Meme kanseri bayanlarda görülen kanser tipleri ortasında birinci sırada yer almaktadır. Hayat uzunluğu her 8 bayandan birinin kansere yakalanma riski vardır. Göğüs kanseri, göğsün süt bezlerinde ve üretilen sütü göğüs başına taşıyan kanalları döşeyen hücreler ortasında, çeşitli etkenler sonucu denetimsiz biçimde çoğalan ve diğer organlara yayılma potansiyeli taşıyan hücrelerden meydana gelen tümöral oluşumdur. En sık görülen tipi; göğüs süt kanallarından kaynaklanan “duktal” kanser denen kanserlerdir. Süt üreten bezlerden köken alan “lobüler” kanserler de sık görülür. Göğüs kanserlerinin yalnızca yüzde 7-9’luk bir kısmı ailesel ( herediter/ kalıtsal ) geçişlidir. Kalıtsal göğüs kanserlerinin yüzde 80’inden sorumlu iki gen var: BRCA-1 ve BRCA-2… Bilhassa anne tarafında genç yaşta göğüs kanseri ve erkek göğüs kanseri görülmesi ailesel bir geçişe işaret edebilir.
Risk Faktörleri: Bayan cinsiyet ve yaşlanma, göğüs kanseri için en kıymetli risk faktörleridir. 30 yaşından sonra birinci doğumunu yapanlarda, 18 yaş öncesinde birinci doğumunu yapanlara nazaran risk artmaktadır. Birinci adetini erken yaşlarda görenler ile ileri yaşta (>55 yaş) menopoza girenler, hayat uzunluğu daha uzun mühlet östrojen hormonuna maruz kalacaklarından ötürü risk artmaktadır. Doğum denetim haplarının uzun mühlet kullanımı göğüs kanseri gelişim riskini arttırmaktadır. 10 yıldan daha uzun mühlet kullanımlarda ve bilhassa genç yaşta (20 yaş öncesinde) kullanmaya başlamakla göğüs kanseri, kalp krizi ve inme riski artmaktadır. Menopoz sonrası kullanılan hormon tedavi ilaçları, 5 yıl ve daha uzun müddet kullanan bayanlarda göğüs kanseri ve rahim kanseri riski artar. Uzun uzunluklu bayanlarda göğüs kanseri riski artmaktadır. Menopoz öncesi periyotta çok zayıf bayanlarla, menopozdan sonra ülkünün üzerinde kilosu olan bayanlarda göğüs kanseri riski artmaktadır. Menopoz sonrası devirde yağ oranı yüksek besinlerle beslenme ile göğüs kanseri gelişimi ortasında ilgi mevcuttur. Aksi olarak zerzevat yüklü beslenmenin ise hami tesiri vardır. Günde bir bardaktan daha fazla alkol tüketimi bayanlarda östrojen hormonu seviyelerini arttırdığı için kanser gelişim riskini arttırabilir. Biyopsi sonucunda kist, fibroadenom ve hiperplazi üzere göğsün düzgün huylu ( habis olmayan ) tümörlerinin tespit edilmesi risk faktörüdür. Annesinde, anne tarafından akrabalarında, teyzesinde ve/veya kız kardeşinde göğüs kanseri olan bayanlarda göğüs kanseri gelişmesi riski olağan toplumdan daha fazladır. Kimi risk faktörleri sizin denetiminiz altındadır. Genel sıhhat durumunuzu müdafaa emelli; istikrarlı beslenme, zayıflama yahut kilonuzu müdafaa, sigara içmeme, alkolü sonlandırma, tertipli idman üzere faaliyetlerde bulunabilirsiniz. Lakin bunlar riskinizi büsbütün yok etmez.
Belirtileri: Göğüs kanserinin en sık rastlanan belirtisi; göğüste ağrısız, vakitle büyüyen bir kitlenin hissedilmesidir. Fakat, hastaların çok azında ağrı da belirtilere eşlik edebilir. Daha az olarak göğüste çekintiler, deride kalınlaşma, şişlikler, deride tahriş ya da bozulmalar ve göğüs ucunun hassaslaşması ya da içe dönmesi de dahil olmak üzere göğüs ucu belirtileri yer almaktadır. Sanıldığının tersine ağrı ve kanlı akıntı ileri evrelerde ortaya çıkmaktadır.
Tanı: Erken evrede göğüs kanserleri başka kanser çeşitlerinde olduğu üzere ileri periyotlara gelene kadar besbelli bir belirti vermeyebilir. Erken teşhiste en değerli faktör, kişinin bu bahiste bilinçlendirilmesidir. Göğüs kanserine erken evrede teşhis konması, tedavinin muvaffakiyete ulaşma ve hayatta kalma bahtını arttırır. Erken teşhis için üç temel formül uygulanabilir. Bunlar ; meskende kendi kendine yapılan göğüs denetimleri, hekim tarafından yılda bir yapılan göğüs muayeneleri ve mamografi (meme röntgen filmi) olarak sayılabilir. Bayanların 20 yaşından sonraki devirde, her ay göğüslerini kendi kendilerine muayene etmeleri gereklidir. Menopoz öncesi periyotta adetin başlangıcından sonraki 7-10. günlerde, menopoz sonrası devirde ise her ayın tıpkı gününde muayene yapmalısınız. Göğüs dokusu içerisinde rastgele bir kuşkulu kitle ele geldiğinde vakit geçirmeden doktora müracaatınız.
Evreleme: Göğüs kanseri oluşumu çok süratli bir süreç değildir. Tümör ortalama 5-7 yılda 1 cm büyüklüğe erişir. Yayılımı öncelikle lenf kanalları yoluyla koltuk altı lenf bezlerine ve daha sonra kan yoluyla karaciğer ve kemik üzere uzak organlara olur. Tümörün yayılımını tespit etmek için evreleme yapılıp, tedaviye karar verilir. TNM sistemi isimli bir evreleme sistemi kullanılır. T tümör çapını, N hastalıklı koltuk altı lenf bezi sayısını, M ise uzak yayılım (metastaz) durumunu belirtir. Buna nazaran 4 evreden bahsedilebilir. Erken evre hastalık dendiğinde evre I, II ve kimi evre III tümörler anlaşılır. Evre III tümörlerin bir kısmı ve evre IV tümörler ileri evre olarak isimlendirilir.
Tedavi: Göğüs kanseri tedavisi, alanında uzmanlaşmış bir takım tarafından yapılmalıdır. Bu grubun temel üyeleri göğüs cerrahı, tıbbi onkolog ve radyasyon onkoloğudur. Göğüs kanserinin temel tedavisi cerrahidir. Tercih edilen cerrahi biçimi göğüs dokusunun büsbütün çıkarıldığı mastektomi ameliyatıdır. Fakat, erken evre küçük tümörlerde göğüs esirgeyici cerrahi yapılması da uygundur. Kanserli dokunun göğüsten, etrafında bir modül sağlıklı göğüs dokusu bırakılarak çıkarılmasına ‘lumpektomi’ ismi verilir. Lakin, lumpektomi yapılan göğüslere daha sonra radyoterapi verilmesi kaidedir. Yapılan çalışmalar sonucunda göğüs gözetici cerrahi sonuçlarının mastektomi ile emsal olduğu anlaşılmıştır. Cerrahi sonrası gerekiyorsa tamamlayıcı olarak kemoterapi yahut hormonoterapiler tıbbi onkologlar tarafından yapılır. Kimi durumlarda radyoterapi de uygulanması gerekebilir. Tedavi kararı verirken tümörün büyüklüğü, koltuk altı lenf bezlerine yayılım olup olmaması, tümörün hormon bağımlılık durumu, Her2 (c-erb-B2) ismi verilen kanser geninin varlığı üzere faktörler göz önüne alınır. Tümörün büyük olduğu durumlarda tedaviye evvel kemoterapi ile başlanıp tümörün küçültülüp cerrahiye uygun hale getirilmesi gerekebilir. Bu tedavilere hekiminiz karar verip sizi yönlendirecektir.
Tarama: Ülkemizde uygulanan göğüs kanseri tarama protokolüne nazaran; 20-40 yaş ortası; ayda bir kendi kendine göğüs muayenesi, iki yılda bir klinik göğüs muayenesi ve 40-69 yaş ortası; ayda bir kendi kendine göğüs muayenesi, yılda bir klinik göğüs muayenesi, iki yılda bir mamografi çekilmesi gerekmektedir. Bu formda takip edilen bayanlarda kanserin çok erken devirlerde yakalanabildiği ve göğüs kanserine bağlı ölümlerde %30 oranında azalma sağlandığı saptanmıştır.
Şen ve esen kalınız.
