SAFRA KESESİ NEDİR?
Safra, karaciğerde üretilerek bağırsağa dökülen bir salgıdır. Yağların ve yağda eriyen vitaminlerin emiliminde rol oynar. Birtakım unsurların bedenden atılımını sağlar. Her gün karaciğerde ortalama 600 ml safra üretilir ve ana safra kanalı aracılığıyla onikiparmak bağırsağına dökülür.
Safra kesesikarın sağ üst tarafında yer alan karaciğerin alt yüzüne yapışık, küçük armut biçiminde bir organdır. Küçük bir kanalla ana safra kanalına bağlantılıdır. Esas vazifesi;karaciğerin ürettiği safranın bir kısmını -açlık dönemlerinde- ana safra kanalından emerekdepolamak, yoğunlaştırmak ve sindirim sırasında yine bağırsağa salgılanmaktır.
Safra kesesi yaklaşık 50 ml hacmindedir. Safrayı 10 katına kadar ağırlaştırabilir ve gerektiğinde hacmini 6 katına kadar artırabilir. Mideye besin gelişini takiben kasılarak yarım saat içinde içeriğinin yarıdan birçoklarını bağırsağa boşaltır ve bir saat içinde tekrar toplar.
Karaciğer ürettiği safranın bir kısmını da, safra kesesine muhtaçlık duymaksızın, doğrudanbağırsağa gönderebilir. Safra kesesi yokluğunda safranın tamamı ana safra kanalı aracılığıyla bağırsağa iletilebilir. Bu nedenle safra kesesi ömür için vazgeçilmez bir organ değildir. İltihap halinde çıkartılması gerektiğinde işleyişte hayati bir noksanlık olmaz.
SAFRA KESESİ İLTİHABI NEDİR?
Safra kesesi iltihabı (kolesistit) çoklukla safra kesesinin kanalının tıkanması sonucu oluşan bir süreçtir. Safra kesesi şişer gerilir. Kese duvarında ödem, dolanım bozukluğu meydana gelir. Bozulmanın giderek çürüme ve delinmeye kadar ilerlemesi mümkündür. Tıkanma birçok vakit kese içinde oluşan taş ve çamurun safra kesesi kanalı ağzına oturması ve safra kesesinin boşalmasına müsaade vermemesi sonucu gelişir.
Safra kesesi iltihabının en kıymetli belirtisi KARIN AĞRISIdır. Ağrı sağda daha belirgin olmak üzere karnın üst kısımlarında hissedilir. Sıklıkla yemeklerden sonra yahut akşam saatlerinde olur. Ağrının sırta ve omuza yanlışsız vurması tipik özelliğidir.
Ağrıya sıklıkla BULANTI eşilik eder. Birden fazla zaman şişkinlik hazımsızlık, bazen de yanma, ekşime, gibi şikayetler görülebilir.
SAFRA KESESİ AMELİYATI NEDİR?
Safra kesesi ameliyatından kastedilen safra kesesinin cerrahi olarak çıkartılmasıdır. Ameliyat açık (klasik teknik ile) yahut kapalı (laparoskopik teknik ile) yapılabilir.
Her ne kadar hastalarda safra kesesi içindeki taşlar nedeniyle ameliyat yapılıyormuş üzere bir algı olsa da birinci hatalı taş değildir. Aslolan başlangıçta safra kesesinin bozulmuş olmasıdır. Kesede taş varlığı bilahare ekstra sıkıntılara yol açar. Bu nedenle yalnızca safra kesesi içindeki taşların ortadan kaldırılması sorunu çözmez. Safra kesesi tümüyle çıkartılır. Bu süreç beden çalışmasında bir noksanlığa yol açmaz.
KİMLERE SAFRA KESESİ AMELİYATI GEREKİR?
Genel olarak şişkinlik, hazımsızlık, yağlı yemeklere tahammülsüzlük, yemeklerden sonra bulantı, karın sağ üst tarafta ağrı gibi yakınmaları olan, bu arada ultrasonografide safra kesesinde taş, çamur, iltihap saptanmış hastalara safra kesesi ameliyatı yapılmalıdır.
Kısa müddette süratle gelişen, ilaç tedavisine karşılık vermeyen safra kesesi iltihabı (akut kolesistit) olan hastalara acil ameliyat gerekir.
İlaç-serum tedavileriyle şikayetleri yatışsa dahi tekrar tekrar ortaya çıkan ataklar nedeniyle süreğen iltihap (kronik kolesistit) gelişen hastalara da ameliyat gereklidir. Bilhassa milimetrik taşları olan hastalarda ameliyatın uzun müddet ertelenmesi sakıncalıdır.
Safra yollarında tıkanmaya bağlı sarılık olup, tıkanıklığı endoskopik yolla (ERCP ile) açılmış olan hastalara 2-3 gün içinde ameliyat yapılması gereklidir.
Taş yahut çamur olmadığı halde safra kesesinde şişme ve duvar kalınlaşması biçiminde iltihaplanma (akalküloz kolesistit) olan hastaların tedavisi de ameliyattır.
Safra kesesinde polip olup, safra kesesine bağlı şikayetleri olanlara yahut hiç şikayeti olmasa bile 10 milimetreden büyük polipi olan hastalara da ameliyat yapılması kuraldır.