Kadınlarda Saç Dökülmesi
Cansız saçlar, saç tellerinin incelmesi ve saç dökülmesi her üç bayandan birinin hayat boyunca muzdarip olduğu temel bir sıkıntıdır. Bayanların saç dökülme sorunlarının değerli bir kısmını genetik tip saç dökülmesi oluşturur.
Kadın tipi saç dökülmesi olanların %20’sinde aile hikayesi vardır. Bayanlarda genetik nedenler dışında saç dökülmesine neden olan faktörleri şu biçimde sıralayabiliriz:
Hormon dengesizlikleri
Kadınlarda görülen saç zayıflama ve dökülmesinin kıymetli bir nedeni de hormon dengesizlikleri ve hormon tedavileridir. Kullanılan doğum denetim haplarının sıklıkla saç dökülmesine yol açtığı gözlenir.
Doğum sonrası süreç
Gebe bayanlarda saçların büyük bir kısmının büyüme halinde olduğunu söz eden uzmanlar, doğum sonrasında saçların, saç büyüme döngüsünün dinlenme fazına geçtiklerini, 2-3 ay içerisinde çok ölçüde döküldüklerini, bu sürecin 1-6 ay kadar sürebildiğini ve çoğunlukla yine büyüyerek eski ölçülerine ulaştıklarını belirtiyor.
Yüksek ateş ve ağır enfeksiyonlar
Hastalıkların, saçların dinlenme evresine girmesine neden olabildiğini belirten uzmanlar, yüksek ateş ve ağır bir hastalıktan 4 hafta ila 3 ay sonra ağır bir saç kaybı gelişebileceğini, lakin vakitle saçların eski halini alacağını bildiriyor.
Tiroid hastalığı
Tıpta hiper ve hipotiroidi olarak geçen tiroid bezinin çok fazla ya da gereğinden az çalışmasıyla ilgili yaşanan hormon bozukluğu tedavisi sırasında da saç dökülmesi görülür.
Demir Eksikliği
Demir eksikliği anemisi, ağır adet kanamalarından yahut demir zengini besinlerin çok fazla tüketilmemesinden kaynaklanabilir ve saç dökülmesine yol açabilir.
Dengesiz beslenme ve stres
Bilinçsiz yapılan diyetlerde ve tek taraflı beslenmelerde saç, ömür döngüsünde gerekli olan vitamin, mineral ve yapısındaki keratinin yapıtaşı olan proteini kâfi seviyede alamaz. Bunun sonucunda saçta zayıflama ve dökülme sorunu yaşanır. Bunun dışında, beden için gerilim kaynağı olan her etken, olumsuz tesirini saçlarda da gösterecektir.
Bazı hastalık tedavileri
Bazı Kanser tedavilerinin saç hücrelerinin bölünmesini durdurabildiğini belirten uzmanlar, hastaların saçlarının %90’ını kaybedebileceklerini, fakat terapi sona erdikten sonra saçların tekrar büyüme göstereceklerini ve eski hallerine döneceklerini bildiriyor. Bu nedenle kanser tedavisi görenlerin saç kaybı nedeniyle gerilime girmemesi ve gerekli vaktin geçmesini beklemesi önerilmektedir.
Büyük cerrahi teşebbüsler ve kronik hastalıklar
Büyük cerrahi operasyon geçiren hastalarda 1-3 ay içinde çok bir saç dökülmesi görülebilmektedir. Bu durumun birkaç ay içinde geçebilir. Lakin ağır kronik hastalığı olan şahıslarda saç kaybı ömür uzunluğu devam bir süreç olarak gerçekleşebilir.
Saç koparma hastalığı (Trikotilomani)
Çocuklar ve bazen erişkinler, saç, kaş yahut kirpiklerini koparıncaya kadar çekebiliyor ve bunu bir alışkanlık haline getiriyor. Uzmanlar, bu türlü durumlarda ruhsal yardım alınmasını öneriyor.
Alopesi areata (Saç Kıran)
Bu tip saç kayıplarında düzgün yüzeyli, para büyüklüğünde yahut daha geniş yuvarlak yama stili alanlar oluşur. Nadiren tüm saç ve beden kıllarında kayıp oluşabiliyor. Her yaşta görülebilen bu tip saç dökülmesini yapan neden bilinmemekle birlikte, birçok hastada saçlar daha sonra zaten büyüyor.
Saç bakımında yapılan yanlışlar
Uzmanlara nazaran; boya, renk açma, düzleştirme yahut perma üzere teknikler, uygun şartlarda yapılmazsa saça ziyan verebiliyor. Bu yolların sık sık yahut birebir anda uygulanması da saçı zayıflatıp kırılmasına neden olabiliyor. Saçı çeken atkuyruğu, örgü, sıkı lastiklerle toplama üzere saç hallerinin de sıklıkla uygulanmaması gerekir zira saç tabanlarına tesir eden sabit çekme kuvveti saç kaybına neden olur. Sık yıkamak, taramak ve fırçalamak ise saçları kırabilir.
Şampuandan sonra krem kullanmak saç taranmasını kolaylaştırıyor. Islakken daha kırılgan olduğu için, saçı havlu ile ovalayarak kurutmaya çalışmaktan kaçınmak gerekiyor.
Uzmanlar, fırça yerine geniş ağızlı ve düz uçlu tarakların tercih edilmesi gerektiğini bildiriyor. Saç dökülmesinde en değerli faktör genetik yani ailesel kalıtımdır lakin öbür faktörlerde saç dökülmesinde rol oynayabilir. Saçların dökülme nedenleri ortasında bulunan temel faktörleri şöyle sıralayabiliriz:
Kadınlarda erkek tipi saç dökülmesi
Saç dökülmesi yaşayan bayanların birçoklarında kan androjen düzeyleri olağandır. Kanda androjen yüksekliği belirlenmiş ise, androjen üreten tümör tarafından araştırmak gereklidir. Bayanlarda, androjen üreten organlar yumurtalıklar ve böbreküstü bezlerdir. Polikistik over sendromu üzere hiperandrojeneminin öteki belirtilerinin görüldüğü tablolarda androgenetik alopesi (erkek tipi saç dökülmesi) sık görülür.
Kadınlarda androgenetik alopesi erkeklere nazaran daha ileri yaşta başlar. Bayanlarda çoklukla diffüz (tüm saçlı deriyi kapsayan) dökülme olur. Saçlı derinin tamamında saçlar incelir yahut seyrekleşir. Terminal kıllarda minyatürizasyon erkeklere nazaran daha az düzeyde gerçekleşir. Bu nedenle tam saç dökülmesi enderdir. Minyatürizasyonun daha az olması bayanlarda 5 alfa redüktaz enzim aktivitesinin daha az olması ile açıklanabilir. Lakin menopoz sonrasında yahut androjenlerin kanda bariz yükseldiği durumlarda, erkekte olduğu üzere alın ve doruktaki açılma belirginleşebilir. Bayanlarda ön saç çizgisi çoklukla korunur. Androjenik alopesi erkekte hastalık kabul edilmemektedir. Fakat bayanda büyük bir ruhsal gerilim oluşturması, ayrıyeten dâhili hastalıkların göstergesi olabilmesi açısından değerli bir problemdir. ABD’de 30 milyon bayanda görülen erkek tipi saç dökülmesinin ruhsal tesiri bayanlarda erkeklere oranla %75 daha fazladır. Erkekler, erkek tipi saç dökülmesini kabul edilebilir görürken bu durumu kabullenmek bayanlar için daha zordur.
Kadınlarda görülen saç dökülmesinin tedavisi için birçok etken göz önünde bulundurulur.
Kadınlarda saç dökülmesinde teşhis için saç rengi, saçın sıklığı, saç çapı ve saçın dökülme tipine bakılır ve sistematik kan analizleri ile bir hormon tablosunun oluşturulmasının ardından saç dökülmesinin nedeni belirlenir.
Kadınların saç dökülmesini engellemek için önerilen tedaviler saçlı deriye lokal uygulanan ilaç, vitamin ve başka tetikleyiciler; ağızdan alınan besin destek tabletleri yada saç dökülmesinin ileri boyutlara ulaşması durumunda başka tedavilerle eş güdümlü yürütülecek bir saç nakli olarak özetlenebilir.
