Günümüzde göğüs hastalıkları süratle artmakta lakin erken teşhis ve uygun tedavi ile başarılı sonuçlar elde edilebilmektedir. Bu nedenle göğüste yaşanan sıkıntıların, konusunda tecrübeli tabiplerce çözümlenmesi değer taşımaktadır.
Bilhassa 40 yaş sonrası bayanların göğüs denetimlerini periyodik formda yaptırmaları gerekmektedir.
MEME HASTALIKLARI
Fibrokistik Meme
Bayanların yüzde 80’inden fazlasında görülen göğüs yapısıdır.
Değişik sayı ve boyuttaki kistler (yuvarlak ince bir zar içinde sıvı birikimi) ve bağ dokusu artışı ile kendini belirli eden nodüler yapılardan oluşur.
Kistler, ekseriyetle takip gerektirmeyen özelliksiz kolay kistlerdir:
1. Bilhassa regl öncesi göğüsteki ödemin ve kistler içindeki sıvının artmasına bağlı batma, zonklama, dolgunluk biçiminde ağrılar olabilir. Bazen bu ağrılar tüm ay boyunca devam edebilir. Göğüs ağrısı her vakit bir göğüs cerrahı tarafından değerlendirilmeli ve göğüste ağrıya neden olan farklı bir yapı olmadığı uygun radyolojik tetkiklerle belirlenmelidir.
2. Göğüste çok sayıda kist varlığında, yeni oluşan kitleler fark edilmeyebilir ya da kist olduğu zannedilerek ihmal edilebilir. Bu nedenle bayanın kendi göğüs yapısını tanıması ve yeni oluşumları fark edebilmesi için ayda bir kendi kendine göğüs muayenesi yapması ve senede bir kere de tabip muayenesi ve radyolojik görüntüleme ile takip edilmesi önerilmektedir.
• Bazen kist duvarında kalınlaşma, kist içinde farklı bir lezyon, ya da içindeki sıvının kıvamında artış tespit edilir. Komplike ve kompleks kistler olarak isimlendirilen bu kistlerin varlığında daha yakın takip (3-6 ay gibi), biyopsi yapılması ya da lezyonun tamamının çıkartılarak histopatoljik kıymetlendirme yapılması önerilir.
• Fibrokistik göğüs yapısında kistlerin içyapısını en yeterli ultrasonografi gösterir. Gerektiğinde manyetik rezonans görüntüleme (MRI) üzere ek tetkikler önerilebilir.
Benign (iyi huylu) Göğüs Lezyonları
•Fibroadenom:
– Göğsün en sık görülen güzel huylu tümörüdür. Kansere dönüşüm beklenmez.
– Birden fazla vakit radyolojik manzarası teşhis koymak için kafidir. Radyolojik ya da klinik kuşku halinde iğne biyopsisi ya da cerrahi biyopsi ile teşhis konur.
– Hastanın yakın akrabalarında kanser varsa, fibroadenom boyutları büyükse, takipte büyüme ya da hal değişikliği saptanmışsa, göğüste estetik kusur oluşturan deformiteye neden oluyorsa ve hasta, takip etmek istemiyorsa cerrahi olarak çıkartılır.
– Bunun dışında, biyopsiye gerek görülmeyen hadiselerde 6 ay orta ile en az 2 yıl ultrasonografi ile kitlenin takip edilmesi, takipte büyüme ya da hal değişikliği saptanması halinde cerrahi olarak çıkartılması önerilir.
• Göğsün Filloid Tümörü (sistosarkom filloides):
– Özel bir küme oluşturur. Süratli büyür ve tüm göğüs dokusunun yerini alabilir. Düzgün huylu olanları geniş çıkartılmalıdır, yoksa tekrarlar. Makus huylu olanlarda patoloji sonucuna nazaran risk tahlili yapılır.
• Duktal Ektazi:
– Süt kanallarının genişlemesidir. Başta emzirmiş bayanlar olmak üzere sık görülür.
– Eşlik eden lezyon ve genişleyen kanalın duvarında öbür lezyonlar olup olmadığı ultrasonografi ile kıymetlendirilir.
– Göğüs başından akıntı ve ağrı üzere yakınmalara neden olabilir.
– Eşlik eden lezyon varlığında ve yakınması olan hastalarda, genişlemiş kanal ya da göğüs başı ardındaki tüm kanallar çıkartılarak tedavi edilir.
• Göğsün İltihabi Hastalıkları (Mastit):
– Göğüste kızarıklık, şişlik, sıcaklık ile karakterizedir.
– Emziren bayanlarda süt birikimine bağlı gelişir. Birçok vakit göğsün pompa ve emzirme ile boşaltılmasını takiben tedaviye gerek kalmadan geriler.
– Emzirme ya da gebelik periyodu dışında gelişen mastitler kesinlikle cerrah tarafından değerlendirilmeli ve radyolojik tetkiklerle nedeni ortaya konmalıdır.
Birden fazla vakit iltihabi hastalıklara bağlıdır lakin kimi durumlarda göğüs kanserinin bir bulgusu olarak karşımıza çıkabilir.
• Jinekomasti:
– Erkekte göğüs büyümesidir.
– Bedende östrojen/testosteron oranının bozulması ile ortaya çıkar.
– Çeşitli ilaçların yan tesiri olarak görüldüğünde ilacın kesilmesi ile kaybolur. Lakin bazen karaciğer hastalığı, tetis tümörü ve tiroid bozuklukları üzere durumlarda da görülebilir.
– Erkekte göğüs büyümesi varsa kesinlikle bir cerrah tarafından değerlendirilmeli ve bunun kitle nedeniyle olmadığı (erkek göğüs kanseri) anlaşılmalıdır.
Gerektiğinde radyolojik tetkiklerle teşhis doğrulanır. Sonrasında endokrin uzmanı tarafından nedene yönelik araştırma yapılır. Neden bulunursa tedavisine gidilir, neden yoksa operasyon önerilebilir.
• Lipom/hamartom/radial skar/intraduktal papillom:
– Lipomlar(yağ bezesi) düzgün huyludur, kuşku uyandırmıyorsa biyopsi yapılması ya da çıkartılması gerekmez.
– Hamartomlar göğsün seçkin görülen uygun huylu tümörleridir. Kitle oluştururlar. İçinde göğüs dokusu bulunduğu için bu lezyonlarda berbata dönüşüm olabilir. Tedavi lezyon bütün olarak çıkartılmasıdır.
– Radial skar, göğsün klinik ve radyolojik olarak göğüs kanseri ile karışabilen lezyonlarıdır. Göğüs kanseri ile birlikte görülebilir, Cerrahi olarak çıkartılması önerilir.
– İntraduktal papillom göğüsteki süt kanalları içinde oluşan ve birden fazla vakit göğüs başından kanlı akıntı ile karakterize lezyonlardır. Ekseriyetle güzel huyludur, lakin göğüste bilhassa çevresel yerleşimli ve çok sayıda olanlarda eşlik eden makus huylu lezyonlar olabilir. Klinik/radyolojik kuşku halinde ve göğüs başı kanamaları can sıkıcı bir hal aldığında cerrahi olarak çıkartılmalıdır.
Malign (kötü huylu) Göğüs Lezyonları
• Proliferatif göğüs lezyonları
– Patolojik incelemede bilhassa “atipi” saptanması halinde kanserleşme potansiyeli artar. Eşlik eden makus huylu lezyonlar olabilir. Cerrahi olarak çıkartılmalıdır.
• Lobuler karsinoma in situ
– Varlığında her iki göğüste ve rastgele bir odakta göğüs kanseri gelişme riski vardır. Göğüs taraması ve takibi uygun yapılmalıdır. Akrabalarında ağır kanser öyküsü olan bireylerde kanser gelişimini önlemeye yönelik ilaç kullanımı ya da cerrahi (bilateral önleyici mastektomi) önerilebilir.
• Duktal karsinoma in situ
– Çıkartılmazsa kansere dönüşür. Eşlik eden kanser yoksa cerrahi olarak çıkartılması kafidir.
– Tedaviye radyoterapi eklenmesi tekrarlamayı önler.
• Göğüs kanseri
– Göğüs kanserinin en sık bulgusu göğüste kitledir. Bu nedenle her bayan ayda bir sefer kendi kendine göğüs muayenesi yapmalı ve göğsünü tanımalıdır. Göğsünde farklılaşma hissettiğinde kesinlikle muayene için cerraha başvurmalıdır.
– Göğüs kanseri taramasına 40 yaşında başlanır. Kimi özel durumlarda daha erken yaşlarda başlanabilir. Taramada mamografi kullanılır. Mamografi ile elle muayenede ve ultrasonografide tespit edilemeyen göğüs kanserinin öncü lezyonları şimdi kansere dönüşmeden ya da kanser çok erken evrede saptanabilir.
– Kanser tanısı biyopsi ile ya da çıkartılan lezyonun ameliyatta ya da ameliyat sonrası histopatolojik incelenmesi ile konabilir.
– Klinik ya da radyolojik kuşku varlığında iğne biyopsisi sonucu pak de çıksa göğüsteki lezyon cerrahi olarak çıkartılmalı ve tamamı incelenmelidir.
– Uygun cerrahi yolla tedavi edilir. Ameliyat öncesi kitleyi küçültme maksatlı kemoterapi uygulanabilir, cerrahi sonrası ışın tedavisi ve/veya kemoterapi ve/veya hormon tedavisi uygulanması gerekebilir.
– Tedaviler bittikten sonra hastalık nüksünü kıymetlendirmek için muhakkak ortalarla takibe devam edilir.
Göğüste kanser taraması
– Göğüste kanser taraması mamografi ile yapılır.
– Yüksek riskli bayanlarda 40 yaşından evvel taramaya başlanabilir. Tarama yolu olarak genç ve ağır göğüs yapısı olan bireylerde manyetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılabilir.
– Risk faktörü olmayan bayanlarda taramaya 40 yaşında başlanır, senede bir uygulanır. Klinik ya da radyolojik gereklilik halinde mamografiye öteki radyolojik tetkikler eklenebilir.
– Öncesinde mukayese maksatlı baz mamografi çekilebilir.
– Senede bir defa mamografi çekilmesi ile alınan radyasyon oranı düşüktür.
– 20 yaşından itibaren her bayan ayda bir defa kendi kendine göğüs muayenesi yapmalıdır ve 30 yaş üzerinde tabip muayenesine başlanmalıdır.
– Göğüs kanseri riski yaşla arttığı için kişi tarama merkezine gelebildiği sürece taramaya devam edilmesi önerilmektedir.
