1. Gastrik Bypass ameliyatı Nedir?
By pass kısa yolu kullanmak anlamına gelir. Gastrik Bypass genel cerrahide mideden barsaklara
geçiş yolu oluşturulması anlamına gelir. Mide çıkısını tıkayan çeşitli hastalıklarda uygulanan bşir
sistemdir. Obezite cerrahisinde kullanılan anlamıyla ise Gastrik Bypass Midenin büyük kısmının
devre dışı bırakıldığı, alınan gıdanın da bağırsakların neredeyse sadece yarısını kullanılarak
sindirilmesini sağlayan bir cerrahi yöntemdir.
2. Gastrik Bypass ameliyatı Hangi Hastalara Uygulanır?
Obezite hastası olup kilo veremeyen veya fazla kiloyla beraber kiloya bağlı insülin direnci, eklem
rahatsızlığı benzeri şikayetleri olan hastalara uygulanabilir. Bundan beş yıl öncesine kadar en sık
uygulanan cerrahi yöntem idi. Ancak tüp midenin daha popüler olması ile uygulanma sıklığı
azaldı. Artık tüp mideden sonra tekrar kilo alan hastalarda ikinci ameliyat (revizyon ameliyatı)
olarak uygulanmaktadır. Yine revizyon ameliyatı olarak ta daha önce tüp mide, mide bandı, mide
katlama, veya vertikal gastroplasti yapılan hastaların tamamına uygulanabilir. Yine bu işlemlerin
tamamı laparoskopik olarak (kapalı) yöntemle yapılabilir.
3. Şeker hastalığı, astım, tansiyon gibi hastalıklar Gastrik Bypass ameliyatına engel olur mu?
Tam tersine bunlar obezitenin neden olduğu ve daha da şiddetlendirdiği hastalıklardı. Bu
hastalıklar ameliyat için engel değil bir nedendir.
4. Gastrik Bypass ameliyatı öncesi nasıl hazırlık yapılır, Hangi tetkikler yapılır?
Öncelikle ameliyat öncesi her hastaya aşağıdaki tetstler ve tetkikler uygulanır
Kan Biyokimya testleri
Hemogram
Hormon testleri
Hepatit testleri
Tüm karın ultrasonu
Mide endoskopi (Anestezi uzmanı ile beraber)
EKG (Kalp Grafisi)
Akciğer grafisi
Akciğer solunum testi
İhtiyaç halinde efor testi ve EKO (Elektrokardiyografi)
Bütün bu testler ardından Anestezi, Dahiliye, Kardiyoloji, Göğüs hastalıkları ve Endokrin
uzmanlarınca gerekli muayene ve incelemeler yapılır. Bu incelemeler sonucunda öncelikle
hastanın kilo almasına neden olabilecek altta yatan başka bir hastalık olup olmadığına bakılır.
Eğer böyle bir hastalık yoksa hasta her ameliyat olacak hasta gibi anestezi yönünden incelenir
ameliyata bir engel olup olmadığı bakılır. İlgili uzmanlar gerekirse ameliyat öncesi uygulanacak
tedaviler hakkında önerilerde bulunur. Bu sayade ameliyat esnasında ve sonrasında oluşabilecek
sorunlar en aza indirilmiş olur.
5. Gastrik Bypass ameliyatı nasıl yapılır?
İşlemin tamamı laparoskopik (kapalı) ameliyat yöntemi ile yapılır. Laparoskopik cerrahi çok sayıda
küçük kesi yapılarak gerçekleştirilir. Bu kesilerden yerleştirilen portlar el aletlerinin karına
ulaşması için kullanılır. Bunlardan biri bir video kameraya bağlanan cerrahi teleskop ve diğerleri
özelleşmiş cerrahi aletlerinin girmesi içindir. Cerrah operasyonu bir video monitörden izler.
Tecrübe ile, deneyimli bir laparoskopik cerrah pek çok prosedürü aynen açık ameliyattaki gibi
laparoskopik olarak uygulayabilir.
İlk gastrik bypass 1967 yılında yapılmış olmakla beraber, laparoskopik gastrik bypass, Roux-en-Y,
ilk kez 1993 yılında gerçekleştirilmiş ve kısıtlı erişim cerrahisi ile gerçekleştirilmesi en zor
operasyonlardan biri olarak kabul edilmiştir. Fakat bu metodun kullanılması, bu operasyonu
hastanede yatış süresinin kısalması, derlenme süresinin kısalması, daha az iz kalması ve ameliyat
yeri fıtığı olasılığının azalması sayesinde çok popüler hale getirmiştir. Midenin girişine yutma
borusu ile birleştiği en üst bölümünden yutma borusu tarafında ufak bir mide kısmı (tüm midenin
% 5-10’u) bırakılacak şekilde kapatılıp kesilerek ayrılır. Böylece 30 mL’den küçük proksimal
gastrik(mide girişinde) bir mide poşu oluşturulur. Bu yeni mide poşu yaklaşık 1 çay bardağından
daha küçük hacme sahiptir. Bu ameliyatta midenin herhangi bir bölümü “tüp mide” ameliyatının
aksine çıkartılmaz ve yerinde bırakılır. Mide poşu oluşturularak var olan mide devre dışı bırakılır
ve besinlerin buraya gelmesi sağlanır. İnce bağırsakların distale (kalın barsağa) doğru giden
kısımdan alınarak yaklaşık 50-75 cm kesilir ve oluşturulan yeni mide poşuna bağlanır. Geride
kalan ve içinden safra ve pankreas sıvısı gelen ince barsak ucu ise yaklaşır 70-80 cm ileriden
tekrar barsağa birleştirilir. Tüm bu kesme, ayırma, birleştirme ve ağızlaştırma işlemleri tamamen
ileri teknoloji ürünü olan, tek kullanımlık ve “stapler” olarak bilinen özel aletler ile
gerçekleştirilmektedir.
6. Gastrik Bypass farklı uygulamaları nelerdir?
a.Gastrik bypass, Roux-en-Y (proksimal): Bu varyant en sık kullanılan gastrik bypass tekniğidir ve ABD’de en fazla uygulanan bariatrik prosedürdür. En az beslenme sorununa yol açan operasyondur. Midenin girişine 30 mL’den küçük proksimal gastrik(mide girişinde) bir mide poşu oluşturulur. Bu yeni mide poşu yaklaşık 1 çay bardağından daha küçük hacme sahiptir. Mide poşu oluşturularak var olan mide devre dışı bırakılır ve besinlerin buraya gelmesi sağlanır. İnce bağırsakların distale (kalın barsağa) hakikat giden kısımdan alınarak yaklaşık 50-75 cm kesilir ve oluşturulan yeni mide poşuna bağlanır. Geride kalan ve içinden safra ve pankreas sıvısı gelen ince barsak ucu ise yaklaşır 70-80 cm ileriden tekrar barsağa birleştirilir.
b. Gastrik Bypass, Roux-en-Y (distal)
Normal ince barsak 600-1000 cm ortasıdır. Barsağın safra gelen ucu yaklaşık 1 metre daha ileriden besin gelen barsakla birleştirilir. Safranın ince barsağın sonuna gerçek besinle birleşmesi temel olarak yağ ve nişastaların, lakin bu ortada çeşitli mineral ve yağda eriyen vitaminlerin de malabrosbsiyonuna (azalmış emilimine) neden olur. Emilmemiş yağlar ve nişasta kalınbarsağa geçer. Bu daha süratli kilo kaybı sağlayabilmektedir. Ama beslenme ile ilgili daha önemli problemler (örneğin önemli vitamin eksikliği gibi) görülebilmektedir. Ayrıyeten buradaki bakteriyel ektivite irritan hususların üretimine ve makus kokulu gaz oluşumuna neden olabilir.
c. Loop Gastrik Bypass (Mini Gastrik Bypass)
Burada barsak ikiye bölünmeden direkt olarak mide ile birleştirilir. Oluşturulması daha kolay olmakla birlikte, bu yol safra ve pankreas enzimlerinin ince barsaktan mideye oradan da yemek borusuna kaçmasına yemek borusunda önemli enflamasyon (yangı) ve ülserasyona yol açmaktadır. Her ne kadar uygulaması daha kolay olsa da çok tercih edilen bir metot değildir.
7. Gastrik Bypass ameliyatında kaçak testi yapılıyor mu?
Gastrik Bypass ameliyatı sırasında ve daha sonra 2. günde kaçak testi yapılmaktadır. Ameliyattta yapılan kaçak testinin hedefi zımbalarda bir sorun olup olmadığı, dikiş çizgisinde sızıntı olup olmadığının tespitidir. Şayet sızıntı varsa ilgili kısıma ek dikiş konarak sızıntı önlenir. Yeniden ameliyat sonrası sıvı besinlere başlamadan evvel kaçak testi yapılarak gerekli tedbirlerin vaktinde alınması ve müdahale edilmesi sağlanır.
8. Gastrik Bypass ameliyatında dikiş atılıyor mu?
Obezite ameliyatlarında stapler denen özel materyallerin üzerine ek dikiş konması tartışmalıdır. Birtakım cerrahlar dikiş konmasının kanama ve kaçak olma ihtimalini azalttığını ve her hastaya dikiş konması gerektiğini düşünmektedirler. Kimi cerrahlar ise dikiş konmasının kanama ihtimalini bir ölçü azaltsa da kaçak riskini azaltmadığı tersine dikiş konarken damar yaralanması sonrası daha çok kaçak ve kanamaya neden olabileceğini söylemektedirler. Bizim ise klinik yaklaşım olarak bu ikisinin ortasındayız. Her hastaya ek dikiş koymamakla birlikte stapler sınırı bize gereğince inançlı gelmiyorsa kesinlikle ek dikiş koymaktayız. Sonuçlarımızın Dünya ortalamalarından çok daha uygun olması bizim uyguladığımız usulün daha başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Burada en değerli olan nokta ameliyatı yapan cerrahın her türlü meseleye müdahale edip düzeltecek yetenek ve deneyiminin olması gerektiğidir.
9. Gastrik Bypass ameliyatında kan sulandırıcı neden kullanılır?
Her ameliyat sırasında damar içinde kan pıhtısı olup rastgele bir damarı tıkama ihtimali vardır. Bu kalp, akciğer ve beyin üzere hayati organları besleyen bir damar olduğunda ciddi sıkıntılara yol açabilir. Hastaların kilosu arttıkça emboli riski de artar. Bu hedefle bu hastalar hangi ameliyat olursa olsun kan sulandırıcı verilmektedir. Her ne kadar kanama riskini bir ölçü artırsa da sağladığı yarar çok daha yüksektir. Kan sulandırıcı kullanımı ameliyat öncesi başlayıp iki hafta daha devam etmektedir. Kalp damar hastalığı olan ya da daha evvel emboli geçirmiş olan hastalar üzere riski yüksek hastalarda kullanım müddeti daha da uzayabilir.
10. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası ağrı olur mu?
Gastrik Bypass ameliyatı laparoskopik (kapalı) olarak , yani milimetrik deliklerden girerek yapıldığından teşebbüs sonrası ağrı açık ameliyatlara nazaran çok azdır. Tekrar de “Ameliyat oldu tabiki ağrısı olacak” tabiri son derece yanlışdır. Yirmi birinci yüzyılda hiçbir hasta ağrı çekmemelidir. Her hastaya ameliyat sonrası ağrı kesici uygulanarak ağrı çekmesi büsbütün önlenir. Burada kıymetli nokta şudur. Herkesin ağrı eşiği farklıdır. Tekrar ilaç toleransı ve ilaçtan biyoyararlanımı farklıdır. Münasebetiyle tedavi standart olamaz. Her hastanın gereksinimine nazaran ağrı kesici tedavi farklı başka düzenlenmelidir.
11. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası iz kalır mı?
Kesiler çok küçük olduğu için estetik sonuçlar da son derece yeterlidir. Birkaç ay sonra bu çizgiler de çabucak hemen görülemez hale gelecektir. Yaralar iyileştikden sonra size daha az iz kalması için bir krem önerilecektir. Üç ay boyunca kullanmanız halinde çok daha güzel estetik sonuçlar elde edersiniz.
12. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası beslenme ne vakit başlayacak?
Ameliyatın 2. günü kaçak testi yapıldıktan sonra sıvı besin almaya başlayacaksınız. birinci iki haftalık sıvı beslenme akabinde iki hafta da yumuşak (püre tarzı) besin ile besleneceksiniz. Tüm bu süreç boyunca daima olarak diyetisyenlerimiz ile irtibat halinde olacaksınız.
13. Gastrit Bypass ameliyatı sonrası beslenme, vitamin ve mineral desteği nasıl olacak?
İlk 15 gün boyunca hastalara protein desteği yapılmaktadır. Bilhassa birinci bir yıl hastalara çeşitli vitamin ve mineral destekleri yapılmaktadır. Bunlar her hasta için standart olmayıp rutin denetimlerde yapılan tetkikler sonrası hastanın durumuna nazaran, neye ne kadar muhtaçlığı olduğuna nazaran karar verilir.
14. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası çabucak ayağa kalkabilir mi, çabucak işe dönülebilir mi?
Ameliyat laparoskopik (kapalı olarak yapıldığı için ameliyatttan bir iki saat sonra ayağa kalkıp yürüyebilirsiniz. Hastanede kaldığınız periyot boyunca bile bakım hastası olmayacak, kendi öz bakımınızı kendiniz yapabileceksiniz. Masa başı çalışan yada ağır efor gerektirmeyen işlerde çalışan hastalar bir hafta içinde işe geri başlayabilirler. Ağır efor gerektiren hastaların ise en az bir ay mühlet ile işe orta vermeleri gerekir. Ameliyat sonrası hastalara yeteri kadar müddetle istirahat raporu verilmektedir.
15. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası ne vakit dikiş alınır?
Sıklıkla tabiatıyla emilen dikişler kullanıldığı için dikiş almaya gerek yoktur. Farklı bir nedenle emilmeyen dikiş kullanılmış ise onuncu gün denetime geldiğinizde dikiş denetim edilip uygunsa alınır.
16. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası ne vakit banyo yapılabilir?
Hastaneden çıktığınızda bannyo yapabilirsiniz. Dikiş yerlerinin açık kalıp ıslanmasında sorun yoktur. Duş sonrası pak bir havlu ile kurulayıp üzerlerine baticon sürün ve kurumasını bekleyin. Baticon çamaşırlarınızda kalıcı leke yapmaz. Onuncu günden sonra artık baticon kullanmaya gerek yoktur.
17. Gastrik Bypass ameliyatı sonrası ilaç kullanabilir mi?
İlk bir ay boyunca bizim önerdiklerimiz dışımızda hiçbir ilaç kullanmayın. Diğer bir doktor tarafından bir ilaç önerildiğinde ise kesinlikle bize danışın. Birinci aydan sonra her türlü ilaç kullanabilirsiniz. Tekrar de çok fazla ağrı kesici kullanmamaya çalışın ve ilaç aldıktan sonda bol sıvı alın.
18. Gastrik Bypass nasıl işe fayda?
Gastrik Bypass ile hem besin alımını hem de besin emilimini kısıtlar. Midenin neredeyse % 95’lik kısmı , on iki parmak bağırsağı ve ince bağırsağın birinci 1 metrelik üst kısmı devre dışı bırakılmış yani tıbbi manada “by-pass” ‘lanmış olur. Gastrik bypass mide boyutunu % 90’ın üzerinde azaltır. Olağan mide, bazen 1000 ml’e kadar genişleyebilir. Gastrik bypass poşu ise 15-30 ml boyutundadır. Gastrik bypass poşu midenin en az esneyebilen üst kısmında oluşturulmaktadır ve bu sayede uzun devirde poşun hacminde manalı bir artış olmaz. Hasta küçük ölçüde besin aldığında oluşan birinci cevap, mide poşunun duvarının gerilmesi ve beyne midenin dolu olduğunu bildiren sonları uyarmasıdır. Hasta adeta büyük bir öğün yemiş üzere doygunluk hisseder, ama aslında birkaç kaşık yemiştir. Pek çok kişi doygunluk hissettiğinde yemeyi kesmez. Ancak hastalar, artan rahatsızlık yahut kusmadan korunmak için, daha sonraki lokmalarını çok yavaş ve dikkatlice yemeleri gerektiğini çok süratli biçimde öğrenirler. Restriktif yollara nazaran kilo kaybı daha fazladır. Kişinin total aldığı güç az ve yemeklere intolerans gösterme eğilimi fazladır. Bu sayede hasta hem az yediği hemde yedikleri mideden bağırsağın başına olmazda direkt sonuna hakikat barsağa girdiği için kilo kaybı sağlar.
19. Gastrik Bypass sonrası tekrar kilo alımı olur mu?
Gastrik Bypass sonrası yine kilo alım riski epeyce düşüktür. Bu fizyolojiden azamî faydanın sağlanması için, hastanın yalnızca öğünlerde yemesi, günde 2-3 öğün alması, öğünler ortasında atıştırmalardan kaçınması gereklidir. Bu ameliyat ta uzun mühlet boyunca edinilen yeme alışkanlıklarının değiştirilmesini gerektirmektedir. Ameliyatın geç periyotlarında tekrar kilo alma görülen olayların neredeyse tamamında, öğün kapasitesinde artma olmamıştır. Tekrar kilo almanın nedeni, öğünler ortasında, bilhassa de yüksek kalorili atıştırmalardır. Bu cins bir yeme alışkanlığının yan tesirlerini ortadan kaldıracak bilinen bir operasyon yoktur.
21. Gastrik Bypass Ameliyatının Tüp mide ameliyatına nazaran dezavantajları nelerdir?
Daha uzun vadeli vitamin,mineral eksikliklerine (özellikle B12 vitamini, demir, kalsiyum ve folatta eksikliğe) neden olabilir.
Diyet teklifleri, ömür uzunluğu vitamin-mineral desteği ve takip gerektirmektedir.
Tekrar kilo alımlarda yapılabilecek müdahale seçenekleri daha kısıtlıdır.
Bir sorun olduğunda endoskopi ile safra kanalları ve pankreas kanalına müdahale talihi kalmaz. ERCP, biyopsi üzere süreçler yapılamaz.
Kapatılıp bırakılan mide dokusunu endoskopi ile denetim talihi kalmaz
Midenin Gharlin (iştah hormonu) salgılayan fundus kısmı alınmadığı için tüp mideye oranla iştah azalması daha azdır.