Teknolojinin getirdiği yapay besinler, katkı unsurları eklenmiş, lezzeti artırılmış besinler ve bunların kolay ulaşılabilir hale gelmesi; bilhassa çocuklarda obezitenin yaygınlaşmasına neden olmaktadır. Son 20 yılda çocuklar da obezite kıymetli bir sorun haline gelmeye başladı. Dünya genelinde 43 milyon obez çocuk bulunmaktadır. Bu sayı her geçen gün artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde çocuk ve adolesanların % 21-24’ü Obez, % 16-18’i ise abdominal (karın bölgesi) obezite sorunu yaşamaktadır. Yapılan çalışmalar göstermektedir ki çocuklardaki bu obezite sorunu % 90’ın üzerinde bir oranla beslenme alışkanlığındaki bozukluk, hareketsiz hayat üzere çağdaş hayatın getirdiği etmenlere bağlıdır. Genetik ve hormonal faktörlerin tesiri % 10’un altında kalmaktadır. Obezite kolay bir kilo artışından çok sebep olduğu pek çok yandaş hastalık nedeniyle büyük risk oluşturmaktadır. Bu hastalıklardan kimileri, Miyokart enfarktüsü(kalp krizi) ,Hipertansiyon, Tip 2 Diyabet (Şeker Hastalığı), Birtakım kanser çeşitleri, uyku sorunları, toplumsal sorunlar ve depresyondur. Son 30 yılda obezite çocuklarda 2 kat ergenlerde ise 3 kat artış gösterdi. 2010 yılında 6-11 yaşlarındaki çocukların % 7’si obez iken bugün bu oran % 18 dir. Bu oranlar 12-19 yaşlarındaki çocuklarda % 5’ten % 18’e çıktı.
Çocuklarda Obeziteyi tanımlamak için birtakım bilimsel ve pratik ölçüm metotları vardır. Cilt kalınlığının ölçülmesi bu formüllerden biridir. Bunun için koldaki triseps(omuz ile dirsek ortasında bulunan kas) kasının alt kısmındaki deri kalınlığının ölçülmesi yahut kalça kemiklerinin çabucak üstündeki deri kıvrımının ölçülmesi kolay ve pratik metotlardır. Beden Kitle indeksinin ölçülmesi de Obeziteyi değerlendirmede yaygın olarak kabul edilen bir prosedürdür. Bunun için beden tartısı boyun metre cinsinden karesine bölünmektedir. Örneğin 150 cm uzunluğundaki birinin metre cincinde uzunluğunun karesi 2.25 m2’dr. Tıpkı kişi ’nin kilosunu 90 Kg olarak farz edelin. 90/2.25= 40 Kg/m2 etmektedir. Yani bu kişinin beden kitle indeksi 2. Derece obezite olarak kabul edilen 40 Kg/m2’nin üzerinde olma sonundadır. Çocuklarda bu ölçümler persentil (aynı yaştaki çocuklar içindeki yüzdelik oranı) kıymeti ile karşılaştırılmaktadır. Persentil % 85-95 ise fazla kilolu, % 95’in üzerinde ise morbid obezite olarak kabul edilmektedir.
Çocuklardaki obezitenin temel sebebi alınan besinin harcanan besinlerden fazla olmasıdır. Bunun temel sebepleri de tatlandırıcı ve yağ içeriği yüksek besinlerle beslenme ve hareketsiz ömürdür. Bilgisayar ve televizyon başında fazla vakit geçirmek, servisle okula gidip gelmek, yetersiz park ve oyun alanları olan apartman ortamında yaşamak üzere nedenler çocukların harcadığı besin oranını azaltmaktadır. Son yapılan bir araştırma da 8 ile 18 yaşları ortasındaki çocukların bir günde ortalama 7,5 saatini bilgisayar, televizyon, görüntü oyunlarıyla geçirdiği ortaya çıktı. Bir örnek vermek gerekirse, Günde bir adet fazladan meşrubat içen bir çocuk ortalama 120 Kcal fazla güç almaktadır. Buda çocuğun 10 yaşında 50 Kg’ın üzerinde olmasına neden olabilen kolay bir nedendir.
Çocukluk çağındaki obezite bu yaşlarda miyokard infarktüsü (kalp krizi) riskini artırdı. Oyun oynaması gereken yaştaki çocuk meskenden dışarı çıkmak istememektedir. Arkadaşları üzere rahat yürüyüp, oynayamayan çocuk adeta konuttan çıkmak istememektedir. Günümüz teknolojisinin sonucu olarak elektronik aygıtlarda buna adeta buna tuz biber ekmektedir. Bu aygıtların cazibesine kapılan çocuk, kilo nedeniyle zati hantallaşmış gövdesini hareket ettirmekten kaçınmaktadır. Bu bir kısır döngüye yol açmaktadır. Yani çocuk hareketsiz kaldıkça kilo almaktadır, kilo aldıkça hareketsiz kalmaktadır. Bu kısır döngü bir noktada kırılmaz ise üzücü fizikî sıhhat ve ruhsal problemler kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadır.
Obezitenin tedavisi için çocuklarda davranış modifikasyonu dediğimiz, ömür stili değişikleri birinci düşünülecek sistemlerdendir. Bunun için haftada en az 3-4 kere 30-60 dk sportif faaliyetlere yönlendirmek, mesken yemekleri yemelerini sağlayarak düşük glisemik indeksi olan besinlerle beslemek, konutta mümkün olduğunca az fabrikasyon besin bulundurmak bunlardan kimileri olabilir. Bu tedbirlerle % 10 kadar kilo kaybı sağlamak mümkündür. Lakin bunun daima olması kıymetlidir. Bu çeşit hayat stili düzenlemeleri bırakıldığında tekrar kilo alımı kelam hususudur. Günümüzde Silbutramin, Orlistat ve Metformin üzere ilaçlar kilo vermek için kullanılmaktadır. Bu ilaçlarında kilo verdirici tesiri % 3-8 oranında değişmektedir. Tüm bu tedbirlere karşın gerekli kilo kaybı sağlanamıyor ve tekrar kilo alımı kelam konusu ise çabucak hemen tüm obez’lerin ülkü kilolarına ulaşabildiği obezite cerrahisi 12 yaşından itibaren yapılabilmektedir. Tecrübeli merkez ve cerrahlar tarafından yapıldığında bu ameliyatların muvaffakiyet oranı çok yüksektir. Çocuklardaki obezitenin cerrahi tedavisinde Gastrik By Pass sistemleri ve Sleeve Gastrektomi ameliyatları en sık uygulanan ameliyatlardır. Bu ameliyatlar ortalama 60dk sürmektedir. Ameliyatta idrar sondası ve burunda sonda takılmadan yapılabilmekte ve ağır bakım muhtaçlığı da istisnai durumlar dışında olmamaktadır.
Çocukluk çağında yapılan obezite ameliyatları çocuğun ileriki yaşlarında çok daha fazla kilolara ulaşmasını önlediği üzere özgüven hissinin gelişmesi dolayısı ile okul muvaffakiyetini da artıracağı bir gerçektir. Kiloları yüzünden oyun kümelerine arkadaşları tarafından alınmayan, dışlanan çocuğun psikolojisi olumsuz etkilenebilmektedir. Bu nedenlerle obezite çocukluk çağında yalnızca fizikî imaj, sıhhat sorunları değil birebir vakitte toplumsal ve ruhsal gelişimini olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. 12 yaşında 146 kilo ile ameliyata alınan bir çocuk 15 yaşına geldiğinde 90 kilo olduğunu gözlemlemiş bulunuyoruz ki, bu çocuk ameliyat olmamış olsaydı bugün 180-190 kilo olduğunu görebilecektik. Bu kilolarda hem tedavisi güçleşecek hemde kimi sıhhat sıkıntıları fizikî ve ruhsal sıhhatinde kalıcı tahribatlar yapmış olacaktı. Bu nedenle obezitenin tedavisine beklemek yerine bilhassa erken yaşlarda başlamak, şayet spor, diyet ve ilaçlar ile sonuç alınamıyor ise 12 yaşından itibaren obezite ameliyatını gündeme almak yerinde bir yaklaşım olacaktır.
Sonuç olarak; geleceğimiz olan çocuklarımızı sıhhatsiz besinlerden mümkün olduğunca uzak tutamak, Çocuk oyun alanlarını artırmak, teknoloji aletlerinin kullanımını sonlandırmak onların ileriki hayatlarında fizikî ve ruhsal istikametten sağlıklı bireyler olmasını sağlamak hepimizin ortak gayesi olmalıdır. Bu mevzuda hem ferdî hemde idari çalışmaların yapılması büyük değer arz etmektedir.
