Diyabetli hasta sayısı bilhassa gelişmekte olan ülkelerde gitgide artmaktadır.
Memleketler arası Diyabet Federasyonu’nun (IDF) bilgilerine nazaran dünyada 200 milyona yakın
diyabetli kişi yaşamaktadır. Bu sayı 2025 yılında 336 milyona ulaşacaktır. Son yıllarda yapılan
çalışmalarda ülkemizde 2.850.000 diyabetli olduğu ve yaklaşık 2.650.000 kişinin de ileriki
yıllarda diyabetli olacağı ortaya çıkmıştır.
Kaç Tip Diyabet Vardır?
- Tip 1 Diyabet
- Gebelik Diyabeti
- Tip 2 Diyabet
- Özel Diyabet formları olmak üzere 4 farklı tip diyabet mevcuttur.
Tip 1 ve Tip 2 Diyabetin En önemli Farkları Nelerdir?
Çocuklarda ve birinci gençlik yıllarında ortaya çıkan Tip 1 Diyabette, bağışıklık sistemindeki
bozukluklar nedeniyle pankreasta insülin yapan hücreler tahrip olur. Bedende kâfi insülin
yapılamadığından bu hastalar, dışarıdan insülin alamazsa diyabet koması (ketoasidoz) gelişir
ve hayatları tehlikeye girebilir. Bu hastalar zayıftır, hastalık belirtileri kısa müddet içinde başlar
ve gelişir. Bu diyabet tipinin tüm diyabetlilere oranı % 5-10’dur.
Hala en sık görülen orta yaş ve üstündeki bireylerde ortaya çıkan Tip 2 Diyabette ise, kişilerin
pankreasında insülin yapılmaktadır fakat insülinin periferik doku ve adale, yağ, karaciğer ve
damarlardaki tesirleri çoğunlukla yetersiz kalmaktadır. Zira şişmanlık ve hareketsizlik
nedeniyle insülinin tesirlerine karşı bedende direnç oluşmaktadır. Sinsi başlayan ve bu nedenle
geç fark edilen bu tip diyabette kalıtımın rolü değerlidir. Başlangıçta yalnızca hayat tarzı
düzenlenerek istikrarlı ve sağlıklı beslenme ile fizikî aktivitenin artırılması ve kilo fazlası
olanların zayıflatılması ile hastalık denetim altına alınabilir. Çoklukla birkaç yıl sonra şeker
düşürücü haplara muhtaçlık duyulur. Hastalığın doğal süreci, bazen de tedaviye uyumsuzluk
nedeniyle vakitle süreksiz yahut kalıcı mühletlerle insülin kullanmak gerekebilir. Ortalama olarak
15 yıllık bir diyabetli hayat süreci sonunda, diyabetli hastaların üçte biri daima insülin
kullanma etabına gelir.
Tip 2 Diyabet İçin En Çok Risk Altında Bulunanlar Kimlerdir? Bu Şahıslarda Nasıl Bir Yol
İzlenmelidir?
- Özellikle kilo fazlası olan 45 yaş üstü bireylerde, açlık kan glukozu ile diyabet aranmalı,
normal (açlık glukoz seviyesi 100 mg/dl’nin altında) ise 3 yılda bir tekrar edilmelidir.
- Kilolu bireyler, aşağıdaki risk kümelerinden en az birine mensup ise, diyabetin
araştırılmasına daha genç yaşlarda başlanmalı ve daha sık tekrar edilmelidir.
- Diyabetlilerin 1. Derece yakınları (anne, baba, kardeş yahut çocukları),
- Diyabet sıklığı yüksek etnik kümelere mensup olan bireyler,
- Doğumda olağandan iri (4 kg’ın üzerinde) bebek dünyaya getiren yahut gebelik diyabeti
geçirmiş bayanlar,
- Yüksek tansiyonlu bireyler,
- Kan yağları (kolesterol ve trigliserid düzeyleri) yüksek bulunan hastalar,
- Gizli diyabeti saptanmış bireyler,
- Yumurtalık kisti (polikistik over hastalığı) bulunan bayanlar,
- İnsulin direnci ile ilgili diğer klinik hastalığı olanlar,
- Kalp – damar hastalıkları olan bireyler,
- Şizofreni hastaları.
Bu şahıslarda 30’lu yaşlardan itibaren diyabet taraması yapılması, açlık kan glukoz düzeyi
olağan olsa bile, tabip öngördüğünde OGTT (şeker yükleme testi) yaptırmalarında yarar
vardır.
