Narsizm, bir aşamaya kadar sağlıklı ve gerekli bir oluşumken bir aşamadan sonra sağlıksız ve zararlı bir hâl alabilir. İnsan ömrünün ilk yıllarında beliren narsizme ilksel narsizm denir. İlksel narsizm, birey kimliğinin temelidir. Narsizm okul öncesi çocukluk döneminde ve ergenlik döneminde zirve yapar, yetişkinliğe geçişle birlikte düşüş gösterir. Eğer bu dönemde narsizm konusunda bir azalma görülmüyorsa patolojik bir durumdan şüphelenebiliriz.
İnsan olarak hepimiz, var oluş olarak eksik ve savunmasız canlılarız. Topluluk halinde yaşamamızın sebebi budur. Birbirimize her anlamda destek olmak, birbirimizin eksikliklerini tamamlayabilmek bizi güçlü kılar. Tıpkı diğer insanlar gibi narsist de bünyesindeki eksikliğin farkındadır. Ama sağlıklı bireyden farklı olarak bu eksikliği kabul etmekte büyük zorluk çekebilir. Güçsüz yanlarıyla, psikolojik olarak güçlü hissederek savaşma zorunluluğu hissedebilir. Bu hissi devam ettirebilmek için yakınındaki insanları sürekli olarak ezmesi ve aşağılaması gerektiğini düşünebilir. Bütün bunlar tabi ki bilinçdışı süreçlerdir.
Narsistin güç ve üstünlük ihtiyacını karşılayabilmesinin bir yolu da görülmek olabilir. O; güzelliğini, başarılarını, “kusursuz” karakterini, etkileyici davranışlarını, zekasını ve entelektüelliğini görülme ihtiyacına borçludur. Odadaki herkesin ona bakması, ona imrenmesi ancak bu özelliklerini geliştirmekten geçer.
Bu tür insanların narsist eğilim göstermelerinin diğer bir sebebi sevgi ihtiyacı olabilir. Erken yaşam deneyimleri sırasında sevgiye erişimleri olmamış, sevgiye erişseler bile sağlıksız ilişkiler yaşamış olabilirler. Sağlıklı ilişkinin neye benzediğini bilmedikleri için ileriki ilişkilerinde bunu gösteremiyor olabilirler. Ayrıca, hayatı boyunca sağlıklı sevgi alamamış biri bilinçdışında, sevginin ancak sömürü yoluyla elde edilebileceğine inanıyor olabilir.
Bir narsist, romantik ilişkilerinde nasıl partnerler tercih eder? Narsist bireylerin güç ve görülme ihtiyaçlarını karşılamak için kendilerini sürekli geliştirmeye çalıştıklarından bahsetmiştik. Bu sebeple, karşısına zeki, entelektüel ve yaşam enerjisi yüksek biri çıktığında kendinde olmayan yanları tamamlamak için bu kişiyle zaman geçirmek isteyebilir. İlk olarak bu kişiden nasıl daha zeki, daha entelektüel olabileceğini, hayat enerjisini nasıl daha fazla yükseltebileceğini öğrenir. Sonrasında, hem sağlıklı sevginin nasıl olduğunu bilmediği için hem de partnerinin bazı konularda ondan daha başarılı olmasını kabul edemediği için manipülatif davranışlar sergileyebilir.
Narsistin partnerini de kırılgan kılan bazı bilinçdışı sebepler vardır. Bunlar, narsistin narsist olmasına yol açan sebeplere benzeyen erken ilişki travmaları olabilir. Yani ikisinin de yaraları aynı olabilir. İkisinin de özsaygısı düşük olabilir ve ikisi de özsaygıyı ancak dışarıdan temin edebileceğine inanıyor olabilir. Narsist için “öteki” diye bir şey yoktur, partnerinin için ise “kendisi” diye bir şey yoktur. Partneri de tıpkı narsist gibi sağlıklı ilişkinin neye benzediğini bilmiyor olabilir. Çocukken gördüğü koşulsuz sevgi eksik kaldığı için sevginin ancak koşullu olarak gerçekleşeceğine inanabilir. Terk edilme korkusu, duygusal olarak bağımlılık geliştirmesine mal olabilir. Bir sebep buyken başka bir sebep de kendi içinde iyi kalpli ve masum olduğu için karşısındakinin de öyle olduğunu düşünebilir; ilişki içindeki asimetrinin farkına geç varabilir.
Narsistik birey ve partneri arasındaki ilişki sadist-mazoşist bir ilişki olamaz. Çünkü partneri acı çekmekte ve bundan memnuniyet duymamaktadır. Ayrıca ilişkiyi sonlandırmaya çalışsa da sonandıramamaktadır çünkü ne yazık ki ilişkide olduğu süre boyunca ilişki üzerinde, hatta kendi hayatıyla ilgili kararlar üzerinde kendi iradesi söz konusu değildir.
İlişkinin sonucunda hem partnerin kırılganlığı hem de narsistin manipülatif tutumu sebebiyle partner, bütün enerjisini yitirmiş, bitap bir duruma gelebilir. Narsist tekrar odadaki en dikkat çekici kişidir. Ayrıca partnerinde narsisti geliştirebilecek hiçbir özellik kalmamıştır. Narsist ilişkiden sıkılmaya başlayabilir ve ilişkiyi sonlandırabilir.
Bir narsistle ilişkimizi o bizden sıkılmadan sonlandırmanın yolları da vardır. Sezgiler ve sebebi belirsiz yoğun negatif duygular manipülatif bir ilişki içinde olduğumuzun işaretini verebilir. Karşı-manipülasyon geliştirmek, narsistin sözüne güvenmemek, ekonomik bağımsızlık sahibi olmak ve gereksiz tartışmalardandan kaçınmak kendimizi savunmak için yapabileceklerimizden bazılarıdır. Bunun dışında, aile ve arkadaşlarla ilişkimizi güçlendirmek, bir uzmandan psikolojik destek almak ve evliysek iyi bir avukat ile anlaşmak işimizi oldukça kolaylaştırır. Bir daha bu tür bir ilişki ağına düşmemek için kendimizi sevmeyi öğrenmeliyiz ve özşefkat egzersizleri yapmayı unutmamalıyız.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
