Toplumun %1-3’ ünü etkileyen süreklilik gösteren bir deri hastalığıdır. Bir alerji yada mikrobik bir hastalık değildir. Ömür uzunluğu süren alevlenme ve düzgünleşme periyotları olan bir hastalıkıtır. Sedef bir kaç döküntü ile sonlu olabilir yahut deriyi orta-yaygın derecede tutabilir. Birden fazla insan için sedef hafif seyretmeye meyillidir. Hastalığın bulunduğu deri bölgesi kızarık hale gelir. Üzerinde kalın gümüş renkli kabuklanmalar oluşur. Saçlı deri, diz, dirsek ve sırtın alt kısmı sıklıkla tutulan bölgelerdir.
Sedef hastalığının sebebi nedir?
Sebebi tam olarak bilinmemektedir fakat aktüel araştırmaların birçok bağışıklık sistemi ile bağlı olduğu kanaatindedirler. Sedef hastalığında bağışıklık sistemi her nasılsa tetiklenmiştir, bu da deri hücrelerinin büyümesini hızlandırır. Olağan deri hücreleri 28-30 günde olgunlaşır ve deri yüzeyinden fark edilmeden dökülür. Ancak sedef hastalığında deri hücreleri yalnızca 3-4 günde (7 kat daha hızlı) olgunlaşır ve hücreler yüzeyde yığılarak deriden kalkık kırmızı lezyonları oluşturur. Hastalar deride kaşıma, yolma, yaralanma yahut çok güneş yanığından 10-14 gün sonra beneklenme şeklinde yeni plakların ortaya çıktığını fark eder. Sedef hastalığı tıpkı vakitte, streptokoksik boğaz iltihabı üzere birtakım enfeksiyonlardan sonra, kimi ilaçların alımıyla birlikte aktivite kazanabilir. Alevlenmeler kış aylarında daha sık rastlanır, zira deri kurur ve güneş ışığı azalmıştır. Çoğunlukla 15-35 yaş ortasında ortaya çıkar. Bununla birlikte bebekler ve yaşlılar dahil rastgele bir yaşta görülebilir.
Sedef hastalığı bulaşıcı mı?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Sedef lezyonları göze beğenilen görünmeyebilir, lakin mikrobik bir hastalık yahut açık bir yara olarak düşünülmemelidir. Sedefli bir kişi, başka insanların sıhhatini tehdit etmez.
Sedef hastalığı tipleri
Sedef hastalığın değişik halleri vardır. Bu formlar hastalığın formu, şiddeti, devam etme mühleti, yerleşim yeri açısından farklı özellikler taşır. En sık görülen formda başlangıçta küçük kırmızı bir kabarıklık vardır.Giderek genişleme ve kabuklanmalar ortaya çıkar. Kabuklar kaldırıldığında altta küçük kırmızı kanama alanları görülür.
- Dizler, dirsekler, kasık bölgesi ve genital bölge, kollar, bacaklar, avuç ve ayak tabanları, saçlı deri, bedendeki kıvrım bölgeleri sedef hastalığının en çok görüldüğü bölgelerdir.
- Tırnakta sedef hastalığı varsa üzerinde nokta halinde çöküntüler görülür. Tırnak yatağı kalınlaşır, peynirimsi bir görünüm alır. Tedavisi zordur.
- Koltukaltında, kasık bölgesinde, genitalde, göğüs altlarında alışılmadık biçimde sedef hastalığı görülebilir.
- Guttat sedef hastalığı çoklukla bir boğaz iltihabını takiben görülür. Çoklukla çocuklar etkilenir. Bedende çok sayıda küçük kırmızı, üzeri kabuklu lekeler ortaya çıkar. Haftalar yahut aylar içerisinde zaten kaybolur.
- Sedef hastalığı olan şahıslarda %30’a varan oranlarda eklem iltihaplanması şikayetleri görülür. %5-10’unda çeşitli eklemlerde iltihabi olaydan ötürü fonksiyonel kısıtlılık oluşur. Kimi bireylerde eklem iltihaplanması şikayetleri, deri tutulumu arttığı vakit berbatlaşabilir. Bazen de deri tutulumu düzeldiğinde eklem şikayetleri de düzelir.
Nasıl teşhis konulur ?
Sedef için özel bir kan testi yahut analizi yoktur. Teşhis ekseriyetle hekim tarafından derinin muayenesi ile konur. Şayet kuşku varsa biyopsi ile mutlaklaştırılır.
Nasıl tedavi edilir ?
Amaç iltihabi durumu azaltmak ve derinin kabuklanıp dökülmesini denetim altına almaktır. Nemlendirici krem ve losyonlar deri üzerindeki pulların giderilmesine ve kaşıntının denetim edilmesine yardımcı olur. Tedavi, hastanın genel sıhhati, yaşı, ömür üslubu ve sedefin şiddeti göz önünde bulundurularak planlanır. Çeşitli tip tedavilere gerek duyulabilir ve hekimin önerdiği denetimlere riayet etmek gereklidir. Tabip, hastalıklı deri üzerine uygulamak üzere kortizon gibisi eserler, sentetik vitamin D, katran yahut antralin içeren ilaçlar reçete edebilir. Bunlar alışılmış güneş ışığı yahut ultraviyole ışığı (PUVA yahut darbant UVB)ile birlikte kullanılabilir. Sedef hastalığının birtakım formlarının tedavisinde ağızdan alınacak olan ilaçlara gereksinim duyulabilir. Bu tedaviye ek olarak güneş ışığı önerilebilir. Hastaların pek birçok güneş ışığından yarar görür. Lakin bu uygulama esnasında dikkatli olunmalıdır. Güneşte çok kalmak hastalığı alevlendirebilir. Olağan güneş ışığına benzeri bir ışığın kullanıldığı ultraviyole tedavisi muayenehane yahut hastane şartlarında bir deri hastalıkları uzmanı tarafından uygulanabilir.