımıza daha çok karın fıtıkları ve bel fıtığı gelir.
Genel cerrahinin tedavisini üstlendiği fıtıklar karın içindeki organların karın duvarından dışarı taştığı kasık, göbek, ameliyat yeri ve öteki karın bölgesi fıtıklarıdır.
Fıtık nasıl oluşur?
İki halde fıtık oluştuğunu kabul ediyoruz. Birincisi doğuştan olanlardır, bebek ve çocuklarda görülürler. Bu tıp fıtıklar, karın duvarında doğum vaktine kadar kapanmış olması gereken delikler kapanmadığı için oluşurlar. Bilhassa bebeklerin ağlaması, ıkınması durumunda karın içi basınç arttığı için görünür hale gelirler.
Diğeri, yaşlanma ile dokuların yıpranması sonrasında, tekrar karın içi basıncını artıran durumlarda oluşan fıtıklardır. Her ikisinde de karın içi basıncının artması temel etkendir.
Karın içi basıncını artıran etkenler nelerdir?
Var olan lakin görünmeyen fıtığın görülmesine, zayıf deliklerin yırtılıp fıtık oluşmasına yol açan, karın içi basıncını artıran olaylar şunlardır: ağır cisim kaldırma, daima öksürük, kabızlık yada prostat hastalığı sebebiyle ıkınmak, ağır spor yapmak.
Fıtığın belirtileri nelerdir?
Fıtık varlığında görülecek iki şikayet vardır; şişlik ve ağrı. Fıtığın olduğu yerde gözle görülen yahut muayene ile tespit edilen şişlik vardır. Vakit zaman da bu şişliğe ağrı eşlik eder. Bazen de fıtık kesesinin içindeki bağırsaklar rahat çalışamadığından kabızlık olabilir, barsak sesleri bu fıtık üzerinde duyulabilir.
Fıtık nasıl tespit edilir?
Şişlik ve ağrının fıtık belirtisi olduğunu bilen hastalarımız bazen kendi teşhislerini kendileri koyarak bize başvururlar. Fakat çoğunlukla şikayet konusu olan yerde şişliği görerek teşhis koyarız. Fıtığa ilişkin şişliklerin üzerine bastırılınca fıtık içeriği karın içine gittiğinden şişlik kaybolur, öksürmekle tekrar çıkar.
Fıtığın çeşitleri var mıdır?
Tarif ederken de söylediğimiz üzere çok sayıda fıtık çeşidi vardır. En sık görülenler bebek ve çocuklarda kasık ve göbek fıtıkları; yetişkinlerde kasık, göbek ve ameliyat yeri fıtıklarıdır. Daha ender görülen fıtıklar da vardır.
Fıtığın tedavisi nasıl yapılır?
Fıtığın tek tedavisi ameliyattır, ameliyat dışı bir süreç yahut ilaç ile tedavisi yoktur. Bunun bir istisnası bebeklerdeki göbek fıtığıdır. Bebeklerde iki yaşına kadar göbek fıtıkları tabiatıyla kapanabilirler. Bu kapanma talihini kullanmak için göbek fıtıklarında iki yaşına kadar beklenir. Bu yaştan sonra hâlâ göbek fıtığı kapanmıyorsa ameliyat yapmak gerekir.
Ameliyat olmam kural mıdır, olmazsan ne olur?
Fıtık ameliyatı yapmamızın iki sebebi vardır. Birincisi fıtık bölgesindeki ağrı, şişlik üzere şikayetleri gidermek, öbür sebebi de oluşabilecek fıtık boğulmasından korunmak.
Fıtığın Boğulması Nedir?
Fıtık kesesi içine giren bağırsakların el ile bastırılıp karın içine gönderilememesi durumudur. Acil ameliyat gerektiren bir olaydır. Hastada ağrı, fıtık yerinde hassasiyet, bulantı, kusma, kabızlık olabilir. Bağırsakların kan sirkülasyonu bile bozulabilir. Bu türlü bir durumda olay fıtık hastalığı boyutunu aşıp bağırsakların deveran bozukluğu haline gelir. Altı saat içinde ameliyat edilemeyen bağırsaklarda çürüme başlayabilir.
Ameliyatta ne yapılıyor?
Bebek ve çocuklarda fıtık ameliyatları çok kolaydır. Yalnızca fıtık deliğinden taşan “fıtık kesesi” diye isimlendirdiğimiz kılıfı almak, deliği kapatmak çoklukla kafidir. Yetişkinlerde ise fıtık kesesi alındıktan sonra zayıf olan bölgeyi kuvvetlendirmek gerekir. Kuvvetlendirme bazen dokuları birbirine dikmekle bazen de zayıf bölgeye bu iş için özel üretilmiş bir yama koymakla yapılabilir.
Yama yabancı cisim değil mi, bedene ziyanı olmaz mı?
Fıtık tamiri için özel bir materyal olduğundan bedene bir ziyanı yoktur, yalnızca mikrop kapmaması için önlem almak gerekir.
Ameliyat için anestezi gerekir mi?
Fıtık ameliyatlarını çoklukla genel anestezi altında yapıyoruz. Lakin uygun hastalar için bölgesel yahut lokal uyuşturma ile de ameliyat yapılabilir.
Ameliyat nasıl bir cerrahi süreçtir?
Ameliyatın iki ana formülü var. Açık ve kapalı (laparoskopik) yaklaşımlar. Her iki teknikte de fıtık deliğinin kapatılması temeldir. Kapalı usullerde fıtık deliğinin iç kısmına yama konur. Açık usullerde yama kullanarak yahut kullanmadan da dokular birbirine dikilerek delik kapatılabilir.
Başka tedavi yolları nelerdir?
Fıtık durumunun ameliyattan diğer tedavisi yoktur. Kasık bağı üzere dışardan baskı yapan kemerler, fıtık şikayetlerini ve barsak boğulmasını engellemezler. Ayrıyeten dokuları zayıflattıkları için yapılacak ameliyat zayıf dokularla olur; bu durumda fıtığın tekrarlaması ihtimali artar.
Ameliyat sebebiyle hastanede kalmam gerekir mi?
Bebek ve çocuk fıtıklarında ameliyattan birkaç saat sonra konuta gidilebilir. Yetişkinler bazen tıpkı gün bazen bir gün hastanede kaldıktan sonra taburcu olabilirler.
Ameliyat sonrası hayatım nasıl olacak? Ne vakit işime dönebilirim?
Taburcu olduktan sonra hafif hareketler özgür, ağır kaldırmak ziyanlıdır. Yiyeceklerde bir kısıtlama yoktur. Banyo yapmak özgürdür. Kapalı ameliyattan birkaç gün sonra, açık ameliyattan bir hafta sonra olağan işe dönülebilir. Birinci birkaç gün otomobil kullanmamak gerekir (ani pedala basmak kasıkta zorlanma, ağrı ve fıtık nüksüne sebep olur).
Ameliyat sonrası spor ne vakit yapabilirim?
İlk haftadan sonra karın içi basıncı artırmayacak hafif spor yapılabilir. Ağrı azaldıkça spor hareketleri artırılabilir. Altı aydan sonra her türlü spor yapılabilir. Cinsel hayata ağrılar geçince (1-2 hafta sonra) dönülebilir.
Fıtık tekrarlar mı?
Tekrarlayabilir. Bilhassa ameliyat sonrası ağır kaldırma, daima öksürme, ıkınma üzere karın içi basıncı artıran faaliyetler fıtığın tekrarlamasına sebep olur. Bazen dokuların zayıf olması sebebiyle bile fıtık tekrar edebilir.
Hangi formül tekrarı azaltır?
Çocuklarda tekrar az görüldüğünden ameliyatta ek bir şey yapılmaz. Yetişkinlerde, bilhassa 40 yaşın üzerinde yama ile ameliyat, fıtık tekrarını azaltır. Ameliyatın açık ya da kapalı olmasının fıtık tekrarı üzerine direkt tesiri yoktur. Bilhassa göbek fıtığı ve kesi yeri fıtığı olanlarda ameliyattan sonra karın korsesi kullanmak fıtık tekrarı azaltır.
Fıtık ameliyatı kısırlığa sebep olur mu?
Kadınlar için bu türlü bir risk yoktur. Erkeklerde meni kanalı ameliyat alanında olduğu için yaralanması yahut bağlanması durumunda hastalar kaygıya kapılıyorlar. Bu kanallar sağ ve solda iki taraflı olduğundan bir tarafının hasar görmesi kısırlık yapmaz. İki taraflı ziyan olursa kısırlık gelişebilir.
Gebelerdeki göbek fıtığı nasıl tedavi edilir?
Daha evvelden var olan göbek fıtığı bazen gebelikte daha bariz hale gelir. Şayet kişinin fıtıktan şikayeti yoksa doğuma kadar beklenir, doğum sezeryan ile olursa birebir esnada fıtık ameliyatı da yapılır yahut doğumdan sonraki bir vakte ameliyat planlanır. Lakin fıtık boğulursa gebeliğe karşın acil ameliyat yapılır.
Gebelerde evvelden kasık fıtığı olsa bile gebelik esnasında pek şikayete sebep olmaz. O yüzden kasık fıtığı ameliyatlarını doğum sonrasına bırakması hakikat olur.
Fıtıkta kullanılan yamanın gebeliğe mahzuru yahut ziyanı var mıdır?
Göbek yahut kasık fıtığı ameliyatının yama ile tamir edilmesinden sonra bayanların hamile kalmasında bir pürüz yoktur, yamanın gebeliğe bir ziyanı yoktur.