En az 2500 yıldır insanlarda görülen bir akar hastalığıdır.Tüm dünyada heryıl 300 milyon uyuz tanısı konulmaktadır. Bu hastalık şahsî hijyene bağlı olmadan her yaş ve ırkta görülebilmektedir. Lakin uygun teşhis ve tedavi prosedürleri geliştiğinden, uyuz kalıcı bir hastalık olmaktan çıkmıştır.
Uyuz nasıl gelişir?
İnsan gözü tarafından nadiren görülebilen mikroskopik bir akar, hastalığa neden olur. Bu akar insan gözüyle zorlukla görülebilir. İnce 8 adet bacağı , yatsı bir gövdesi vardır ve deride bir tünel açar. Deriye girdikten bir kaç hafta sonra allerjik tepki gelişir. Bunun sonucunda bilhassa geceleri artan bir kaşıntı ortaya çıkar.
İnsan uyuzu bireyden bireye sıkı temas ile bulaşır. Bulaştıran kişi arkadaş yahut aile bireyleri olabilir. Hastalık daha çok düşük gelirli, makus hijyene sahip ailelerde görülür. Kalabalık halde yaşanan makus hijyene sahip bireylerde daha sık görülebilmesine karşın herkes de görülebilir.
Dişi akar deride tünel kazarken, yumurtalarını bırakır ve allerjik tepki oluşturan bir sıvı salgılar. Larva ve yavru akarlar deri yüzeyine gerçek ilerler ve erişkin bir akar olmak üzere büyür. Şayet bir akar deriden kazınırsa yaklaşık olarak 24 saat yaşar. Hastalık bulaştıktan bir ay sonra uyuz olan bireyde kaşıntı başlar.
Hastalık nasıl tanınır?
En erken ve bariz bulgu bilhassa geceleri artan kaşıntıdır. Erken devirde kırmızı kabarcıklar, kurdeşen gibisi döküntüler ve su kabarcıkları görülebilir. İlerlemiş olgularda deri kabuklu ve pulludur.
Uyuz derinin daha sıcak olduğu kıvrım bölgelerinde daha sık görülür. Parmak ortaları, el bileği ve dirsekler, kalçalar ve göbek bölgesi, göğüs bölgesi ve penis sık görüldüğü alanlardır. Ayrıyeten akarlar yüzük altında, bilezik ve saat altında ve tırnak altında bulunmaya eğilim gösterir. Çocuklarda hastalık tüm bedeni, el, ayak tabanlarını ve yüzü de tutma eğilimindedir.
Çocuklar gece boyunca kaşıntı yüzünden uyuyamadıklarından yorgundurlar. Kaşınan yerlerde ikincil olarak bakteriyel infeksiyon gelişebilir. Bir çok çocuk hasta uyuzu için değil, ikincil bakteriyel infeksiyonu için tedavi edilir. Bakterialinfeksiyonun tedavi edilmesi biraz rahatlama sağlasa da uyuz tedavi edilmediğinden hastalık tekrar eder.
Kimler daha fazla riske sahiptir?
Uyuz, bir birine yakın teması çok fazla olan çocuklu ailelerde, yatılı yerlerde kalan çocuklarda ve huzur konutlarında kalan yaşlılarda sık görülür. Ailesel uyuz durumlarında iki yaşın altındaki çocuklar ve sıkı teması bulunan aile bireyleri risk altındadır.
Yaşlılarda – Huzur konutunda yaşayan yaşlılarda görülen uyuz geç teşhis konulması ve öteki hastalıklarla karışması açısndan büyük sorun oluşturmaktadır. Bu gecikme nedeniyle hastalık öteki yaşlılara da bulaşmaktadır. Yaşlılar günlük aktivitelerinde yardıma muhtaç olduğundan hasta bakıcılar da hastalık açısında risk altında kalmaktadırlar.
Uyuzun başarılı bir halde ortadan kalırılması için aşağıdakiler gereklidir:
- Tedaviye başlamak için bir an önde doktora başvurun.
- Uyuza yakalanma kanısı sizi rahatsız etmesine karşın unutmayın ki uyuzun ferdî temizlikle ilgisi yoktur.
- Hastalığa sahip olan ve yakınında bulunan bireyler tedavi edilmelidir.
- Hastalığın kuluçka devresi 6-8 hafta olduğundan hastalığa ilişkin bulgular çabucak görülmez.
- Eğer herkes tedavi edilmezse hastalık denetim altına alınamaz.
- İlacı uzunluğundan ayak ucuna kadar her yere uygulayın.
- Uygulamadan sonra ellerinizi yıkarsanız, ellerinize tekrar ilaç sürmelisiniz.
- Bütün kişesel eşyalarınızı yıkayınız.
- Yıkamak istemediğiniz elbiseleri kurutma makinesinde 30 dakika kurutunuz yahut kuru temizlemeye veriniz.
- Ev hayvanlarının tedavi edilmesine gerek yoktur.
- Kaşıntı hastalığın başarılı bir tedavisinden sonra bir iki hafta devam edebilir.
- Eşyaların bir plastik torbaya konulup iki hafta bekletil mesi ile akarlar beslenemedikleri için ölür.
- Yatak çarşafları ve kılıfları yıkanmalıdır.
