Kolon Kanseri (Kelorektal Kanser)

Yörelere nazaran değişen beslenme formlarına sahip bir ülkeyiz. Beslenme formumuz sindirim sistemimizi, bağırsaklarımızı tesirler mi? Nasıl tesirler?

Akdeniz beslenme usulü diye bir beslenme çeşidi var mesela, hayvansal besinlerden biraz daha uzak, daha çok bitkisel yüklü, bilhassa zeytinyağının tüketildiği, posalı besinlerin daha ağır tüketildiği bir beslenme formu. Muhakkak tesirler, yalnızca bize özel değil, bu dünyanın her yerinde böyledir. Hayvansal besinlerin daha çok tüketildiği, arıtılmış besinlerin daha çok tüketildiği birtakım bölgelerde kolon kanseri çok daha fazla görülmektedir.

Kolon kanserini endüstrileşme ile bir arada, beslenme alışkanlıklarının hazır besin, fastfood olması ile birlikte daha sık görmeye başladık. Hatta yemek yeme halimiz bile değişti bu da çok tesirli. Artık neredeyse günlük hayatın koşturmasına uygun formda süratlice çiğnemeden yutuyoruz. Bu durumda da posadan, posalı besinlerden uzaklaşmış oluyoruz. İşte mevzunun özeti bu, daha fazla posalı besin tüketilen yerlerde kolon kanseri görülme oranı çok daha az. Ne kadar çok rafine besinler, süratli tüketilen besinler daha fazla tüketiliyorsa o bölgelerde kolon kanseri daha fazla görülüyor.

Kanser nedir?

Bu kanser bizim mememizde de olsa, yumurtalığımızda da olsa, bağırsağımızda da olsa, midemizde de olsa birebir formda seyrediyor.

Kanser latince bir söz. Manası yengeç demek. Niçin yengeç demek, ben bunu biraz araştırdım. Yengeç’in birkaç özelliğine bakın mesela evvel kıskaçları ile yakalıyor, akabinde kemirerek o yakaladığını öldürüyor, bakın kanserde de birebir halde oluyor. İnsan bedenine evvel hücre giriyor akabinde kemire kemire öldürüyor, bu nedenle bana mantıklı geldi. İkinci mantıklı gelen sebep ise yengecin yürürken yan yan yürüdüğünü biliriz, kanser hücreleri de tıpkı formda yanlara gerçek ilerleyerek bedeni harap ettiği bilinir.

Bir de şöyle anlatalım, bütün bedenimizde olağan hücreler var, bu olağan hücreler doğuyorlar, ürüyorlar ve büyüyorlar, sonra ömrünü tamamlayınca ölüyorlar. Kanserde ise hücreler doğuyor, büyüyor, ürüyor ancak ölmüyor. Gitgide ürüyor ve etrafa yayılmaya başlıyor.

Normal ritminde ömrü dolunca ölmesi gereken hücreler ölmeyip, tersine daha çok üredikçe ve hatta hücrelerin genlerinde de bir kadro değişiklikler olunca işte o vakit kanser hastalığı ortaya çıkıyor.

Sindirim sistemi nasıldır?

Sindirim sistemi dişlerden başlıyor, sonra yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüs ile bitiyor. İnce bağırsaklar yaklaşık 7-75m bir organ, kalın bağırsak ise 1,5 – 2 m organdan bahsediyoruz. Tabi ölçü bağırsakları uzun bir formda ölçtüğümüzde bu ölçüde halbuki karnımızın içinde kıvrılarak ve birtakım yerlerden geçerek ve kas yapıları gereği kendi içinde kasılarak o kadar büyük olmasına karşın bedenimizde yer alabiliyor.

Bağırsak kanseri en çok hangi bölgelerde görülüyor?

Bağırsaklarımızın başlangıcı sağ taraftan, kör bağırsak denilen, apendiksin yer aldığı sağ taraftan başlıyor, üste yanlışsız hareket ediyor, karaciğerin altından dönüyor ve yatay kalın bağırsak dalağın olduğu yerden aşağı hakikat kıvrılıyor ve anüs dediğimiz yerden boşalıyor.

Bağırsakların her bir bölgesinde kanser görülebilir, lakin tabiki kimi bölgelerde daha sık görülme mümkünlüğü oluyor. Yaklaşık 1,5 m’lik bir organ olan kalın bağırsağımızda kanserlerin %75’i sol tarafta, %25’i ise sağ tarafında, bir de senkron tümörler dediğimiz tümörler var. Bunlar da hem sağ hem de sol tarafta görülebilir, %5 oranında. Lakin sol tarafta %70 oranında görülmesinin yanı sıra bu %70’in de %70’i kadarı yaklaşık son 40cm’lik kısmında görülebiliyor. En fazla görüldüğü oran ve yer olarak baktığımızda da rektosigmoit dediğimiz kısım.

Neden bu kısımda daha çok görülüyor?

Şimdi yediğimiz besinler bir müddet sonra bedenimizde öğütülmeye başlıyor, bir bulamaç halinde daha çok sıvı yapıda kalın bağırsağın birinci kısımlarında bir dışkı oluşuyor. Kalın bağırsakta o dışkı yavaş yavaş ilerledikçe, dışkıda bulunan minareller vs emiliyor, doğal olarak sonuna gerçek geldiğinde daha katı hale gelmiş oluyor, bu da bağırsak duvarı ile teması daha fazla ve uzun mühlet oluyor. Bu nedenle bu bölgede görülme mümkünlüğü daha yüksek oluyor.

Kolon kanserinin belirtileri nelerdir?

Bir kişinin sağ tarafında kanser olduysa maalesef biraz geç fark ediyoruz. Zira o alan daha geniş olduğu için tıkanma belirtileri vs daha geç oluyor. Dışkı sertleştiği vakit, sol tarafta darlık daha fazla ise kabızlık ortaya çıkıyor. Sağ tarafta kanser varsa halsizlik, yorgunluk, bitkinlik üzere belirtiler gösteriyor. Sağ tarafta ikinci belirti ise kan bedellerinde olağandışı değişim görülebiliyor.

Sol tarafta kanser varsa, kabızlık şikayeti olabiliyor, anüse ne kadar yakınsa kanser o vakit farklı renkte kanamalar görülebiliyor ya da tuvaletini yaptığı halde hala tuvaleti varmış üzere bir hisle tuvaletten kalkar.

Karın ağrısı, gaz şikayeti üzere aslında kolay görülen durumlarda da belirti veriyor olabilir, bunları çok önemsemeden durmamak lazım, şikayetin uzun sürmesi durumunda kesinlikle bir hekim denetiminden geçmeli ve gerekli tetkikler yapılarak durum değerlendirilmeli.

Erken yaşta da kanser görülüyor? Yaş oranı nasıl bu kadar düştü?

Hareketsiz ömür, sıhhatsiz beslenme, yaş bunların hepsi birer risk faktörüdür. Yaş olarak baktığımızda 50’li yaşlarda çok daha fazla görülüyor. İstatistiklere nazaran kolon kanseri için ortalama yaş 63 olarak belirlenmiş durumda. Fakat bu durum 50’li yaş prestiji ile bu ihtimal artıyor. Risk faktörlerini ve genetik faktörleri de düşününce bazen bu yaş oranı 25-30 yaşa kadar düşebiliyor. Genetik faktörler kelam konusu, genetik hastalıkları olanlarda daha fazla görülebiliyor, birtakım bağırsak hastalıkları olanlarda daha çok görülebiliyor, bağırsaklarında polip olan bireylerde daha fazla görülebiliyor, tekrar kimi genetik polip hastalıkları var bunlarda daha fazla görülüyor. Anne, baba, kardeş üzere 1.derece yakınlarda kolon kanseri varsa bu şahıslarda daha fazla görülüyor.

Kolon kanseri teşhisi için ne üzere tetkikler yapılıyor?

Önce hastadan tüm ayrıntıları ile kıssası dinlenir. Evvel çabucak gaitada saklı kan analizi isteriz. Bu üslup testlerin sonuçları olumlu çıkarsa ya da öbür belirtiler çok baskın ise o durumda hastalarda endoskopik incelemeler devreye girer. Yani kalın bağırsakta rastgele bir berbat durum olduğundan büsbütün şüpheleniyorsak kolonoskopi dediğimiz süreci gerçekleştiririz.

Bağırsaklar için yapılan kolonoskopi sürecinde tümöral bir gelişme görürsek bunun öncelikle makûs huylu mu, yeterli huylu mu olup olmadığına bakarız. Yeterli huylu ise polip, makus huylu ise kanser deriz. Polipler çok sık görülebilir. Kolonoskopi esnasında görülen poliplerin kesinlikle alınması gerekir, âlâ huylu olsa bile zira daha ileride kansere dönüşme ihtimali her vakit vardır. Üstelik erken teşhis içinde büyük bir adım.

Eğer tetkiklerin sonucu olumsuz ise, kolon kanseri çıktı ise hastada bu kere çabucak öbür yandaş tetkikleri de yaparak ne kadar ve nerelere yayıldığına bakıyoruz. Zira cerrahi olarak devreye girip, 1. Evre bir kanserde o tümörü alarak ve o bölgedeki lenf bezlerini temizleyerek hastayı kurtarabiliriz.

Kanserin evreleri…

1. Evrede tümör bağırsak duvarının iç kısmında

2. Evrede bağırsak duvarının dışına yanlışsız çıkmış oluyor

3. Evrede lenf bezlerine gerçek yayılmış oluyor

4. Evrede artık uzak metastazlardan yani başka organlara yayılması durumu olur.

Bazen kanserin son evresinde olan hastaya evvel kemoterapi tedavisi daha uygun olabiliyor, birinci başlarda ameliyat etmek uygun olmayabiliyor.

Kanserde endüstrileşmenin tesiri nedir?

Dünyanın her yerinde sosyo ekonomik olarak ilerlemiş, endüstrinin görüldüğü bölgelerde her vakit kanser daha fazla görülür. Her türlü kanser görülebiliyor. Zira endüstrileşme ile birlikte beslenme alışkanlıklarımız değişiyor, fastfood beslenmeler devreye giriyor, daha çok rafine eserler tüketmeye başlıyoruz, endüstrinin etrafa yaydığı kirliliklerde kelam konusu, bunlarla yakın temas eden bireylerde görülme oranı daha yüksek.