Amerikan Kanser Birliği tarafından, kendine kendine göğüs muayenesine başlama yaşı 20 olarak tavsiye edilmektedir. Hekim tarafından yapılan periyodik göğüs denetimlerinin yerini tutmamakla birlikte, kendi kendine göğüs muayenesinin göğüs hastalıklarının teşhisinde çok değerli bir yeri vardır. Yapılan istatistiklere nazaran göğüste saptanan kitlelerin %80’i, hastaların kendileri tarafından bulunmaktadır. Kendine kendine göğüs muayenesi, kolay, herkes tarafından uygulanabilecek, hakikat yapıldığında tesirli ve maliyeti olmayan bir tetkik tekniğidir.
Kendine kendine göğüs muayenesi nasıl yapılır?
Kendine kendine göğüs muayenesi, rastgele bir vakitte yapılmamalıdır. Adet görmekte olan bayanlarda, adetin başlamasından sonraki 5.-6. günler en uygun günlerdir. Zira bu devirde göğüs dokusunu etkileyen ve hassaslaşmasına neden olan hormonlar en düşük seviyeye inerler ve göğsün yanlış kıymetlendirilmesine neden olabilecek ödem ve şişliği azalır. Menopozdan sonraki yıllarda ve gebelerde ise aylık hormonal tesir ortadan kalktığı için bayanlar ayda bir kere olmak üzere kendi belirleyecekleri rastgele bir günde muayenelerini yapabilirler.
Kendine kendine göğüs muayenesi gözle ve elle olmak üzere iki etapta yapılmalıdır:
Gözle yapılan kendine kendine göğüs muayenesi:
Belden üstü çıplak ve kollar yanda olacak formda bir aynanın önünde ayakta durulur ve daha sonra kollar kaldırılarak eller başın gerisine konur. Her iki durumda da dikkatlice her iki göğüste aşağıdaki durumların olup olmadığı gözlenir:
- Memelerin birinde olağandışı büyüme olması,
- Bir göğsün başkasından olağandışı biçimde sarkık olması
- Meme üzerinde kızarıklık, renk değişikliği, yara olması
- Meme cildinde buruşukluk, gözenekler olması (portakal kabuğunda olduğu gibi)
- Meme ucunda çukurlaşma, renk değişikliği olması
- İki göğüs ucunun farklı taraflara dönük olması
- Meme üzerinde ya da koltukaltında şişlikler olması
- Kolun dirsekten üst kısmında olağandışı şişlik olması
Daha sonra eller bele konur ve iki göğüs birbirine yaklaştırılmak isteniyormuş üzere göğüs kasları sıkıştırılır. Kasları sıkıştırıldığında göğüslerde içe çökme ve göğüs uçlarında farklı istikametlere dönme olup olmadığını denetim edilir. Öne hakikat yeterlice eğik durumda her iki göğsün tıpkı biçimde aşağıya sarkıp sarkmadığına bakılır.
Elle yapılan kendine kendine göğüs muayenesi:
Elle muayene için öncelikle muayene edilecek bölgenin âlâ bilinmesi gerekir. Muayene edilecek bölge yatay olarak göğüs kemiğinin ortasından koltukaltının orta sınırına kadardır. Dikey olarak ise köprücük kemiği ile kaburgaların alt kenarının biraz üzerindeki hududun ortasında kalan bölgedir.
Elle muayenede göğüs dokusu katiyen baş ve işaret parmakları ortasına alınıp sıkıştırılarak muayene edilmemelidir. Bu tıp muayene aldatıcıdır. Muayenede, elin işaret, orta ve yüzük parmaklarının en hassas bölgesi olan iç kısımları kullanılır. Göğsün elle muayenesine ayakta durur durumda başlanır. Sol göğsün muayenesi için sol kol başın üzerine kaldırılır. Sağ elin orta üç parmağının iç yüzü ile muayene edilir. Sonra öteki göğüs için birebir şey uygulanır.
Daha sonraya muayeneye yatar durumda devam edilir. Sırtüstü uzanılır ve muayene edilecek göğsün olduğu taraftaki sırtın altına ince bir yastık yerleştirilir ve tıpkı taraftaki kol başın altına konur. Bitişik olarak parmak uçlarının iç kısımları ile evvel dairesel, sonra dikey ve son olarak da dıştan göğüs ucuna yanlışsız hareketlerle bastırarak göğsün her yeri muayene edilir. Hareketler sırasında parmaklar göğüsten hiç kaldırmadan göğüs üzerinde kayıyormuş üzere hareket ettirilir. Böylelikle göğsün her yeri muayene edilmiş olur.
Parmaklarla göğüs sertlik, ağrı ve kitle (tümör, yumru) tarafından denetim edilir. Tıpkı biçimde koltuk altında şişlik olup olmadığına bakılır. Yastık aksi tarafa konarak tüm süreçler öbür göğüs için tekrar edilir.
Meme başı parmak uçlarının ortasına alınarak nazikçe sıkılır ve akıntı gelip gelmediğine bakılır. Kişi muayenenin elle yapılması gereken kısmını banyoda da yapabilir. Sıcak su kasların gevşemesini sağlar. Ayrıyeten su ve sabun parmakların kayganlığını artırarak muayeneyi kolaylaştırır. Banyoda yapılmayan elle muayenelerde kayganlığı sağlamak için losyon kullanılabilir. Muayene müddeti her göğüs için en az 5 dakika olmalıdır.
