Laparoskopi
Tıpkı vakitte minimal invazif cerrahi olarak da anılan laparoskopi, ya da halk ortasındaki ismiyle kapalı ameliyat, karında açılan yarım – bir buçuk santim genişliğindeki küçük deliklerden, ince uzun çubuk biçimindeki aletler kullanılarak yapılan ameliyatlardır. Minimal invazif cerrahi ismini almasının nedeni, ciltte ve karın ön duvarında, laparatomi denilen açık ameliyatlarda olduğu üzere büyük kesilerin yapılmasını gerektirmemesi, minik kesilerle ameliyatın tamamlanabilmesi, yani çok az invazif olmasıdır.
Bu ameliyatların bir öteki ismi da endoskopidir. Endo iç, skopi bakmak manasındadır, yani içe bakmak, içeriye bakmak.. Laparoskopi ise karnın içine bakmak demektir. Ameliyat kamera ile büyük ekranlardan takip edilerek gerçekleştirilir, hatta kayıt altına alınabilir.
Ameliyatta kullanılan temel aygıt, laparaskop denilen bir kamera – monitör sistemidir. Günümüzde ileri teknolojiyle üretilen kamera sistemleri, HD, hatta 3 boyutlu manzaralar oluşturabilir ve karın içerisindeki organları 10 kat kadar büyüterek ekrana yansıtır. Bu bize çıplak gözle görebildiğimizden daha net ve ayrıntılı bir görüş imkanı sağladığından, birçok ameliyatın yapılması teknik olarak kolaylaşır. Ameliyatta kullanılan makas, penset, dikiş atmaya yarayan alet olan portegü üzere araçların tamamı, bu küçük deliklerden girip içeride ameliyat yapmaya yarayacak formda, ince uzun çubuklar biçimindedir.
Kadın hastalıklarında hangi ameliyatlar laparoskopik olarak yapılabilir?
Laparoskopik_ameliyat daha sıklıkla uygun huylu hastalıkların tedavisinde kullanılmakla birlikte, kapalı ameliyatlar gitgide artan oranlarda jinekolojik kanserlerin tedavisinde de kullanılmaktadır. Laparoskopinin bayan hastalıkları cerrahisinde kullanıldığı ameliyatlara kimi örnekler şu halde sıralanabilir:
Kapalı ameliyatla tüplerin bağlanması (Laparoskopik BTL)
Tanısal laparoskopi
Endometriyozis (çukulata kisti)
Yumurtalık (over) cerrahisi
Rahimden ur çıkarılması (myomektomi)
Rahim alınması (histerektomi)
Rahim (endometriyum) kanseri
Rahim ağzı (serviks) kanseri
Rahim sarkması ameliyatları
Kapalı ameliyata nasıl hazırlanacağım?
Bağırsak paklığı nasıl yapılır?
Ameliyatta hangi durumda yatacağım?
Ameliyattan evvel diğer hazırlıklar yapılacak mı?
/p>
Histereskopi
Kapalı ameliyat nasıl yapılır, karnımda kaç dikişim olacak?
kac_dikisKapalı ameliyatta, emel hastanın göbek deliğinden ya da yakınından karın içerisine uzanan bir delik açarak buradan kamerayla içeriye bakmak, akabinde karın içerisini karbondioksit gazıyla doldurup net bir görüş alanı oluşturduktan sonra, karnın türlü yerlerinden minik delikler açarak buralardan yerleştirilen ince uzun çubuk halindeki aletlerle ameliyatı gerçekleştirmektir. Hastanın karnı kesilmediği ya da yarılmadığı, yalnızca birtakım delikler açıldığı için kapalı ameliyat ismini almaktadır.
Sıklıkla, ameliyata başlarken göbekten Veress iğnesi ismi verilen bir iğneyle karın içerisine hava verilebilir ve kamera akabinde yerleştirilir. Ya da, bilhassa evvelden sezaryen ya da diğer ameliyatlar geçirmiş hastalarda olmak üzere, iç organların birbirine yapışmış olabileceği düşünüldüğünde, göbek kenarı kesilerek kamera direkt görerek, izleyerek karın içerisine ilerletilebilir. Laparoskopide, kamera da ince uzun bir çubuk formundadır ve laparoskop (latince: karın içine bakılan alet) ismini alır. Gerçekte karanlık olan karın içerisi, kameraya bağlanan bir fiber optik kablo ve ucundaki minik bir lambadan oluşan soğuk ışık kaynağı sistemi ile aydınlatılır.
Cerrahi olarak çıkarılan, kist, myom (ur), uterusun kendisi ya da overler üzere büyük doku modüllerinin minik deliklerden nasıl çıkarıldığı da enteresan bir mevzudur. Şayet çıkarılan doku, açılan bir santimetrelik delikten çıkmayacak kadar büyükse, ya endobag ismi verilen, beden dışında kapalı, içeride açılıp torbaya dönüştürülen çıkarıcılara yerleştirilerek, beden içerisine dökülmeden çekiştirilerek çıkarılır, ya da kasapların kullandığı kıyma makinesine benzeri bir alet olan morsellatör ile ince uzun şeritler formunda kesimlere bölünerek çıkarılır.
Bayan doğum ameliyatlarında karında kaç delik ya da kaç dikiş olacağı, ameliyatın tipine nazaran değişmekle birlikte, genelde üçü geçmez. Göbekteki primer delik genelde1 cm genişliğinde, tek dikişlik bir yara izi oluşturur. Sekonder delikler ise, bazen hiç olmaz (örnek: tek delikten tamamlanabilen – single port – tüp bağlama, rahim ameliyatları gibi), bazen iki ya da üç tane olabilir, lakin bu başka delikler göbektekinden genelde daha küçük olup, yaklaşık yarım santim genişliğindedir. Kimi kapalı ameliyatlarda –özellikle kanser hadiselerinde bu sayı, beş ya da altı olabilirse de, her bir delik bir santimden daha ufak olduğundan sıklıkla hiçbirinin izi kalmayacak ya da aşikâr belgisiz bir iz kalacaktır.
Histeroskopi nedir, hangi durumlarda uygulanır?
Histeroskopi, kısaca “rahim içine bakmak” olarak tanımlanabilir. Sık karşılaşılan rahim içi meselelerinin gözle görülerek teşhis ve bazen de tedavi edilmesi emeliyle bulunmuştur ve laparoskopideki kamera sistemine benzeri bir sistemle gerçekleştirilir. Laparoskopiden farklı olarak ofis histeroskopi ismi altında, muayehane kurallarında, lokal anestezi ile de yapılabilir.
Histeroskopi endometriyal kavite (rahim içi), tüplerin açıklıkları ve endoservikal kanalın incelenmesi emeliyle, en sık şu durumlarda uygulanır:
Anormal premenopozal ya da postmenopozal uterin kanama,
Endometriyal kalınlaşma (rahim içi kalınlaşması) ya da polipler,
Submukozal (rahim içine hakikat büyüyen) myomlar,
Rahim içi yapışıklıklar,
Rahim içi perdesi üzere doğumsal bozukluklar,
Rahim içine yapışıp çıkmayan spiral ve gibisi yabancı cisimler,
Tüplerin tıkanması istemi,
Rahim içine yapışan kalan gebelik artıklarının temizlenmesi,
Endoservikal (rahim içi kanalı) lezyonları.
Histeroskopi ile miyometriyal (rahimin kas duvarı) kalınlık, tüplerin yapışık olup olmadığı ya da rahimin dış duvarları bedellendirilemez. Bu nedenle bu incelemelerin de gerektiği birçok durumda histeroskopi ve laparoskopi birlikte uygulanır.
Kimlere histeroskopi yapılamaz?
Belirgin rahim içi gebeliği olanlara
Faal pelvik enfeksiyonu olanlara (genital herpes enfeksiyonu dahil)
Bilinen rahim ağzı ya da rahim kanseri olanlara histeroskopi yapılmamalıdır.
Çok kanaması olanlarda kanama histeroskopi sürecini teknik olarak güçleştirebilir, lakin bu bir kontrendikasyon değildir.
Histeroskopi sistemi nasıl bir sistemdir?
Rigid (kıvrılamayan, sert) histeroskop tıpkı laparoskopa emsal bir aygıttır, bir dış kılıfın içinde teleskop, sıvı geçişi ve müdahale etmek gerektiğinde ince uzun çubuklar formundaki aletlerin geçişine müsaade veren kanallar vardır. Bir de esnek histeroskoplar vardır, sert boru halinde değil, eğilip bükülebilen bir malzemeden yapılmıştır. Rigid histeroskoplarla ameliyata bağlı ağrı bir ölçü daha fazla olsa da, bunlarla manzara kalitesi ve süreç başarısı daha yüksektir. Bu nedenle esnek olan tiptekiler rutinde değil, rahim içinde yapışıklık, anomali üzere süreci güçleştiren durumların varlığında tercih edilir. Histeroskopi sisteminde manzara kamera sistemiyle ekrana yansıtılır, aydınlatma ise fiberoptik ışık kaynağı ismi verilen, ısı üretmeyen, kıvrılabilir hortumlar optik ismi verilen kameralarla elde edilir.
Tanısal histeroskopide, yalnızca bakılarak teşhis konması amaçlanır. Operatif histeroskopide ise, makas, klemp, koter üzere aletler kullanılarak müdahale yapılabilir, rezektoskop ismi verilen aletle polipler, submüköz miyomlar çıkarılabilir.
Histeroskopinin ne vakit yapılması en uygundur?
Menopoz öncesindeki nizamlı adet gören bayanlar için rahim içinin en uygun görüntülenebileceği vakit proliferatif periyot yani adet siklusunun birinci 14 günü içidir. İkinci 14 günde rahim içi kalınlaşacağı için endometriyal polip gibisi bir imaj elde edilebilir. Adet kanaması esnasında ise kan manzarayı bozabilir.
Adet kanamaları sistemsiz kanaması olan bayanlarda ülkü zamanlamayı kestirim etmek güçtür. Bu nedenle belirlenen bir vakitte teşebbüs denenip, rahim içi kalınlığı uygun değilse daha sonraki bir tarihte tekrar yapılması gerekebilir.
Başka bir yaklaşım, endometriyumun (rahim içi) ilaçla inceltilmesidir. İnceltici casuslar, miyom çıkarılması ya da endometriyal ablasyon üzere süreçler planlandığında kullanılmalıdır. Zira bu casuslar endometriyumun hücresel yapısını bozabilir ve patolojik incelemede aldatıcı olabilir.
Menopoz sonrasındaki bayanlar için, histeroskopi rastgele bir periyotta yapılabilir.
Histeroskopi öncesinde ve sonrasında yapılması gerekenler nelerdir?
Histeroskopun sert ve kapalı bir doku olan rahim ağzından geçip rahim içine girebilmesi için, rahim ağzının ilaçlarla ya da anestezi sonrası mekanik olarak (buji isimli araçlarla) gevşetilmesi gerekebilir.
Hiç doğum yapmamış bayanlarda rahim ağzı daha kapalı ve sıkıdır. Bu nedenle ilacın bir gece evvelce kullanılması gerekebilir. Histeroskopi sürecinde, rutin olarak antibiyotik kullanımı gerekmez. Süreçten evvel tendürdiyot solüsyonuyla vagen ve rahim ağzı paklığı yapılması kafidir.
Hasta konforunu artırmak hedefiyle anestezi uygulanması âlâ bir yaklaşımdır. Genelde sedasyon halinde hafif bir anestezi uygulanır ve bu kafidir. Bazen ofis histeroskopi lokal anestezi ile, yalnızca rahim ağzının uyuşturulması ile de yapılabilirse de, bu yaygın bir uygulama değildir. Süreç öncesinde nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar kümesinden bir ağrı kesici alınması süreç sonrasında duyulan ağrıyı azaltabilir.
Histeroskopi sonrasında kramp şekli ağrı ya da hafif kanama ve vaginal rahatsızlık hissi görülebilir. Bu şikayetler için ağrı kesici ilaç kullanılabilir. Hasta süreç sonrası 24 saat içinde günlük olağan aktivitelerine dönebilir. Ayakta duş almak, hafif konut işleri yapmak, günlük olağan yaşama devam etmek hürdür, lakin süreç sonrası en az on gün mühletle vaginal tampon, cinsel bağlantı, vaginal duş üzere penetran uygulamalardan kaçınmak gerekir. Süreçten on gün sonra doktorunuza denetime gitmeniz uygundur.
