Benlerinize dikkat edin! Son yıllarda deri kanserlerindeki süratli artış çok dikkat cazibeli.
Genellikle de deri kanserlerinin başlangıcı önemsenmeyen benlerden köken aldığı için
benlerle ilgili hatırlatmalar yapmak istedim. Benler, bedenin her yerinde görülebilir. Tıp
dilinde melanositik nevüs olarak bilinirler ve melanosit denilen pigment hücrelerinin (derinin
rengini veren hücreler) çoğalması sonucunda gelişirler. Düz yahut kabarık olabilirler. Renkleri
pembeden siyaha kadar değişebilir.
Genellikle estetik kusur oluştururlar lakin eklem bölgesi, travmaya açık alanlarda fiziki
olarak da rahatsızlık verebilirler. Bilhassa koyu renkli olanlar uzun yıllar güneşin zararlı
ışınlarına maruz kaldığında kanserleşebilirler. Muayene anında büyük, kuşkulu benlerden
biopsi alınarak kesin teşhis konur.
Benler doğumda mevcut olabilecekleri üzere çoklukla çocukluk yaşlarında gelişirler. Benler
güneşe maruz kalındıktan sonra ve gebelikte koyulaşırlar. Erişkin çağda renklerini kaybeder
ve yaşlılık periyodunda büsbütün ortadan kalkabilirler.
Ben tipleri: Doğumsal Pigmente Nevüs: Doğuşta mevcut olan bir ben konjenital pigmente
nevüs olarak isimlendirilir. % 1 bebekte bu benler görülür. Boyutları birkaç milimetreden
vücudun çok geniş alanlarını kaplayacak kadar olabilir. Bilhassa çok geniş olanlarının
melanom denen bir cilt kanserine dönüşme mümkünlüğü vardır.
Halo Nevüs: Birtakım benlerin etrafı beyaz bir halka ile kaplıdır. Bu tip benler çocukluk ve erginlik
döneminde görülür. Rastgele bir ziyanları yoktur ve vakitle ortadaki ben ve beyaz halka
ortadan kalkar. Bazen renk değişikliği melanom denilen cilt kanserinde de görülebilir, eğer
şüphe duyulursa biopsi almak gerekebilir.
Çiller: Küçük açık kahve renkli düz deri lekeleridir ve çoklukla açık derili kimselerde görülür.
Genellikle fazla güneşe maruz kalınan yaz aylarında renkleri yoğunlaşır ve çoğalırlar.
Sıradışı benler: Bu benler olağan olmaya görüntüdedirler. Kenarları sistemsiz, büyük boyutta,
sıklıkla melanom denilen cilt kanserine misal biçimdedirler. Telaş uyandıran
görünümlerinden ötürü gerekli olmasa da cerrahi olarak çıkarılabilirler. Sıradışı benleri olan
kişiler bilhassa ailelerinde melanom denilen cilt kanseri var ise melanoma yakalanma
açısından risk taşırlar.
Benlerin tedavi edilmesi gereken durumlar:
* Kanser mümkünlüğü var ise: Bir benin yapısı düzensizse, etrafa gerçek yayılıyor ve rengini
değiştiriyorsa tedavi edilmelidir.
* Şayet bir ben kıyafetlerin, tarağın ve tıraş bıçağının ziyan verebileceği yerlerde ise
çıkarılmalıdır.
* Kişinin isteğine bağlı olarak kozmetik nedenlerle de tedavi edilebilir.
Tedavi yöntemleri
Tıraşlama halinde biyopsi: Deriden kabarık bir ben bu teknikle çarçabuk tedavi edilebilir.
Derinin üst düzeyinde olması gerekir. Tabanı dermisin alt katmanlarına ulaşıyorsa bu işlem
yapılamaz. Deri lokal anestezi ile uyuşturulduktan sonra bir cerrahi bıçak yahut koter ile
çıkarılır. Yara düz beyaz bir leke bırakarak güzelleşir. Son vakitlerde bu süreci yalnızca lazerle
yapıyoruz.
Benin cerrahi olarak çıkartılması: Bu usul benin derinliği yahut Melanom dediğimiz cilt
kanseri kuşkusu varsa kullanılır. Lokal anesteziyle büyüklüğüne nazaran 10- 25 dakika süren bir
işlemdir. Derideki ben tam kalınlığı ile çıkarılır. Çıkarılan ben patolojik incelemeye gönderilir.
Benlerinizi sizde denetim edebilirsiniz: Her bireyin aylık dönemlerle kendi benlerini muayene
etmesi önerilir. Bende asimetri, hudut düzensizliği, renk değişikliği (benin birden çok renk
içermesi), besbelli büyüme, iltihabi tepki ya da kanama cilt kanserine işaret edebilir.
Bununla birlikte değişik görünümlü, süratli büyüyen, pigmente bir lezyonun saptanması
durumunda da hemen bir uzman doktora başvurulmalıdır.
Deri kanseri gelişim riski yüksek olan bireyler daha dikkatli olmalıdır:
– Açık ciltli, açık renk gözlü, kızıl-sarı saçlı yahut çarçabuk güneş yanığı gelişebilen deri tipine
sahip bireyler,
– Uzun müddet yahut aralıklı olarak ağır güneş ışığına maruzkalmış bireyler,
– Ailesinde deri kanseri malin melanom olan bireyler,
– Olağandışı (atipik) görünümlü (displastik) nevüsü olan kişiler
– Doğumsal çok sayıda benleri olanlar.
Son 15 yıl içinde malign melanom riski yaklaşık 2 kat artmış ve buna paralel olarak yeni tanı
yöntemleri geliştirilmiştir. Dermatoskopi deri yüzeyi mikroskopisidir; benlerin ve pigmentli
diğer lezyonların teşhisinde kullanılır. Bu sistemde, yağlanmış deri yüzeyi, ışıklı bir büyütme
sağlayan dermatoskop ile incelenir. Birkaç yıl öncesine kadar ben takibi, dermatoskopik
görüntülerin fotoğrafları çekilerek sağlanıyordu. Akabinde bu metoda bilgisayar teknolojisi
eklenerek dijital dermatoskopi geliştirildi.
Dijital dermatoskopinin avantajları nelerdir? Bu yolla bedendeki benlerin haritası
oluşturularak noktasal lokalizasyonları belirlenir. Akabinde her bir ben için dermatoskopik
görüntü alınır ve kaydedilir. Böylelikle bir sonraki denetimde elde edilecek görüntüyle
karşılaştırma talihi sağlanır. Dijital dermatoskop bende izlenen kuşkulu değişiklikleri
matematiksel olarak hesaplayarak malign melanom riskini gösteren bir indeks de oluşturur.
Bu indeks teşhiste ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır. Çıplak gözle erken evre melanom
tanı bahtı %60 iken dijital dermatoskopik inceleme ile %90’lara çıkar.
Benlerin alınması zararlımıdır? “Benlere dokunulmaz, ziyanlıdır.” 23 yıllık tıp geçmişimde
hastalarımdan en sık duyduğum, en yanılgılı cümledir. Bu yanlış efsane kim bilir kaç insanın
hayatına mal olmuştur. Benler takip edilir ve kuşkulu olanlar vaktinde alınır ve tahlile
yollanırsa cilt tümörü gelişme ihtimali ortadan kalkar. Benlerin alınması sırasında, sonradan o
bölgede tepki yaratacak hiçbir hücreyi bedende bırakmıyoruz.
Kötü huylu bir bir ben alındığı vakit değil alınmadığı vakit tehlikelidir. Bu cins konularda
doktorunuza inancın, etrafınızdakilerin söylediklerini çok ciddiye almayın.
Korunma: Bilhassa güneşe açık bölgelerde beni olan şahıslar 15-30 müdafaa faktörlü güneş
koruyucularını tertipli olarak kullanmalarını öneriyoruz. Altı ay – bir yıllık kontrollerle
benlerin dermatoskop ile incelenimi ve derecelendirilmesi, çok yararlıdır.
Benlerinizin size sorun çıkarmadığı, hoşluklarla dolu günler diliyorum…
