Bazı yapısal (guatr) yahut fonksiyonel bozuklukların tedavisini sağlamak maksadıyla tiroid bezinin cerrahi olarak çıkartılması sürecine tiroidektomi denir. Halk ortasında ekseriyetle “guatır ameliyatı” olarak bilinir.
-Tiroid bezi boyunda baskı oluşturacak ölçüde büyümüş olanlara
-Uzun vadede ilaç tedavisi ile hormonlarının denetim altında tutulması zor olan hastalara
-Bezin içinde gelişen yumruları (nodülleri) 2-3 cm den büyük olan hastalara
-Yumruları küçük olsa dahi kanser gelişme riski nispeten yüksek olan hastalara
-Boyundaki büyümenin estetik açıdan çok derecede rahatsızlık oluşturduğu hastalara tiroidektomi ameliyat yapılması gereklidir.
Tiroid bezi boyun orta hatta birleşen iki yumrudan (lobdan) oluşur. Ameliyatta bunlardan birinin yahut her ikisi birden çıkartılması gerekebilir. Karar ameliyat öncesinde yahut ameliyat sırasında aşikâr kriterlere nazaran verilir.
Eğer her iki tarafta da hastalık varsa bez büsbütün çıkartılır. Böylelikle ileride tiroid bezine bağlı bir hastalık gelişme riski tümüyle ortadan kalkar.
Eğer ameliyat gerektiren koşullar mevcut ve hastanın hormon düzeyleri (T3, T4, TSH) olağan sonlarda ise direkt ameliyat hazırlıklarına başlanabilir.
Ancak hormon düzeylerinde yükseklik (hipertiroidi, zehirli guatr) var ise çabucak ameliyat tehlikeli olabilir. Hastanın evvel endokrinoloji yahut dahiliye uzmanının muayenesinden geçmesi ve ilaç tedavisiyle hormon düzeyinin olağan hale gelmesi sağlanmalıdır. Tercihen hastalar normal hormon seviyeleri sağlandıktan birkaç hafta sonra ameliyat edilmelidir. Olağan düzeyin sağlanması bazen birkaç ay alabilir. Bu hastalar, ameliyat gününe kadar ilaçlarına devam etmeli, ameliyat sabahı da aç olmalarına karşın ilaçlarını bir yudum su ile almalıdır.
Ameliyat kararı verilen tüm hastalar anestezi uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Hasta ameliyattan evvelki gece saat 24’ten sonra su dahil ağızdan hiçbir şey yiyip-içmeyecek şekilde aç kalmalı ameliyata oruç tutuyormuş üzere girmelidir.
Şeker, yüksek tansiyon, astım üzere hastalıkları olan hastalar, ilgili branşlarca konsülte edilmeli riskler belirlenmeli ve teklifler alınmalıdır. Hastalar bu hastalıkları ile ilgili ilaçlar kullanıyorlarsa ameliyat sabahı aç kalmış olmalarına karşın ilaçlarını bir yudum su ile almalıdır.
Tüm hastalardan yazılı ameliyat müsaadesi alınmalıdır. Bunun için planlanan ameliyata özgü aydınlatılmış onay formları okunarak imzalamalı, hastanın ameliyata dair riskleri öğrenmiş olarak ameliyata izin verdiği belgelenmiş olmalıdır.
Ameliyat için genel anestezi (hastanın tümüyle uyutulması) gereklidir. Süreç mühleti genellikle 90-120 dakika ortasındadır. Hastanede bir gün yatış gerekir.
Ameliyat boynun ön yüzüne 5-6 cm uzunluğunda yatay bir kesi uygulanarak yapılır. Tiroid bezinin damarları bağlanıp kesilip, bezin büyük bir kısmı (subtotal) veya tamamı (total) çıkartılır. Ameliyat sırasında tiroid bezine yakın komşuluktaki paratiroid bezlerinin ve ses çıkarma işleviyle ilgili hudutların itinayla gözlenip korunması değerlidir. Bilhassa berbat huylu hastalık kuşkusu olması durumunda bezin tamamının çıkartılması uygundur.
Tek tek nodüllerin çıkartılması biçiminde bir cerrahi teknik uygun değildir. Lakin tiroid bezinin iki lobundan birinin muayenede ve ultrasonda tümüyle olağan göründüğü hastalarda sadece tek taraflı ameliyat (sağ ya da sol tiroid lobektomi) yapılabilir.
Usulüne uygun yapılmış bir ameliyat ile hastaların tamamında etkin ve kalıcı tedavi sağlanır.
Kısmi bir tiroid bezi çıkartılması (subtotal tiroidektomi) ameliyatından sonra hastalığın tekrarlama mümkünlüğü vardır fakat düşüktür. Bezin tamamının çıkartılması (total tiroidektomi)durumunda ise hastaların ömür uzunluğu her gün bir tablet ilaç (tiroksin hormonu) kullanması gerekir fakat hastalığın tekrarlama ihtimali yoktur.
Çoğunluğu geçici olmak kaydıyla, yaklaşık elli hastadan birinde ses kısıklığı (rekürren hudut travması), yaklaşık on beş hastadan birinde el uyuşması (paratiroid bez hasarı, kalsiyum düşüklüğü) gelişebilir. Deneyimli cerrahlar tarafından yapılan ameliyatlarda bu türden kalıcıproblemlerin görülme ihtimali sıfır olmamakla birlikte çok nadirdir.
Hangi hastalarda sorun yaşanabileceğini evvelden tam olarak kestirmek mümkün değildir. Lakin bu ihtimaller tiroid bezinin etraf dokulara yoğun yapışıklıklar gösterebileceği guatr tiplerinde ve ikinci kez guatr ameliyatı olan hastalarda artabilir.
