Meme kanserinin tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Birçok hastada cerrahi tedavi birinci basamağı oluşturmakla birlikte, operasyon sonrası patolojik inceleme sonuçlarına nazaran radyoterapi, kemoterapi ve hormon tedavisinden biri, birkaçı yahut hepsi muhakkak bir sırayla uygulanmaktadır. Cerrahi tedavi ve radyoterapi daha çok tümorün lokal denetimini sağlamada kıymetli iken, kemoterapi ve hormonoterapi ise sistemik denetime yardımcı olmaktadır.
Meme kanseri için uygulanacak tedaviye karar verilirken hastaya durumu hakkında detaylı bilgi verildikten sonra, tedavi seçenekleri hastayla birlikte tartışılmalıdır.
Cerrahi Tedavi
Erken evre göğüs kanserinin tedavisi sıklıkla cerrahi ile başlar. Günümüzde bu gayeyle tercih edilen esas iki uygulama vardır:
- Meme kollayıcı cerrahi
- Mastektomi ± göğüs rekonstrüksiyonu
Meme hami cerrahi: Etrafındaki bir ölçü sağlam göğüs dokusu ile birlikte tümörün çıkartılmasını tabir eder. Bu tedavinin bir kesimi olarak kesinlikle kalan göğüs dokusuna radyoterapi (ışın tedavisi) yapılmalıdır. Göğüs kollayıcı cerrahinin uygulanamayacağı durumlar ise şunlardır:
- Aynı göğüste birden fazla odakta tümörü olan olgular (Multisentrik tümör)
- Tümörün çok büyük yahut tümör/meme boyutu oranının uygun olmadığı hastalar
- Aynı beden bölgesine daha evvelden radyoterapi almış olanlar
- Aktif bağ dokusu hastalığı olanlar (Bu bireylerde radyoterapi yapılamadığı için).
- Erken periyot gebelik (radyoterapi yapılamayacağı için)
Koruyucu tedavi uygulanan göğüste tümör tekrarlarsa önerilen tedavi biçimi göğsün hepsinin alınması yani mastektomidir. Tümörün lokal olarak tekrar etmesi, uygun takipler ile erken yakalandığı sürece, sağkalım mühleti üzerine olumsuz bir tesir yapmaz.
Mastektomi ± göğüs rekonstrüksiyonu: Mastektomi göğüs dokusunun tümüyle alınmasıdır. Göğüs kanserinin klasik cerrahi tedavi metodudur. Uygun bir lokal denetim sağlar; tümörün tekrar etme riski düşüktür. Fakat göğsün kaybı bayanları ruhsal olarak berbat tesirler. Bu nedenle cerrahi tedavi olarak mastektomi uygulanacak hastalara göğüs rekonstrüksiyonu (yeniden göğüs yapılma işlemi) bahtı olup olmadığı ve mümkün rekonstrüksiyon seçenekleri hakkında bilgi verilmelidir.
Koltuk altı lenf bezlerinin çıkartılması ve sentinel lenf nodu biyopsisi
Meme dokusu içerisindeki lenf akımının tarafı büyük oranda koltuk altı lenf bezlerine doğrudur. Bu nedenle yayılım özelliği kazanan kanser hücreleri çoklukla birinci evvel koltuk altı lenf bezlerine masraflar. Göğüs kanseri hastalarında koltuk altı lenf bezlerinin durumunu bilmek teşhis, tedavi ve takipte kıymetlidir.
Koltuk altı lenf bezlerinin çıkartılması süreci yayılma özelliği kazanmış (invazif) tümörler için geçerlidir. In-situ (süt kanallarının içinde hudutlu kalmış) kanserler teorik olarak lenf bezlerine gitmedikleri için koltuk altının temizlenmesine gerek yoktur. Koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılmasının (aksiller lenf nodu disseksiyonu) 3 maksadı vardır:
- Hastalığın gerçek olarak evrelendirilmesi.
- Yandaş tedavilere istikamet vermek.
- Lenf bezi tutulumu olan hastalarda lokal tümör denetimini sağlamak.
Meme ile ilgili olan lenf bezlerinin çıkartılması üstte sayılan maksatları karşılarken, kolda şişlik (lenfödem) üzere istenmeyen yan tesirlerin oluşma riskini de artırır. Bu risklerin engellenmesi için hastanın el ve kolunun yaralanmalardan korunması üzere kimi tedbirler alınır.
Standart aksilla disseksiyonu ile ortalama 20-30 kadar lenf bezi çıkmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalar göstermiştir ki koltuk altının yanlışsız örneklenebilmesi için en az 10 adet lenf bezinin çıkartılması gerekmektedir.
Meme kanseri tarama programlarının tesiri ve bayanların göğüs kanseri konusunda daha şuurlu olmaları sayesinde artık göğüs kanseri olgularının büyük kısmı erken evrede yakalanabilmektedir. Bugün biliyoruz ki, tüm göğüs kanserlerinin yaklaşık olarak %60’ında ve erken evre göğüs kanserlerinin ise ortalama %75’inde teşhis anında koltuk altı lenf bezlerinde tutulum yoktur. Bu hastalarda lenf bezi tutulumu olmadığı gösterilebilirse, koltuk altı lenf nodlarının temizlenmesine de gerek kalmaz. İşte bu nedenle son 10-15 yılda sentinel (bekçi) lenf nodu örneklenmesi tekniği geliştirilmiştir.
Sentinel lenf nodu biyopsisi: Klinik olarak koltuk altında büyümüş lenf bezi saptanmayan hastalarda sentinel lenf nodu örneklemesi uygulanarak aksilla lenf bezi tutulumu olup olmadığı hakkında bilgi sahibi olunur. Sentinel lenf nodu negatif olan hastalarda koltuk altı lenf nodlarının temizlenmesine gerek yoktur.
Mavi boya (isosulfan mavisi, metilen mavisi,vb.) yahut radyoaktif bir unsur yardımıyla (tek tek yahut her ikisi kombine) gerçekleştirilir. Son yıllarda daha çok tercik edilen periareolar enjeksiyon yapılmasıdır. Sentinel lenf bezlerinin sayısı birden fazla olabilir. Bu lenf bezleri çıkarılarak tümör hücreleri içerip içermedikleri araştırılır. Tümör hücresi görülmezse süreç sonlandırılır; koltuk altındaki öteki lenf bezlerinin çıkartılmasına gerek yoktur. Şayet bu lenf bezlerinde kanser hücrelerine rastlanırsa, koltuk altı lenf bezlerinin göğüsle ilgili olan kısmının çıkartılması gerekir.
Sentinel lenf nodu örneklemesinin, koltukaltı lenf bezi tutulumunu saptamaktaki güvenilirliği yapılan birçok çalışmada kanıtlanmıştır. Aşikâr bir tahsil süreci gerektirmektedir lakin hakikat yapıldığında inançlı bir sistemdir ve kolda şişlik üzere yan tesirler ortadan kalkmaktadır.
