Olağanda kalın bağırsağın dışarı açılan en son kısmında damar ağları mevcuttur. Anüs (makat) ve rektumda bulunan ve hemoroidal damarlar denilen bu damar ağlarının bedenimizde çok değerli misyonları vardır.
– Hemoroidal damarlar yerleşim yerine nazaran eksternal (dış) ve internal (iç) olarak ikiye ayrılmaktadır.
– Eksternal (dış) hemoroidler anüsün etrafında gelişir .
– İnternal (iç) hemoroidler anüsün içinde gelişir.
HEMOROİD HASTALIĞI NEDİR ?
Kimi şahıslarda anüs (makat) ve rektum (kalın bağırsağın son bölümü) etrafında bulunan hemoroidal damarlar çok derecede genişler ve anüsten dışarıya taşarlar. Örneğin Kabızlık şikayeti olan bireylerde dışkı sertleşir ve dışkılama fonksiyonu zorlaşır. Birey bu sert dışkıyı boşaltmak için çok ıkınma ve zorlanmaya gerek duyar. Bu sırada anal kanalı örten katman ve damarlar zedelenir. Bu da damarlarda genişleme ve şişmeye neden olur. Damarlardaki bu genişleme ve şişmeye hemoroidal hastalık ya da kısaca hemortoid denir. Bu durumda damarlar olağan fonksiyonlarını yapamazlar ve bazen de önemli şikayetlere neden olurlar. Bu belirti ve bulgular hangi hemoroidal küme hastalandı ise ona nazaran farklılık gösterir.
Eksternal (dış) hemoroid anüsün etrafında gelişir ve ince bir deri ile kaplıdır. Şayet bu damarların içinde bir kan pıhtısı oluşursa hayli ağrılı olur. Hasta, makadının çabucak yanında eline sert ve ağrılı şişliğin (memelerin) geldiğini söyler. Yırtıldıkları vakit kanama şikayetine neden olur.
İnternal (iç) hemoroid anüsün içinde gelişir. Ağrısız kanama en kıymetli belirtisidir. Bazen iç hemoroidler dışkılama sırasında anüsten (makattan) dışarı çıkarlar ve hasta eline bir şişlik geldiğinden şikayet eder. Buna ek olarak dışkılama sırasında dışarı çıkan ve içeri girmeyen iç hemoroidler ağrıya neden olabilir.
HEMOROİDAL HASTALIĞIN NEDENLERİ:
Kıymetli başka bir nedeni, beslenme alışkanlığıdır. diyetteki lifli (posalı) yiyecekler azalınca sonucunda hemoroidal hastalık gelişebilir
Dışkılama alışkanlığının nizamlı olmaması, dışkının sertleşmesine neden olur. Dışkılama sırasında ıkınma, tuvalette uzun vakit beklenmesi bu damarlardaki genişlemeyi arttırır. Katı ve sert olan dışkının makattan geçmesi sırasında bu damarlarda hasar oluşur. Bu nedenle de ağrı ve bazen de kanama meydana gelir.
Dışkılama alışkanlığını düzenlemede öteki değerli bir etken de içilen su ölçüsüdür. Günde en az 8-10 bardak su içilmesi gereklidir. Az ölçüde su içmek kabızlığa neden olabilir. Kabızlık da ıkınmaya neden olacağı için hemoroide ilişkin şikayetler artabilir.
Hemoroidal hastalığın şiddetlenmesine neden olan faktörler şunlardır:
-uzun müddetli kabızlık yahut ishal
– hamilelik
– genetik nedenler (kalıtsal)
– dışkılamayı kolaylaştıran ilaçların (laksatiflerin ve lavmanların) sık kullanımı
– dışkılamak için kuvvetli ve uzun vadeli ıkınmalar
– tuvalette uzun vakit oturulması (gazete, kitap okunması, vb)
– ağır yük kaldırılması
– hastalığın şiddetlenmesine neden olan besin unsurlarının tüketilmesi (alkol, baharatlı yiyecekler)
Hemoroidin Belirtileri Nelerdir?
Dışkılama (büyük abdest yapma) esnasında kanama
.Dışkılama (büyük abdest yapma) esnasında makatın dışarı çıkması, ele gelen şişlikler.
.Anal bölgede (makatta) ağrı kaşıntı
Dışkıdan kan gelmesi şikayeti olan bir hastada ayırıcı teşhis için kolonos kopi yapılmalıdır. Aksi takdirde kanamaya neden olabilen öbür hastalıklar gözden kaçabilir
Hemoroid Hastalığı Hangi Hastalıklarla Karıştırılır? Ayırıcı Teşhisin Kıymeti Nedir?
Makattan kan gelmesine neden olan tüm makat ve kalın bağırsak hastalıklarını ayırıcı teşhiste düşünmek gerekir.
Bir çok rahatsızlık birinci belirti olarak dışkılama sırasında kanama ile ortaya çıkabilir. Kalın bağırsak kanseri (kolon ve rektum kanseri), kalın bağırsak Polipleri, hemoroidal hastalık (basur mayasıl hastalığı), makat ağzında çatlak (Anal Fissür), iltihaplanma (apse), fistül oluşumu, iltihabi bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı), Bağırsak Sarkması (prolapsus), Dışkı Kaçırma (inkontinans), Kaşıntılı Makat hastalığı, irritabıl bağırsak sendromu, Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ve daha bir çok durum bu bölgeyi etkileyebilir. Bu nedenle ayırıcı teşhis çok kıymetlidir ve uzman bir tabip tarafından yapılmalıdır.
Hemoroidlerden Kanser gelişirmi?
Hayır. Hemoroid ve kanser ortasında bağlantı yoktur. Ancak kanserin belirti ve bulguları hemoroid hastalığının belirti ve bulgularına benzeri.
Hemoroid belirtileri, kolon kanserleri ve başka sindirim sistemi hastalıklarının belirtilerine benzediğinden ötürü şikayetler olduğunda evvel bir tabip tarafından kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Oburlarının kullandığı ilaçlar yahut gelişi hoş hekim denetiminde olmadan eczanelerden temin edilen ilaçlar vakit kaybına neden olabilir.
Hemoroidler Nasıl Tedavi Edilir?
1- Hastalığın etkilediği bölge (iç dış hemoroidal hastalık)
2- Hastalığın evresi
3- Şikayetlerin şiddeti, göz önüne alınarak karar verilmelidir.
İNTERNAL (İÇ) HEMOROİDLERİN TEDAVİSİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER
– Dışkılama alışkanlığının düzenlemesi
Sistemli dışkılama alışkanlığı tedavi için değerlidir. Tuvalette uzun vakit oturma (sigara içme, gazete okuma v.b.) ve çok ıkınmalardan kaçınma. Hemoroidal damarlardaki gerginlik ve basıncı azaltır ve böylelikle hemoroidlerin makattan dışarı çıkmaları önlenebilir
Dışkılama sırasında makattan dışarıya hakikat çıkan hemoroidal şişliklerin (memelerin-pakelerin) tekrar geri itilmesi gerekir. Aksi takdirde dışarıda kalan hemoroidal göğüsler ağrı, kanama ve iltihaplanmaya neden olabilir.
– Diyetin düzenlenmesi
Yemeklerdeki lifli (posalı) besin oranlarının artırılması ve sistemli dışkılama alışkanlığı edinilmesi yardımcı olabilir. Yemeklerdeki meyve-sebzelerin arttırılması ,önemli bir husus da kâfi su içilmesidir. Günde en az 10-12 büyük bardak su içilmesi gerekir. Meyve suyu, kahve, çay su yerine geçmez.
– Oturma banyosu
Günde birkaç kere, ılık bir suda 10 dakika oturmak semptomları (belirtileri, şikayetleri) azaltır.
– Krem-Pomad uygulamaları
.Girişimsel Yöntemler
1) Lastik Bant Usulü ile Bağlama ( Band Ligasyon)
İç hemoroidlerin tedavisinde kullanılır. Dışarı hakikat sarkan ve kanayan hemoroid pakelerinde uygulanır. Hemoroid pakelerinin (keselerinin) köklerinden bağlanması epey güzel bir usuldür. Kolay bir uygulamadır ve günübirlik poliklinik kaidelerinde yapılabilir. Hemoroid ve bant birkaç gün içinde tabiatıyla düşmekte ve yara bir iki hafta içinde güzelleşmektedir. Bu uygulama sonrası kimi hastalarda rahatsızlık hissi ve kanama görülebilmektedir.
2) Enjeksiyon (Skleroterapi)
Makattan dışarıya çıkmayan ve kanama şikayetine neden olan internal (iç) hemoroidlerin tedavisinde kullanılmaktadır. Hemoroidal damarlar içine bir sıvı (fenol solüsyonu) enjekte edilir. Böylelikle kanama önlenebileceği üzere damar genişlemesi ve dışarıya yanlışsız sarkması da engellenebilir.
3) laser ile Koagülasyon
Bir ışık kaynağı laser yardımı ile şikayete neden olan hemoroid tedavisi uygulanır, tedavi sağlanmış olur.
Ameliyattan sonra Lokal tesirli anestezik (ağrı giderici) pomadlar da ağrının giderilmesinde faydalı olabilir. Ilık oturma banyosu (10-15dk) rahatlama sağlayabilir.
Ameliyat ile tedavi
Kanamaya neden olan ve makattan dışarı sarkan pakeler yani ele gelen göğüsler cerrahi süreç ile çıkarılır yahut makat içine tespit edilirler. Uzun vadeli ve konservatif sistemlere yanıt vermeyen hemoroid hastalığının tedavisinde en güzel metottur. Hemoroidektomi ameliyatı, şikayetlere neden olan hastalıklı hemoroid pakesinin çıkarılması sürecidir. Hemoroidektomi, anestezi (narkoz) ve hastanede yatmayı gerektirebilir.
Hemoroid pakelerinin (memelerin) açık yahut kapalı bir cerrahi formülle çıkarılabileceği üzere stapler ismi verilen özel bir aygıtla da yapılabilir.
EKSTERNAL (TROMBOZE) HEMOROİDLERİN TEDAVİSİ
(İÇİ PIHTI İLE DOLU DIŞ HEMOROİD)
Tromboze (kan pıhtısı ile) eksternal (dış) hemoroid, anüs (makat) kenarında bulunan hemoroid pakelerinden birinin yahut bir kaçının içinde pıhtı birikimi ile olur. Bunlar makat (anüs) etrafında cilt altında mavi renkli kabarıklıklar olarak görülür ve elle hissedilebilir. Ekseriyetle orta derecede ağrı, şiddetli ağrı, kaşınma ve rahatsızlık hissine neden olabilir.
Tedavi
Hastanın şiddetli ağrı şikayeti var ise hemoroid pakesinin içindeki pıhtıyı boşaltmak gerekir. Bu nedenle bölgesel anestezi (lokal anestezi) altında hemoroid pakesi üzerindeki deri kesilip içindeki pıhtı çıkarılmalıdır. Yara açık bırakılabileceği üzere bir dikiş ile de kapatılabilir.
HEMOROİDAL HASTALIĞA İLİŞKİN ŞİKAYETLER NASIL ÖNLENEBİLİR ?
– Kabızlığın önlenmesi
– Bol ölçüde posalı (lifli) besin almak acı ve baharat kullanmamak
– Bol su içmek (günde 8 10 bardak)
– Dışkılama muhtaçlığı hissedildiğinde, ertelemeden, dışkılamak. Ertelenmesi ıkınmaya neden olabilir
– Tuvalette çok vakit harcamamak. Uzun mühlet oturma ve ıkınma, şikayetleri arttırır.
– Tertipli fizikî aktivite sindirime yardımcı olur
– Tuvalet sonrası anal bölge (makat) paklığına dikkat etmek. Çok temizleme oradaki deriyi tahriş eder. Bu bölgenin nemli ıslak kalmamasına dikkat etmek.
Anal Fissür
Anal fissür anüs (makat) bölgesini örten deride ağrı, kanama ve kaşıntıya yol açan küçük bir yırtıktır (çatlaktır).
ANAL FİSSÜRE NELER YOL AÇAR?
Fissür ekseriyetle bir Kabızlık periyodunu izleyerek oluşur. Nadir olarak bir ishal atağını takiben de oluşabilir. Sert, kuru (taş gibi) bir dışkının zorla anal kanaldan (makattan) geçmesi sırasında bu bölgede yırtık oluşur. Genelde fissür yüzeyel olarak başlar ve süratle güzelleşir. Bazen derinleşip altta yatan sfinkter kasına (anal kanal etrafında dışkılama alışkanlığını denetim eden kas) ulaşabilir. Bu durumda hastalık kronik (süreğen) hale gelmiştir.
Sfinkter kasının (makatı çevreleyen ve denetimi sağlayan kas) kasılı kalması fissürün (yırtık) uygunlaşmasını pürüzler.
Nadiren fissürün sebebi Crohn Hastalığı ya da bir enfeksiyon olabilir. Altta yatan hastalığın tedavisi, ekseriyetle fissürün güzelleşmesi ile sonuçlanır. Fissürler çok nadiren iltihabi bir hastalığa neden olurlar.
ANAL FİSSÜR KANSERE NEDEN OLUR MU?
Hayır. Anal fissür ile kanser ortasında ilgi yoktur. Lakin anal fissür hastalığının belirti ve bulguları kolon ve rektum (kalın bağırsak) kanserleri ve öteki sindirim sistemi hastalıklarının belirtileriyle benzerlik gösterebilir. Bundan ötürü şikayetler olduğunda evvel bir hekim tarafından kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
ANAL FİSSÜR BELİRTİLERİ NELERDİR?
Rektal ağrı: Hastalar sıklıkla dışkılama sırasında meydana gelen yanma ya da yırtılma üzere bir ağrı tanımlarlar. Ağrı dışkılama sonrası dakikalar ya da saatlerce sürebilir. Ağrı sfinkter kasının (anal kanal etrafında dışkılama alışkanlığını denetim eden kas) spazmına (kasılmasına) bağlıdır. Bazen hastalar ağrı nedeniyle tuvalet yapmak istemezler.
Rektal kanama: Çoklukla az ölçüde parlak, kırmızı kanamadır ve tuvalet kağıdında görülebilir yahut damla damla kanama olabilir.
Şişme: Fissürün dış kenarında şişme sonucu cilt kabartısı gelişebilir. Makat bölgesinin paklığı sırasında fark edilebilir.
Kaşıntı: Fissürün ardışık olarak güzelleşip tekrar açılması sırasındaki akıntı kaşıntıya yol açabilir.
FİSSÜR NASIL TEDAVİ EDİLEBİLİR?
Düzenli tedavi için şikayetler olduğunda evvel bir tabip tarafından değerlendirilme gerekmektedir. Diğerlerinin kullandığı ilaçlar yahut hekim denetiminde olmadan eczanelerden itinasız temin edilen ilaçlar vakit kaybına neden olabilir. En değerlisi altta yatan diğer bir hastalığın varolup olmadığının farkına varılmasıdır.
Fissürlerin en az %50si tedavisiz ya da özel tıbbi kremler ve dışkı (büyük abdest – gaita) yumuşatıcıları kullanımı, Kabızlıktan kaçınma ve oturma banyoları ile güzelleşirler. (Orta dereceli ısıdaki suya, günde birkaç kere, 20 dakika boyunca oturma.)
Birinci basamak olarak varsa Kabızlık yahut ishal tedavi edilmelidir. Posalı yiyecekler ve bol ölçüde su içimi değerlidir.
Bunlara ek olarak birtakım krem ve ilaçlar ile sfinkter kasındaki kasılma önlenmeye çalışılır.
Bu alandaki başka bir gelişmede sfinkter kasındaki spazmı çözmek için bu bölgeye iğne yapılmasıdır. Botilinyum toksini sfinkter kasında aşikâr bir müddet gevşemeye neden olur ve bu periyotta fissürün uygunlaşması için vakit kazanılır.
Hangi hastanın hangi tedaviden fayda göreceğine hekim karar vermelidir.
TEKRARLAMAMASI İÇİN NELER YAPMALIYIM ?
Kabız olmamak için tertipli sağlıklı besinler tüketilmeli (sebze ve meyve) ve bol su (günde en az 8-10 bardak) içilmelidir. Bunlara ek olarak yapılacak nizamlı spor aktiviteleri (örneğin yürüyüş) önerilebilir. Kahve ve alkol tüketimi azaltılmalıdır. Bu tedbirlerle dışkılama alışkanlığı düzenlenebilir.
GÜZELLEŞMEYEN FİSSÜRDE NELER YAPILABİLİR?
Tedaviye yanıt vermeyen bir fissür güzelleşmeyi engelleyen bir nedenin varlığı açısından tekrar incelenmelidir. İnternal anal sfinkter kasında (anal kanalı denetim eden içteki kas) spazm ya da skar dokusu (sert düzgünleşme dokusu) varlığı üzere nedenler olabilir. Ağrı ve/veya kanamaya devam eden fissürler cerrahi yolla tedavi edilmelidir.
AMELİYAT İLE TEDAVİ NELERİ İÇERİR?
Cerrahi tedavi fissürün ve altta yatan skar (sert düzgünleşme dokusu) dokusunun çıkarılmasını içeren küçük bir ameliyattır. Anal kanalı denetim eden içteki kasın küçük bir modülünün çıkarılması, ağrı ve spazmın önler ve fissürün güzelleşmesine yardım eder.
CERRAHİ TEDAVİ SONRASI DÜZGÜNLEŞME NE KADAR MÜHLET ALIR?
Tam düzgünleşme birkaç gün içinde olur ,ağrı sıklıkla birkaç gün içinde ortadan kalkar.
Cerrahi tedavi yapılan hastaların %99 da kesin tedavi olur ve tekrarlamama görülmez.
