Gastro özofajial reflü, alınan besinlerin ve/veya mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasıdır. Bu kaçışın bilhassa yatar konumda ve yemeklerden çabucak sonra mide içi basıncın artmasıyla günde 10 kereye kadar olması ve dört dakikadan kısa sürmesi olağan kabul edilebilir. Ancak günde 10 seferden fazla ve dört dakikadan uzun olursa yahut bu kaçışa bağlı yemek borusunda hasar meydana gelirse buna gastro özofajial reflü hastalığı (GÖRH) denir. Sık (toplumun yaklaşık %20’sinde) görülen bir klinik tablo olup kalp kökenli olmayan göğüs ağrılarının en sık nedenidir.
GÖRH Nasıl Oluşur ?
Olağanda mide içeriğinin ve safranın yemek borusuna geri kaçmaması bir ölçü kaçış olduğunda ise bunların bertaraf edilmesi için bedenimizde birtakım savunma sistemleri vardır:
• Yemek borusu mideye düz bir boru halinde değil açılanarak girer.
• Yemek borusunun alt kısmında valv üzere çalışarak besinlerin mideye girmesine müsaade veren lakin çıkmasını engelleyen bir kas katmanı vardır ve bu kas katmanı besinler mideye girdikten sonra kasılarak geri kaçışı mahzurlar.
• Yer çekimi tesiriyle besinler midede kalma eğilimindedir.
• Yemek borusunun peristaltik hareketleri mideye doğrudur ve bu sayede az ölçüde besin kaçsa da bu peristaltik hareketler sayesinde tekrar mideye gönderilir.
• Tükrük kaçan besinlerin asiditesini nötralize ederek bunların yemek borusunda oluşturacağı harabiyeti maniler.
Bu üstte sayılan faktörlerden bir yahut birkaçı bozuk olursa yahut gebelik, şişmanlık, karın içinde yerleşen tümörler, karaciğer sirozu ve asit üzere mide basıncını arttıran faktörler varsa o vakit GÖRH oluşur.
GÖRH’nın Belirtileri Nelerdir ?
Ağza acı su gelmesi,
Mide üzerinde yahut göğsün ortasındaki kemiğin altında çeneye ve boğaza yayılabilen ağrı, yanma ve dolgunluk hissi ve göğüs ağrısı,
Boğazda acı, ekşi asit tadı olması,
Kronik irrite edici öksürük, dirençli üst teneffüs yolu enfeksiyonları,
Belirtilerin yemek yedikten sonra ve yatar konumdayken artması,
Üst sindirim sistemi kanaması üzere belirtiler varsa kesinlikle araştırılmalıdır.
Teşhis Yöntemleri
Hastanın GÖRH’nı düşündürecek belirtileri varsa hastalığın var olup olmadığını ve verdiği hasarı saptamak için aşağıdaki tetkiklerden bir yahut birkaçını yapmak gerekli olabilir;
• Özofagus Pasaj Grafisi; Baryum lokması yutturularak. Yutma süreci sırasında seri sinemaların alınmasıdır. Yutma zahmeti olan tüm hastalarda uygulanması gereken birinci tetkiktir.
• Endoskopi; Endoskop (gastroskop) ile yemek borusunun incelenmesidir. Yakınmanın nedeni ve yemek borusundaki hasarın boyutu hakkında bilgi verir.
• Özofagus Manometrisi; Yemek borusunun hareketlerini, ölçen tetkiktir. Lokma yutulduktan sonra yemek borusunun lokmayı mideye gönderebilmek için gereğince çalışıp çalışmadığını gösterir.
• 24 saatlik pHmetri monitörizasyonu; Burundan içeri sokulan yemek borusu alt uçtan 5cm üstte sabitleştiren 24 saat boyunca asit fışkırmalarını ve asidin kalma müddetini gösteren testtir.
GÖRH’nın Yan Tesirleri;
Göğüs ağrısı ve göğüs ardında rahatsızlık hissi yaratarak kişinin konforunu bozar,
Asit boğaza kadar kaçarak sık üst teneffüs yolu enfeksiyonu, ses kısılması, irritan öksürük, astıma neden olabilir,
Ağız ve boğazda makus bir koku ve diş çürümelerine neden olabilir,
Çoklukla beş yılı geçen GÖRH olan olguların %1’inde kanser öncüsü olabilen Barret özofagusu denilen değişikliklere yol açabilir.
Yemek borusunun alt kısmında asit içerikle oluşan hasara bağlı olarak darlık (hastaların yaklaşık %10’unda) ve yutma zahmetleri oluşabilir.
GÖRH Tedavisi:
Tedaviyi üç ana başlıkta incelemek gerekir.
1. Diyet ve tedbirler:
Yatağın başının kaldırılması yahut yüksek yastıkta yatmak,
Yatmadan en az iki saat öncesinde su hariç yiyecek ve içeceklerden uzak durmak,
Karnı sıkacak kemer, korse, nesil ve dar giysilerden kaçınmak,
Öne yanlışsız eğilmekten kaçınmak,
Kilo vermek,
Diyet (Acı, ekşi, turşu, baharatlı, kızartma, yağlı-salçalı besinler, çikolata, turunçgiller, çay, kahve ve koladan uzak durmak gerekir),
Sigara ve alkolü bırakmak.
2. İlaç Tedavisi:
Mide hareketlerini arttırarak midenin boşalmasını kolaylaştıran ve böylelikle mide içi basıncın düşük kalmasını sağlayan ilaçlara ek olarak mide asiditesini azaltan ve böylelikle mide içeriği yemek borusuna kaçsa da oluşacak hasarı azaltan hatta önleyen ilaçlar kullanılır. Öncelikle 4 haftalık bir ilaç tedavisi başlanır. Sonrasında belirtiler tekrarlarsa ilaç tedavisine devam edilebilir. Hastalığın ciddiyetine nazaran ilaç kullanım sıklığı ve dozu ayarlanabilir. Şikayetler ilaç tedavisine karşın devam ederse yahut tedavi kesilir kesilmez tekrar ederse endoskopi ile teyid etmek gerekir.
3. Cerrahi Tedavi :
Hastada GÖRH ile birlikte buna neden olabilecek büyüklükte bir mide fıtığı varsa,
Motilite çalışmalarında yemek borusunun yutma hareketleri olağan seyrederken yemek borusu altındaki kasta gevşeklik varsa,
Hasta uzun müddet ilaç kullanmasına karşın şikayetlerinde yahut endoskopi bulgularında düzelme yoksa,
Hasta tedaviye uyumsuzsa, uzun müddet ilaç kullanmayı red ediyorsa, ilaç alerjisi yahut ilaca bağlı yan tesirler varsa bu hastalarda cerrahi tedavi uygulanmalıdır.