Apandisit nedir?
İnce bağırsak ile kalın bağırsağın birleşim yerinde bulunan “kör bağırsağın” (apendiks) iltihaplanmasına apandisit diyoruz.
Apandisin vazifesi nedir?
Hayatın erken periyotlarında beden savunma sisteminin bir modülü olup beden savunma hücrelerinin eğitim alanı olarak misyon yapar. Yaş ilerledikçe bu vazifesi azalır.
Apandisit kimlerde görülür?
Görevi ile temaslı olarak apandiksin etkin olduğu çocukluk ve gençlik yaşlarında (10-20’li yaşlar) apandisit sıklıkla görülür. Bebeklerde ve yaşlılarda enderdir.
Apandisit alınınca bedenin savunma gücünde bir azalma olur mu?
Hayır. Apendiks savunma sisteminin bir kesimidir. Alınınca misyonunu öteki organlar üstlenir; rastgele bir eksiklik olmaz.
Apandisit neden iltihaplanır, apandisitin sebebi nedir?
İltihaplanma temelde apendiksin iç deliğinin tıkanması ile oluşur. Bu tıkanmanın da iki formu vardır. Biri; deliğin kalın bağırsağa açılan ağzının dışkı taşı, meyve çekirdeği, barsak solucanı vb sebeplerle tıkanması; başkası de apendiksin duvarında bulunan küçük lenf bezlerinin (boğazımızdaki bademcikler misali) mikrobik sebeplerle büyüyüp deliği tıkamasıdır.
Bu tıkanma sonrasında kör bağırsağın başka bağırsakla irtibatı kesilir, içerdeki mikropların çoğalması sonucu dar bir alanda (apendiks deliğinin içi) basınç artışı olur. Bu artış apendiksin kan deveranını pürüzler. Basınç artışı ve çoğalan mikroplarla apendiksin duvarı tahrip olur. İltihaplanma ilerlerse bu tahrip olan duvar delinir ve apendiks patlamış olur.
Apandisit ne üzere şikayetlere sebep olur?
Apandiks deliğinin tıkanmasından sonra içerde bakteriler çoğalır ve iltihaplanma süreci başlar. Bunun hastada yaptığı birinci şikayetler genel ve müphem bir karın ağrısı, iştahsızlıktır. Vakitle ağrı şiddetlenir ve karnın sağ alt kısmına yerleşir. Ağrıya ek olarak bulantı, kusma ateş ortaya çıkar. Bazen bu belirtilerin yalnızca birisi bazen hepsi birlikte görülebilir.
Bu şikayetler olunca ne yapmak gerekir?
Karın ağrısı başlayınca şahıslar ekseriyetle bağırsaklarını üşüttüklerini, yedikleri bir besinin dokunduğunu yahut gaz birikimi olduğunu düşünüp ağrı kesici alabiliyorlar. Şayet ağrı kişinin günlük işlerini engelleyecek kadar şiddetliyse, ağrı kesiciye karşın devam ediyorsa, bir günden fazla sürüyorsa, kusma, ateş üzere şikayetler de eklenmişse bir sıhhat kuruluşuna başvurmak gerekir.
Hastanede teşhis için neler yapılıyor?
Bu şikayetlerle hastaneye başvuran hastaya kimi tetkikler yapılır. Muayene ve tetkikler sonucunda apandisit teşhisi teyit edilirse hasta vakit kaybetmeden ameliyat edilmelidir.
Her karın ağrısı apandisit midir?
Tabiî ki değildir. Karın ağrısının pek çok sebebi vardır. Bu sebepleri ortaya çıkarmak için tetkik yapılır esasen. Lakin bu tetkiklere karşın düşük bir oran da olsa apandisite benzeyen öbür hastalıklar olabilir.
Ya teşhis yanlışsa, diğer bir hastalık varsa?
Apandisit bir kanaat teşhisidir, yanılma hissesi vardır. Sıraladığımız şikayet ve bulguları olanlara apandisit deriz, ameliyat ederiz. Gerçek apandisit teşhisi ameliyatta netleşir. Birtakım hastalıklar apandisit ile karışabilir. Ultrason ve tomografi kullanımı ile bu yanılma hissesi azalmıştır. Lakin apandisit teşhis etmek için rutin olarak tomografi kullanmak maliyet ve imkan sebebiyle uygun değildir. Ultrason da her vakit apandisiti göremeyebilir.
Apandisit ile karışabilen öbür bir hastalık bile olsa, tabip apandisit kanaatine varmışsa hastayı ameliyat etmelidir. Zira hasta sahiden apandisit ise apandisitin patlamasından korunmuş olunur. Sahiden apandisit değilse de ameliyatın faydaları vardır: teşhisi netleşir, doktor ve hastanın aklında bir kuşku kalmaz, ameliyat gerektiren öteki hastalıklar bilhassa yumurtalık ve bağırsağa ilişkin çıkarsa onların ameliyatı yapılır, tıbbi tedaviye nazaran daha kısa periyodik tedavi olur, vakit kaybı azalır. Apandisitin patlama riskine karşılık inançlı bir ameliyat yapmak her vakit tercih edilecek bir seçenektir.
Ameliyat olmadan tedavi olmaz mı?
Hekim apandisit teşhisi koymuşsa bir an önce ameliyat olmak gerekir. Apandisit için hala tek tedavi tekniği ameliyat olmaktır.
Ameliyat açık mı kapalı mı olsun?
Her iki ameliyatta yapılan süreç birebirdir. Açık ameliyatta karın duvarında ortalama 5 cm’lik bir kesi olur, ameliyat sonrası biraz daha fazla ağrı olur, işe biraz daha geç vakitte dönülür. Kapalı ameliyatta üç adet 5-10 mm’lik delikten birebir süreç yapılır. Hasebiyle az ağrı, erken işe dönme ve iz kalmaması avantajı ve rahatlığı vardır. Ayrıyeten karın içi öbür organlar da gözlenip gereken müdahale yapılabilir.
Ameliyat olmazsa apandisit patlar mı?
Apandisit teşhisi konulduktan sonra ameliyat olunmazsa iltihabın ilerleyip apandiksin patlaması beklenir. Lakin karın içindeki organlar bazen apandiksi çevreleyip iltihabının etrafa yayılmasını engellerler. Bu durumda ağrı, kusma, ateş birkaç gün sürdükten sonra hastalık düzelebilir yahut tahribatı hudutlu kalabilir. Günümüzde bekleyerek, hastalığın düzelmesini ummak üzere bir seçeneğe müsaade verilmez.
Apandisit patlarsa ne olur?
Patlamış bir apandisit ameliyat edilmezse mevte kadar gidebilen, ameliyat edilse bile bedene hayli fazla ziyan veren acil bir durumdur. Patlayan apandisitin içindeki iltihap karın boşluğuna yayılır, karın boşluğu direkt irinle, dışkıyla kirlenir. Bu durum çok şiddetli bir iltihap hâlidir.
Patlamış apandisit neden tehlikelidir?
Ölüme sebep olabilir. Ameliyat edilse bile karın içi apse, karın içi barsak yapışıklıkları, yara yeri iltihapları üzere zahmetli durumlar oluşturabilir.
Ameliyatta ve sonrasında sorun çıkabilir mi?
Apandisit ameliyatı günümüzde epeyce inançlı ameliyatlar sınıfındadır. Ameliyatın riskini artıracak öbür bir hastalık yoksa ameliyat itimatla yapılabilir. Ameliyat sonrasında ise karın içinde ve yara yerinde iltihaplanma en sık görülen sorunlardır. Bu iltihaplanmalar da antibiyotik kullanımı ile azalmıştır.
Kaç gün işten geri kalınır, kaç gün istirahat etmek gerekir?
Açık ameliyattan sonra 7-10 gün, kapalı ameliyattan sonra 3-5 gün istirahat sonrası çalışmaya ve olağan hayata dönülebilir.