Laparoskopi nedir?
Laparoskopi genel anestezi altında yapılan ve göbek deliğinden ince bir teleskopun karın içine sokularak karın içi organlarının görüntülenmesi prensibine dayanan bir ameliyattır. Karın içini aydınlatarak, hastalık yahut sorunları direkt gözlemleme ve de gerekirse tıpkı anda karında çeşitli bölgelerine açılan 3 – 5 mm’lik deliklerden içeri sokulan yardımcı aletler ile tedavi imkanı da verir. Halk ortasında kapalı, kansız ya da bıçaksız ameliyat olarak da bilinir.
Laparoskopik cerrahi ne vakitten beri uygulanmaktadır?
Cerrahi kesileri küçültmek binlerce yıldır cerrahların ve hastaların hayallerini süslerken, aslında birinci kere 3000 yıl evvel ilkel bir rektoskop (kalın barsağın içini gösteren alet) yapılmış, 11. Yüzyılda Arap alım Ebu Kasım tekrar buna misal bir alet geliştirmiştir. Günümüzde süratle gelişen teknoloji sayesinde aygıtlar çok geliştirilmiş, ışık kaynağı, mercek-optik sistem ve görüntü aygıtı üzere enstrümanlar milimetrik boyutlara ulaşmasına karşın, çok güçlü hale getirilerek tek bir boru içine yerleştirilmişlerdir. Çağdaş laparoskopi’yi birinci evvel Bayan Doğum uzmanları yapmış, lakin laparoskopi 1980’li yılların ortalarına kadar genelde teşhis maksatlı uygulanan bir süreç olmuştur.
Teknolojik gelişmelere paralel olarak son vakitlerde giderek artan bir sıklıkta tedavi maksatlı (cerrahi laparoskopi) uygulanmaya başlamıştır. Genel cerrahi alanında 1980’lerin sonunda birinci laparoskopik safra kesesi ameliyatı yapılmıştır.
Laparoskopik cerrahi nasıl yapılır?
Laparoskopik cerrahide ameliyat edilecek organlar yerleştirilen kamera ile ekrandan görünür hale getiriliyor ve ameliyat ekrandaki imajlarla gerçekleştiriliyor. Kamera sayesinde çıplak gözle görülenden 20 kat daha büyük ve detaylı bir imaj elde edildiğinden anatomik yapıların daha ince ayrıntılarına kadar görülebilmesi mümkün oluyor. Ameliyatın tipine nazaran giriş deliklerinin sayısı ve kesi yeri genişliği değişmekle birlikte genel olarak kesi yeri genişliği 0.5-1 cm ortasındadır.
Laparoskopi ameliyathanede genel anestezi altında hasta uyutularak yapılır. Bunun ana nedeni, karın içine uygulanan gaz verme süreci uyanık şahısta gerginlik ve ağrıya neden olmasıdır, bundan ötürü hastalar mutlak suretle uyutulur. Yerleştirilen boru biçiminde çeşitli çap ve uzunlukta kanüller yardımı ile karın içine gaz verilerek karın boşluğu genişletilir. Böylelikle aletler karın duvarından ayrılarak aletlerin çalışmasına imkan sağlayacak uygun genişlikte yer kazanılmış olur.
Laparoskopi kimlere yapılabilir?
Minimal invaziv cerrahi için rastgele bir yaş hududu yoktur; yeni doğmuş bir bebekten 100 yaşındaki bir beşere kadar herkese uygulanabilir. Seçimdeki temel belirleyici uygulamanın yapıldığı merkezin laparoskopik cerrahi birikimi ve özelikle çocuk yaş kümesi için uygun donanıma sahip olup olmamasıdır. Ameliyat tercihi sırasında “ Açık cerrahi mi? Kapalı cerrahi mi?” sorusuna cevap verirken, hastaya ve hastalığına ilişkin özel durumun düzgün bir formda kıymetlendirilmesi gereklidir. Bilhassa daha evvel açık cerrahi geçirmiş olan hastalarda karın içi yapışıkları nedeniyle vakit zaman yapılabilse de, bu durum laparoskopi cerrahiye mahzur teşkil etmektedir.
Aslında her şeyden evvel hastaların bu prosedüre inanç duyması ön kuraldır; çünkü bir çok hasta hala açık cerrahi usullere daha fazla güvenmekte, ameliyatlarının eksik yada yetersiz yapılacağını düşünmektedirler; meğer ki estetik görünümden çok tıbbi açıdan açık cerrahi sistemlere nazaran çok daha üstün avantajlara sahiptir.
Hangi hastalıkların tedavisinde uygulanıyor?
Laparoskopik cerrahi; başta safra kesesinin çıkarılması, kasık fıtığı, apandisit, reflü ve mide fıtığı ameliyatları olmak üzere birçok genel cerrahi ameliyatında uygulanıyor. Ayrıyeten jinekolojik, ortopedik, ürolojik ve kalp-damar cerrahisinde de minimal invaziv tekniklerden giderek daha fazla yararlanılmaktadır. Bunun yanı sıra ileri laparoskopi teknikleri sayesinde dalağın ya da böbrek üstü bezinin çıkarılması gereken durumlarda, kalın barsak kanserlerinde, gastrik by – pass operasyonunda da rahatlıkla uygulanabilmektedir. İleri laparoskopi tarifi aslında yıllar içerisinde çok değişmiştir.
Genel cerrahi ameliyatlarını düşündüğümüzde 10 yıl evvel safra kesesi ve apandisit ameliyatlarının ötesindeki uygulamalara ileri laparoskopi denirken, artık günümüzde kalın barsak kanseri ameliyatları bile ileri laparoskopi sayılmamakta ve teknik olarak çok daha güçlü morbid obezite, mide kanseri, karaciğer ve pankreas ameliyatları ileri laparoskopi sınıfında bedellendirilmektedir. Bu ameliyatlar özel vakit ayrılması gereken, başta cerrah olmak üzere tüm ameliyathane takımının ek eğitimler alması ve donanım manasında farklı aletlerin de ameliyathanede bulundurulması gereken ameliyatlardır. Bilgi birikimi ve tecrübe arttıkça bunlar da rutin ameliyatlar haline gelecektir.