Ultrason ses dalgaları kullanarak doku yoğunluğundaki değişiklikleri saptayan ve buna göre bir görüntü almamızı sağlayan bir yöntemdir.
Ses dalgaları karşılaştıkları ortam ne kadar yoğunsa o kadar şiddetle geri yansır; bu kısımlar beyaza yakın tonlarda görülür. Öte yandan dokuda yoğunluk ne kadar azsa (örneğin içi berrak sıvı dolu bir kist) ses dalgaları herhangi bir dirençle karşılaşmadan ilerleyecek, geri yansımayacaktır. Bu kısımlar siyaha yakın renkte görünür.
Bir lezyon çevre dokuyla eşdeğer yansımaya neden oluyorsa buna izoekoik denir. Bu lezyonların çoğu iyi huylu bir kısmı da kötü huylu olma eğilimindedir.
Eğer bir lezyon çevre dokuya göre daha daha az yansımaya yol açıyorsa, yani daha koyu görünüyorsa buna hipoekoik denir. Bu tür lezyonlar solid lezyonlardır. Yani içi sıvıyla değil, hücreler ve destek dokularla doludur. Memedeki bir çok iyi huylu lezyon ile kötü huylu lezyonlar genellikle hipoekoik olarak görülürler.
İçi sıvı dolu yapılar (kistler) ise ses dalgalarının yansımadan geçmesine imkan verirler. Dolayısıyla yansıtmama özelliğine sahiptirler. Bunlara anekoik denir. Kistler ultrasonda genellikle anekoik kist olarak tarif edilirler.
Ses dalgaları, kistlerden daha az yansıyarak ya da hiç yansımadan geçerken çevresindeki normal dokuya göre daha güçlü olarak kistin arkasına ulaştıklarından, genellikle kistik yapıların arkasında belirgin doku yansıması oluşur. Bu da kistlere tipik bir görüntü sağlar.
Bazı lezyonlarda ise yansıma çok belirgindir. Bu tür lezyonlar ise tipik olarak hiperekoik görüntü verirler. Örneğin meme içine kanama sonrası oluşan hematomlar hiperekoiktirler.
İçi sıvı dolu yapılara kistik lezyon denir. Eğer içi sıvı değil de hücrelerden ve destek bağ dokularından oluşmuşsa o zaman solid lezyon denir. Bazı lezyonlarda her iki yapı birarada bulunur. Bunlara solid komponenti olan kistik yapı ya da eğer solid komponent ön plandaysa da tersi yani kistik komponenti olan solid yapı denir. Ultrasonda bunlar mikst (mixed) solid-kistik lezyon olarak tarif edilir.
Kistler çok küçük boyuttaysa mikrokist olarak tanımlanır. Bazen kistik solid ayrımı yapılamayacak denli küçük kistler bir arada bulunur. Bunlar diğer özellikler de göz önüne alınarak gerekirse diğer görüntüleme yöntemleri ile (örneğin meme MR) incelenirler.
Anekoik kistler genellikle basit kistlerdir. Basit kist demek içerisinde berrak sıvı bulunan, çeperi düzenli ve belirgin olan kist demektir.
Bazı kistlerin içindeki sıvı yoğun olabilir. Bu durumda solid-kistik ayrımı zorlaşır. Bu kistlere komplike kist denir. Duvarı düzenli olduğunda genellikle iyi huylu olduğu kabul edilerek ultrason ile 6 aylık aralarla takip edilmesi önerilir.
Bazı kistlerde solid komponent de bulunabilir. Ya da kistin içine doğru gelişmiş solid bir yapı görülebilir. Bunlara kompleks kist denir. Nadir de olsa (binde 2) kötü huylu olma olasılığına karşı takip edilmelidir.
