Reflü nedir?
Reflü geri kaçış demektir; mideden yemek borusuna (özafagus), onikiparmak bağırsağından mideye kaçış üzere. Burada mevzumuz olan reflü ise mide içeriğinin geriye gerçek yemek borusuna geçmesi demektir.
Reflünün sebebi nedir, nasıl oluşur?
Reflüyü anlamak için öncelikle yutmayı ve yemek borusu ile mide ortasındaki kapak düzeneğini anlamak gerekir. Yemek borusu ile mide ortasında gerçek bir kapak olmayıp yemek borusunun son kısmında kasların kalınlaştığı, yutma dışında kapalı duran, kapak diyebileceğimiz bir geçiş noktası vardır. Yutma sonrası, yemek borusunun kasılmalarıyla lokma mideye yanlışsız ilerletilir. Yutma süreci bu hududa gelince kaslar gevşer ve lokma mideye geçer.
Bu kapak düzeneğinin zayıflaması, mide içindeki basıncın artması yahut mide fıtığı olması üzere etkenler mide içeriğinin yemek borusuna gerçek geri kaçmasına yol açar. Bu duruma reflü denir. Gebelerde ve yaşlılarda reflü daha çok görülür.
Reflü hastalığı nedir?
Mideden yemek borusuna geri kaçan asitli sıvılar yemek borusunda tahrişe (özafajit) sebep olur. Bu tahriş hastalarda bir kısım şikayetlere yol açar. Şikayet ortaya çıktığında reflü hastalığı olmuş demektir.
Reflü hastalığı hangi şikayetlere sebep olur?
Reflü şikayetleri bazen tipiktir, hastalığı çabucak teşhis ettirir. Bazen de hastalık ile ilişkisiz görülebilir. Tipik şikayetler çoklukla yemeklerden sonra ortaya çıkan göğüste yanma, ağza acı su gelmesi ve yutma esnasında ağrıdır. Tipik olmayan şikayetler de öksürük, ses kısıklığı, astım atakları, kronik farenjit ve göğüs ağrısıdır.
Bu şikayetleri olan herkes reflü hastası mıdır?
Reflü hastası olmayan olağan şahıslarda de vakit zaman geğirme yahut öne eğilme esnasında ağza acı su gelmesi ya da fazla yemek sonrası göğüste yanma görülebilir. Fakat bu belirtiler her vakit reflü hastalığı olduğu manasına gelmez.
Hangi durumda reflü hastalığı teşhisi konulur?
Teşhis için pek çok test olmasına karşın tipik şikayetleri olan şahıslara (göğüs yanması, ağza acı su gelmesi gibi) reflü tanısı konulur ve çabucak ilaç tedavisi başlanabilir. Lakin teşhis için en uygun yol gastroskopidir. Gastroskopide yemek borusunda hasar görüldüğünde teşhis mutlaklaşmış olur.
Gastroskopi yaptırmak kaide mıdır?
Teşhis için gerekli olmasının yanında, reflünün yaptığı hasarı pahalandırmak için de yapılır. Ayrıyeten tedaviyi planlamak ve reflünün öteki hastalıklarla ayrımını yapmak için kaidedir.
Şikayetlerin öbür sebebi olabilir mi?
Olabilir. Reflüdekine emsal şikayetler, ülser, Barret özafajiti (reflünün sebep olduğu şiddetli özafajit) ve özafagus kanserinde de görülebilir. Gastroskopi ile bu hastalıklar birbirinden ayırt edilir.
Gastroskopide biopsi alınıyor mu?
Reflü özafajiti olan hastalar için biopsi yapmak kural değildir. Fakat Barrett özafajiti varsa ya da öbür bir hastalık görülürse biopsi yapılmalıdır.
Gastroskopi olağan olsa bile reflü hastalığı var denilebilir mi?
Evet, endoskopi olağan iken reflü şikayetleri varsa reflü hastalığı teşhisi konulabilir. Zira kimi hastalarda gastroskopide rastgele bir anormallik görülmezken hastanın şiddetli reflü şikayeti olabiliyor. Bu durumda da tedavi başlamak gerekir.
Başka teşhis metodu var mı?
Gastroskopi reflüyü teşhis etmekte kullanılan birinci sistemdir. Lakin diğer formüller de vardır. Yemek borusunun içine mide sıvısının kaçışını 24 saat takip eden pH takibi, reflüyü tesbit etmek için en âlâ yoldur. Lakin kişi bu aygıtı 24 saat yemek borusunda taşımak zorundadır.
İlaçlı sıvı ile yemek borusunun röntgen sinemasını çekmek de bir teşhis yoludur.
Reflü tespit edildikten sonra tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın şiddetine ve endoskopideki bulgulara nazaran tercih edilebilecek dört çeşit tedavi formülü vardır: hayat tarzını değiştirmek, diyeti düzenlemek, ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi. Bu tedavi teknikleri basamak basamak uygulanabileceği üzere hastalık şiddetli ise direkt en üst basamaktaki tedavi de uygulanabilir.
Tedavi edilmezse ne olur?
Tedavinin gayesi şikayetlerin ortadan kaldırılması, yemek borusundaki tahrişin düzeltilmesi ve tahrişin yol açabileceği öbür hastalıkların oluşmasını engellemektir. Şayet tedavi edilmezse yemek borusunun tahrişi, münasebetiyle hastanın şikayetleri devam eder. Tahriş ilerledikçe yemek borusunda darlık gelişimi ve Barret özafajit gelişimi hatta kanserleşme olur.
Yaşam ve yemek tertibinde ne üzere değişiklikler yapmak gerekir?
Eğer yemekten sonra şikayetler artıyorsa yemek içeriğini ve öğünleri düzenlemek gerekir. Baharatlı, asitli, alkollü yiyeceklerden sakınmak, çok yememek gerekir. Gece şikayetleri olan hastalar yatmadan 3-4 saat evvel yemeyi kesmeli, yatağın baş tarafının yükseltilmesi ve sol yana yanlışsız yatılması şikayetleri azaltır.
Kilo vermek de şikayetlerin azalmasına büyük katkı sağlar.
Ne kadar müddet ilaç kullanmak gerekir?
Bu hastalık kronik ve vakit zaman alevlenmelerle gittiği için ilaç tedavisi de uzun periyodik olmalıdır. Bunun için tabip denetiminde ilaç kullanmak kaidedir.
Sürekli ilaç kullanmanın ziyanı var mı?
Bu ilaçların uzun müddetli kullanımında mide asit salgılamasında azalma olsa da bunlar şahsa ziyan verecek derecede değildir. Uzun mühlet ilaç kullanmaya bağlı kanser gelişimi ile ilgili olumsuzluk tesbit edilmemiştir.
Şikayetler düzeldikten sonra reflü tekrar eder mi?
Reflü hastalığı kronik bir hastalık olduğu için vakit zaman alevlenmeler olacaktır. Bu durumda da birebir tedavi yollarını kullanmak gerekir. Yani yemek değişiklikleri, ilaç tedavileri yine uygulanır.
Bu ilaçlarla şikayetler düzelmezse ne yapmak gerek?
Hastalığın şiddetine nazaran basamak tedavisi ile de güzelleşme olmazsa ameliyatla tedavi etmek gerekir. Bazen endoskopideki bulgular hastalığın direkt ameliyatla tedavi olmasını gerektirecek kadar ileri olabilir.
Endoskopide ayrıyeten mide fıtığı varsa tedavi nasıl değişir?
Reflü hastalarının birçoklarında mide fıtığı (hiatal herni) da bulunuyor. Bu durumda tedavi için direkt ameliyat, daha uygun bir tedavi seçeneğidir. Zira fıtık ilaçla düzelmez; reflünün devam etmesine sebep olur.
Ne vakit ameliyat olmak gerekir?
Şu durumlarda reflü için öbür tedaviler denenmeden direkt ameliyat olmak gerekir: ilaç tedavisine karşılık alınmazsa, alevlenmeler sık oluyorsa, reflü sebebiyle olumsuz durumlar (darlık, Barret özafajiti, kanser gibi) gelişirse, yemek borusu alt kısmındaki kapakta yetersizlik varsa, reflü yanında fıtık da varsa ve hasta genç ise (50 yaşın altı).
Ameliyat yapılmazsa ne olur?
Eğer hastalığın şiddeti ameliyat olmayı gerektirdiği halde ameliyat yapılmazsa uzun müddet yüksek dozda ilaç kullanmak gerekir. Lakin bu durumda tedavi başarısı düşüktür. Ayrıyeten yemek borusunda darlık, Baret özafajiti ve kanser gelişimi üzere durumlarda ameliyat koşuldur, ilaç tedavisi yapılmaz.
Ameliyatta ne yapılıyor?
Ameliyatın emeli yemek borusunun mide ile birleştiği yerde yeni bir kapak sistemi oluşturmaktır. Böylelikle mide içeriğinin yemek borusuna kaçması engellenir. Bu maksadı sağlamak için midenin geniş kısmı yemek borusunun etrafına sarılır ve çözülmemesi için tutturulur. Şayet şahısta mide fıtığı (hiatal herni) da varsa bu fıtık deliği tamir edilir.
Kaç çeşit ameliyat var?
Ameliyatta yapılan süreç tıpkı olmakla birlikte açık ve kapalı (laparoskopik) biçiminde iki sistem vardır.
Açık mı kapalı mı ameliyat daha güzeldir?
Reflü ameliyatının açık ve kapalı yapılması ortasında, hastalığı tedavi etme başarısı bakımından fark yoktur. Fakat açık metotla reflü ameliyatı yapmak hem daha güç hem de hasta açısından daha rahatsız bir süreçti. Günümüzde bu ameliyat kapalı teknikle yapılıyor. Kapalı formül (laparoskopi) ameliyatı kolaylaştırdığı üzere hasta açısından da büyük kolaylıklar getirmiştir.
Ameliyat sonrası ilaç kullanmak gerekir mi?
Özellikle ameliyattan sonra şikayetleri gereğince düzelmeyen bireylerde ilaç kullanmak gerekir. İlaç kullanma müddeti bazen kısa bazen de uzun olabilir.
Herkes ameliyat olabilir mi?
Hastalığın tedavisi için ameliyat uygun görülmüş bireylerde ameliyatı engelleyecek diğer bir hastalık yoksa herkes ameliyat olabilir. Bilhassa genç bireylerde reflü ameliyatı daha çok önerildiği için bu bireylerin ameliyat olmasına mahzur hastalıkları daha azdır. Kilolu olmak ameliyata mahzur değildir. Kilolu bireylerin zayıflama sonrası ameliyat edilmeleri daha uygundur.
Başka hastalığa bağlı (skleroderma gibi) reflü varsa tedavi nasıl olur?
Bu durumda tabî ki altta yatan hastalığı tedavi etmek gerekir. Yoksa direkt reflü tedavisi başarısız olacaktır. O yüzden hastayı değerlendirirken reflü sebebini uygun belirlemek gerekir.
Ameliyat günlük hayatı nasıl değiştirir?
Ameliyattan sonra bazen yutma yahut geğirme zorluğu olabilir. Aslında bu zorluk biraz da amaçlanan bir durumdur. Bunların büyük kısmı 3-6 ay içinde düzelir. Yeme içme sisteminde ve başka faaliyetlerde bir değişiklik olmaz.
Hastanede kaç gün kalınır, ne vakit işe dönülür?
Hastanede 1-2 gün kaldıktan sonra hastalar meskenine döner, bir hafta istirahat sonrası işlerine başlayabilirler.
Ameliyatın mahzurları var mı?
Ameliyat esnasında yemek borusunun yahut midenin delinmesi, yara yerinin iltihaplanması üzere istenmeyen durumlar olabilir. Bunların ayrıyeten tedavileri yapılır.
