Guatr

Halk ortasında, boynun ön tarafında bir kitle oluşması olarak algılanan guatr; birçok beden işlevinde istikrar ögesi olan tiroid bezinin büyümesine deniyor. Bu büyüme, tiroid bezinin fonksiyonunu olumsuz etkiliyor.
Tiroid bezi olağanda yaklaşık 15-25 gram yükünde olan bir iç salgı bezidir. Uzunluğunda nefes borusunun iki tarafında yer almaktadır. Bedende kanlanması en fazla olan organdır. Tiroid bezi tiroid hormonlarını salgılar ve kana verir: Bu salgının azalması yahut çoğalması olumsuz tesir yapar. Tiroid bezi olağan ölçüde hormon salgılarsa ötiroidi denir. Fazla hormon salgılarsa hipertiroidi denir. Hipertiroidi belirtileri şunlardır; sonluluk, fazla iştaha karşın kilo kaybı, çok terleme. ellerde titreme, kaslarda güçsüzlük. sık dışkılama. sık idrar, adet düzensizliği, kısırlık, çarpıntı ve uzun mühlet devam ederse gözlerde eksoftalmi (gözlerin dışa fırlaması ve gözkapaklarının kapanamaması). Tiroid bezi olağandan daha az hormon salgıIarsa hipotiroidi denir. Halsizlik. çabuk yorulma, hareketlerde ve kalp atımında yavaşlama, uyuklama hali, soğuktan kaçma, ses kalınlaşması, saç ve kaşların dış kenannda dökülme, kabızIık, bayanlarda adetten kesilme üzere belirtiler verir.
Guatrın Tipleri:
Tiroid bezi büyümesinin iki formda bedellendiriliyor: Bunlar diffüz hiperplazi ve nodüler guatr.
1- Diffüz hiperplazi; bu durumda yalnızca bezde büyüme vardır ve tiroid bezi içinde öbür oluşum ve patoloji yoktur. Ekseriyetle denizden uzak yerlerde (iyot eksikliğine bağlı) görülür.
2- Nodüler guatr; bu durumda ise tiroid bezinin içinde mercimek yahut nohut büyüklüğünde, bazen daha da büyük kitleler (nodüller) mevcuttur.
Belirtiler nelerdir?
Tiroid bezindeki büyüme salgının azalmasına yahut çoğalmasına neden olmuyorsa, yani hastada hipertiroidi yahut hipotiroidi durumu yoksa, pek fazla bir belirti vermez. Buna karşın boyun ön kısmında şişkinlik fark edilebilir. Bu şişkinlik yutkunmakla hareket eder. Büyük guatrlarda baskıya bağlı nefes almakta zorluk ve ses kısıklığı olabilir. Bazen tiroid dokusu fazla büyür ve göğüs kafesinin içine de girebilir.
Teşhis ve Tedavi:
Tabip, elle muayenede tiroid bezinde büyüme olup olmadığını ve hatta birden fazla vakit nodülleri fark edebilir. Bu durumda hastadan tiroid ultrasonografisi, tiroid hormonları (kan tetkiki) ve gerekirse tiroid sintigrafisi istenir. Bazen iğne biyopsisi (parça alınması) gerekebilir.
Bu muayene ve tetkikler sonucu guatrın tedavisi için nasıl bir prosedür izleneceği belirlenir. İlaç tedavisinin yanında doktorun uygun gördüğü durumlarda ameliyat gerekebilir.
Ameliyatın tercih edilmesi:
Diffüz hiperplazide (basit guatrda) şayet tiroid bezi çok büyümüş ve nefes almayı zorlaştırıyorsa yahut estetik olarak hastayı rahatsız ediyorsa ameliyat önerilir.
Nodüler guatrda ise
1- Kanser kuşkusu.
2- Bası belirtileri.
3- Hipertiroidi,
4- Göğüs kafesinin içine büyüme.
5- Kozmetik bir münasebet (boyunda hal bozukluğu varsa ameliyat edilir.)
Ultrasonografi ve tiroid sintigrafisi teşhiste çok kıymetli rol oynar. Bu tetkikler sırasında şayet tiroidde tek nodül bulunduğu saptanırsa ve bu sintigrafik olarak soğuk nodül ise kanser olma riski bulunabilir.
Eldeki datalar, erkeklerde bayanlara nazaran ve gençlerde yaşlılara nazaran tek olan nodüllerin kanser olma riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor.
Çocukluk çağında boyunlarında radyoterapi yapılmış bireylerde tiroid kanseri riskinin çok yüksek olduğu biliniyor.
Ameliyat Nasıl Yapılır?
Ameliyattan evvel kesinlikle tiroid hormon seviyesine bakılması gerekir. Şayet hipertiroidi (yani tiroid hormon fazlalığı) varsa, hasta ameliyat edilemez. Zira. hasta ameliyat esnasında kriz geçirebilir. Bu nedenle evvel ilaç yardımı ile hormonlar olağan düzeye getirilmelidir ki rastgele bir komplikasyonla karşılaşılmasın. Hormonların olağan düzeye indirilmesi süreci bazen aylar sürebilir. Ameliyat genel anestezi altında yapılmaktadır. Ameliyat mühleti yaklaşık 1-2 saattir.
Uzunluğunda, guatrın çabucak önünde, yaklaşık 4 cmlik bir kesi yapılarak tiroid dokusuna ulaşılır ve hastalığın durumuna uygun ameliyat yapılır.
Ameliyat Sonrası Durum
Düzgün yapılan ameliyatlardan sonra tekrarlama ihtimali çok azdır. Kimi ameliyatlarda ise içerde fazla tiroid dokusu bırakıldığı için tekrar büyüme yahut nodül gelişme ihtimali vardır. Kanserli olaylarda tüm tiroid dokusu çıkartılır. Ameliyatın en büyük riski ses kısıklığı yahut büsbütün ses kaybıdır. Genelde kanserli olaylarda yahut bezin tamamının alınması gereken durumlarda ve anatomik farklılıklarda bu durumla karşılaşılır. Ses tellerine giden hudut çabucak tiroid dokusunun gerisinde yer almaktadır. Dünyanın en uygun merkezlerinde dahi 100 tiroid kanseri ameliyatında 1 ses teli hududu kesilmesi oluyor. Bazen ameliyat sonrası süreksiz ses kısıklığı oluşur, ancak bu ses kısıklığı birkaç gün ile birkaç ay içinde tabiatıyla kaybolur. Bu süreksiz ses kısıklığı ameliyat sonrası dokularda gelişen ödeme (şişkinliğe) bağlıdır. Ameliyat esnasına paratiroid bezleri ziyan görürse süreksiz ya da kalıcı (sürekli ilaç kullanımı gerektiren) kasılma belirtileri görülebilir. Kanama ve yara enfeksiyonu da az görülmesine karşın kıymetli komplikasyonlardandır.