Metabolik Sendrom Nedir?
Kardiyovasküler hastalıkların gelişiminde rol alan diabet, tansiyon yüksekliği, kilo fazlalığı ve kolesterol yüksekliği üzere çeşitli risk faktörlerinin bir ortada bulunması, metabolik sendrom olarak isimlendirilmektedir. Metabolik sendrom, önemli organ hasarı, iş kaybı ve kıymetli maddi kayıpların yanı sıra kalp ve damar hastalıklarına da sebep olması nedeni ile üzerinde durulması gereken bir vefat nedenidir. Ülkemizde 20 yaş ve üzerindeki erişkinlerde metabolik sendrom sıklığı %35 olarak saptanmıştır.
Türkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği, Metabolik Sendrom Çalışma Kümesinin önerdiği, Metabolik Sendrom Teşhis Kriterleri (2005)
Aşağıdakilerden en az biri:
• diyabetes mellitus veya
• Bozulmuş glukoz toleransı veya
• insülin direnci
ve
Aşağıdakilerden en az ikisi:
• Hipertansiyon (sistolik kan basıncı >130, diyastolik kan basıncı >85 mmHg yahut antihipertansif ilaç kullanıyor olmak)
• Dislipidemi (trigliserid seviyesi > 150 mg/dl yahut HDL seviyesi erkekte < 40 mg/dl, bayanda< 50 mg/dl)
• Abdominal obezite (VKİ > 30 kg/m2 yahut bel etrafı: erkeklerde > 94 cm, bayanlarda > 80 cm)
Üstteki bulgulardan üçüne sahip olan hastalarda metabolik sendrom bulunmaktadır.
Metabolik sendromu, obeziteye bağlı olarak ortaya çıkan tip 2 diyabetin oluşturduğu bütün yandaş problemlerin toplamı olarak kıymetlendirebiliriz. Fakat metabolik sendrom birebir vakitte obeziteye de neden olabilecek meseleleri bünyesinde barındırır.
Metabolik Sendromun Tedavisi Neden Değerlidir?
Metabolik sendrom, sigara üzere hem hayat kalitesini hem de ömrü kısaltır, ve önlenebilir vefat nedenlerindendir. Bu nedenle tedavi edilmesi hayati ehemmiyet taşır.
Metabolik Sendromun Tedavisi Nedir?
Metabolik sendromu tedavisi diyet, antrenman ve hayat üslubu değişiklikleridir. Bunların kâfi olmadığı durumlarda ise ilaç ve insülin tedavisi gündeme gelmektedir. Tip 2 diyabet hastaları için tüm seçenekler uygulandığında muvaffakiyet oranı %15 seviyesindedir. Obezitenin, diyet, idman ve eğitimle iki yıllık takipte muvaffakiyet oranı ise %3 seviyesindedir. Sonuçlardan anlaşıldığı üzere metabolik sendrom tedavisi için daha kalıcı ve muvaffakiyet oranı yüksek tedavi seçenekleri gerekmektedir.
Metabolik Cerrahi Ameliyatları
Metabolik cerrahinin detaylarına girmeden evvel “Metabolik cerrahinin obezite cerrahisinden farklı” olduğunu vurgulamakta yarar vardır.
Obezite cerrahisinde uygulanan tüp mide (sleeve gastrektomi), gastrik bypass, biliopankreatik diversiyon ve duodenal switch ameliyatlarının temeli, kısıtlama ve emilim bozukluğu üzerine dayanır. Kısıtlayıcı süreçlerin ön planda olduğu ameliyatların yapıldığı hastaların değerli kısmında ilerleyen yıllarda düzeltme operasyonlarına gereksinim duyulur. Emilim bozukluğunun ön planda olduğu ameliyatların yapıldığı hastaların ise ömür uzunluğu demir, kalsiyum, vitamin ve mineral desteği alması gerekmektedir.
Metabolik cerrahide ameliyattan sonraki 1 yıllık mühlet zarfında dışarıdan destek gereksinimi ortadan kalkar. Uzun periyotlu kilo denetiminin en değerli nedeni ince bağırsakların son kısmından kaynaklanan iştah kesici hormon düzeylerinin artmasıdır.
İleal İnterpozisyon (İİ)
İleal İnterpozisyon Tip 2 diyabetin tedavisi için geliştirlen bir cerrahi prosedürdür. Bugün Metabolik Sendrom başlığı altında incelenen Tip 2 Diyabet, hipertansiyon, hiperlipidemiler (Kolesterol ve trigliserid yüksekliği) ve kilo fazlalığı, ileal interpozisyon ameliyatı ile tedavi edilebilir. İleal İnterpozisyon bir obezite cerrahi prosedürü değildir, dolayısı ile obezite bu ameliyat için kriterler ortasında yeralmaz.
İleal İnterpozisyon emilim kısıtlaması yada emilim bozukluğu yapmaz bu prosedür sonrası altı ay ile bir yıl içinde özgür diet ile vitamin ve mineral desteği almadan hayatlarını sürdürebilirler. Hastaların birden fazla ameliyattan sonra kullandıkları tüm diyabet tansiyon ve kolesterol ilaçlarını bırakırlar, ve büyük çoğunluğu bu ilaçlardan hiçbirini kullanmadan taburcu edildirler.
İleal İnterpozisyon insulin direncine neden olan hormonları devre dışı bırakıp,insulin hassaslığını arttıran hormon düzeylerinin yükseltilmesi prensibi ile tesir gösterir. Sindirim sisteminin başlangıç kısımlarından Ghrelin, GİP ve glukagon üzere insulin direnç hormonları ve ince barsağın son kısmından da GLP-1 isimli insulin hassaslık hormonları salgılanır. Bilhassa GLP-1 insülin tesirini arttıran ve pankreasın insulin üretimini uyaran bir hormondur.
İleal interpozisyon ameliyatında ince barsağın ileum denilen son kısmının yerinin değiştirilmesine ek olarak ameliyat tesirini güçlendirmecek diğer hormonal değişiklikler oluşturmak maksadı ile, midenin sol üst dış kısmından ghrelin hormone salgılayan kısım de çıkartılır. Ghrelin hormonunun vazifesi açlık hissi oluşturmak ve hücre insulin direncini arttırmaktır.
Ileal interpozisyon ameliyatında midenin bir kısmının alınmasındaki temel hedef mide hacmini küçültmek değildir. Hedef, açlık hissini tetikleyen ghrelin hormonunun salgısını azaltmak ve barsaktaki yer değiştirmeye bağlı ortaya çıkabilen gastrik dilatasyon durumunun engellenmesidir. Bu yüzden İleal İnterpozisyonda tüp mide ameliyatına oranla daha geniş bir mide bırakılır. Hastaların az yemek yemelerini sağlayan hormonal olarak oluşturulan yeni düzenlemedir. Bu nedenlerle ileal interpozisyon ameliyatı ileri seviye bir sindirim sistemi cerrahisi olmakla birlikte, tesir düzenekleri açısından tam olarak bir ‘Metabolik Cerrahi ‘işlemidir. İleal İnterpozisyon ameliyatında uygulanan her adımın hormonal bir maksadı vardır.
Transit Bipartisyon
Bu ameliyatta tüp mide ameliyatına ilaveten, ince barsağın ileum denilen kalın barsakla birleşen son kısmından 100 yahut 120 cm geri sayılarak bu kısmı işaretlenir. Bu noktadan itibaren 150 cm daha sayılarak başlangıçtan 250 cm aradan ince barsak kesilerek alt uç mideye bağlanır,üst uç ise daha evvelden işaretlenmiş olan 100. cm’e bağlanır. Bu formda ince barsakların son 250 cm’lik kısmına direkt yiyecek girişi sağlanmış olur. Yiyeceklerin 1/3 ‘ü doğal yol olan oniki parmak bağırsağından, 2/3’ü ise yeni yapılan irtibat ile ince barsağın ileum denilen son kısmına geçer.
Bu formülde by-pass edilen yada devre dışı bırakılan barsak kısmı yoktur ve barsakların heryerinden besin geçişi devam ettiği için emilim sorunları yaşanmaz. Hastaların %95’i hiçbir desteğe muhtaçlık duymaksızın hayatlarına devam ederler.
Transit Bipartisyon’un Ek avantajları
-Mide içi basıncın düşük olmasına bağlı tüp mide kaçaklarının engellenmesi
-Mide içi basınç azlığına bağlı, tek başına tüp mide ameliyatından sonra uzun vadede görülebilen mide genişlemelerinin önüne geçilmesi
-Endoskopik teknikle ince barsakların tüm alanlarına ulaşılabiliyor olması
-Tüm sidirim sisteminden devam eden yiyecek geçişi ve emiliminin olması
-Oniki parmak barsağı ve safra kanallarına ERCP için ulaşım
-Mide antrum,pilor ve oniki parmak bağırsaının korunmasına bağlı vitamin,mineral demir ve kalsiyum desteğine gereksinim duyulmaması.
Transit bipartisyonun metabolik sonuçları
2012 yılında yayınlanan 5 yıllık erken periyot sonuçlara nazaran, hastaların 5 yıllık mühlet zarfında fazla kilolarının %74’ünü verdikleri ve %86’sının kan şekeri bedellerinin ilaçsız olarak denetim altında olduğu gösterilmiştir
Ameliyattan Kimler Fayda Görür?
Diyet, antrenman, hayat üslubu değişiklikleri yapmasına ve ilaç ile insülin kullanmasına karşın kan şekeri denetimi sağlanamayan tip 2 diyabet hastalarının ameliyat olması gerekmektedir. Lakin unutulmamalıdır ki ameliyat birinci değil, son seçenektir.
