Sınava hazırlık sürecinde işler her zaman planlandığı şekilde gitmeyebilir. Planları aksatan birçok faktör ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan engelleyici faktörler kişiden kişiye değişebilir. Sınav sürecinde ortaya çıkan engelleyici faktörler, bireylerin kaygılarını arttırarak sınava hazırlık sürecini sekteye uğratma açısından zorlayıcıdır. Sıkça gözlenen, kişilerin sınava hazırlık sürecinde kaygılarını yönetme konusunda zorluğu ve yaşanan kaygı yönetme zorluğunun kişinin sınav performansını etkilemesine, ders çalışmasını etkilemesine ve kişinin ruhsal olarak gergin olmasına neden olan durum sınav kaygısı olarak adlandırılmaktadır. Şu an sınava az bir süre kalmasından dolayı sınav kaygısını anlamlandırıp çalışıp tekrar ders çalışmaya dönmek anlamsız görünüyor olabilir. Gerçekten de yakın zamandaki sınav için duygusal boyutta kişinin kendi ile ilgilenip tekrar ders çalışıp da verim alması için kısa bir vakit olabilir fakat farkındalığın rahatlatıcı gücü diye bir şey var yaşanan yoğun kaygı ile çalışmak sadece yakın zamanda girilecek sınav için engelleyici faktörler ile çalışmaya değil genel anlamda kaygı ile çalışmak için bir başlangıç noktası olabilir.
İlk adım olarak kişinin sınav sürecinde kendi yaşadığı durumu tam olarak açıklayabilmesini içerir. Engelleyici faktörlerinin kişiden kişiye değişebildiğini söylemiştim. İlk adımda kişinin kendisini strese sokan durumları fark etmesi yani kaygılarını tetikleyen durumları fark etmesi önemlidir. Örneğin sınava girmek kişiyi strese sokmasına, vücut gerginliği hissetme, odaklanmakta zorlanmasına rağmen kişi sınavdan sonra da sınavı düşündüğünde aynı belirtileri veriyor ve bu belirtilerle yaşamak artık kişiyi çok zorluyorsa bu noktada artık sağlıklı bir durumdan söz edilmesi zordur. Her birey strese karşı farklı tepkiler verebileceği için her bireyin stres tanımı farklı olacaktır. Bazı insanlar bunaltı durumu olarak tanımlayabilirken bazı insanlar odaklanma güçlüğü olarak tanımlayabilir bazı insanlar çoğu belirtiyi birlikte yaşıyor olabilir. Kişi, kendi belirtilerini tanımlayabilmek için bir gözlem sürecinde olmalıdır. Kaygılarını nasıl yaşıyor, hangi durumlarda kişinin bedeninde, zihninde veya duygusal olarak neler oluyor dikkat etmesi çözüme giden yolda toplanacak en iyi ipucudur.
İlk adımda kişinin artık işlerin kendisi için hangi noktada kontrolden çıktığını belirlemesinin ardından ikinci adım olarak yaşanan belirtilerin kişiye ihtiyaçları için verdiği mesajdır. Örneğin sınav kaygısını yoğun bir endişe şeklinde yaşayan kişinin endişelerinin altında yatan inançlarını fark etmesidir. Sınavın sonunda olmasından endişelenilen durumların üzerine çalışmak kişinin aslında endişelendiği durumlar için yardımcı olabilir. Sınavın sonunda başarısız olacağını düşünen kişi, başarılı olmak için harekete geçmekte zorluk çekecektir. Sınava çalışırken sorun yaşanan en önemli nokta, kişinin sınava hazırlanılan sürecin sonucunu değiştirmeyeceğine dair olumsuz bir inanca sahip olmasıdır. Burada kişinin kendi yapabileceklerine olan inancının olmadığı kanısına da varabiliriz. Bu adımda sizi endişelendiren ve sürecinizi olumsuz etkileyen düşünceleriniz olup olmadığını fark ederek, gerçekçi olup olmadığını sorgulamak sınava hazırlık sürecini olumlu yönde etkileyecek etkenlerdendir.
Kişinin sınav kaygısına tanımı ve neler yaşadığını fark etmesi üzerine yaşanan soruna yönelik çözüm de beraberinde gelmektedir. Yaşanan durumda kişi değiştirebildiği etkenlere ve değiştiremediği etkenlere yönelik neler yaparsa kendini iyi hissedebileceği ile ilgili çözüm yolları belirlemesidir.
Psikolojik Danışman Simge ÇOLAKOĞLU YILMAZ
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.