İki , içi boş organ ortasında yahut bunlardan birisi ile cilt yüzeyi ortasında , olağanda olmayan bir irtibatın – kanalın oluşmasıdır ve bu kanala “fistül” denir. Anal kanal ile derinin ortasında olağanda olmayan bir temasın oluşmasına verilen özel isim ise “perianal fistül” dür. Ekseriyetle, daha evvel oluşmuş bir “perianal apse” sonucunda oluşan perianal fistül , perianal apsenin geliştiği salgı bezi ile apsenin boşaldığı cilt ortasında olağanda olmaması gereken bir kontağın oluşmasıdır.
Perianal apse’nin , tabip tarafından drene edildiği (açıldığı) cilt kesisi yahut kendi-kendine açılan bir apsenin ciltte meydana getirdiği açıklık, “fistül perianalin dış ağzını”oluşturur. Bu delikten cerahatli bir akıntı gelir ve hasta bundan şikayet eder. Yani “perianal fistül” , iç ve dış ağızlar ile bunları birleştiren bir fistül kanalından ibaret bir patolojidir, diyebiliriz.
PERİANAL FİSTÜL BELİRTİLERİ NEDİR?
- Makat etrafında sarı- yeşil akıntı
- Makat etrafında kızarıklık , kaşıntı
- Makat etrafında iltihaplı akıntı gelen ağız/ağızlar (dış ağız)
PERİANAL FİSTÜL TANISI NASIL KONUR?
- Fizik muayene , tuşe rektal
- Görüntüleme metodları,
- Fistülografi, fistülün ciltteki ağzından (dış ağız) kontrast unsur verilerek çekilen direkt grafidir, kullanımı gitgide azalmaktadır,
- Kontrastlı MR fistülografive
- Endoanal US(ERUS) ile çok pahalı bilgiler elde edilmektedir,
PERİANAL FİSTÜL TEDAVİSİ NASIL OLMALIDIR?
Prensip olarak “perianal fistül tedavisi” cerrahidir. Fistülün tedavi edilmesindeki gaye; fistülü ortadan kaldırmak, iltihaplı akıntıdan kurtulmak, hastalığın tekrarlamasını önlemek, bütün bunları yaparken de kişinin dışkılama işlevinin bozulmamasını yani “dışkı-gaz” kontrolunda kayıp yaşanmamasını sağlamaktır.
Fistüller, makat etrafındaki sfinkter (halk ortasındaki ismi ile büzük) adalesinin içinden geçerler ve bu adalenin hangi düzeyinden geçtiklerine nazaran “yüzeyel” ve “derin” yerleşimli fistüller olarak gruplandırılırlar. Prensip olarak bu iki fistül kümesinin da tedavisi cerrahi olarak yapılır, lakin her iki küme da farklı cerrahi metodlarla tedavi edilirler.
Yüzeyel Fistül’ler, fistülotomi veya fistülektomi olarak isimlendirilen ve asırlardır bilinen ameliyatlarla tedavi edilirler. Bu ameliyatlarda, iç ve dış ağızlar ortasında uzanan fistül kanalı, üzerindeki “cilt + bir kısım sfinkter kasları” nın kesilmesi ile daha sonra denetimli olarak güzelleşebilecek bir açık yara haline getirilir. Bu açık yara, uygun tedavi tedbirlerinin alınacağı 4-6 haftalık bir periyot sonrasında düzgünleşir. Ameliyat sonrasındaki bu devrenin en önemli tedbiri “oturma banyoları” ve aralıklı pansumanlardır.
Derin Fistül’ lerde ise, fistül yolu daha yüksekten geçmekte ve sonuç olarak daha büyük sfinkter kısmını kapsamaktadır. Bu sebeple , yüzeyel fistüllerdeki metodlar bu hastalarda kullanılamaz. Bu türlü durumlarda genelde “gevşek seton” yahut “elastik seton” tekniği uygulanır. Bu metod, “iç ve diş ağızlar ile fistül kanalından” geçirilen bir özel iplik aracılığı ile daima olarak iltihabın boşalmasını ve pak yaranın ortalama 6-8 haftada, sfinkter adalesinde önemli kayıp olmaksızın, kapanmasını sağlamayı maksatlar. Ameliyat sonrası yaranın pak tutulması, günde 3-4 kere oturma banyosu yapılması ve sık pansumanlar bu devrenin değer taşıyan tedavi ögeleridir.
Şüphesiz ki, bunların dışında pek çok ameliyatın da kullanıldığı “Perianal Fistül” hastalarında en büyük sorun , tüm tedavi metodlarından sonra , “iyileşmeyen” yahut “nükseden” fistüllerin görülmesidir. Bu sorunlar, hastalığın tedavisini güçleştirmekte ve bu durum, halk ortasında fistül tedavisi konusunda “zor-sıkıntılı-tekrarlarla seyreden” bir hastalık imajı oluşturmaktadır. Lakin bu sorunların, hususun uzmanı olmayan doktorlar tarafından daha da makûs sonuçlara götürüldüğü, bu bahsin sahiden tecrübeye gereksinim gösterdiğini bilhassa vurgulamak isterim.
