Biyolojik olarak tüm göğüslü canlılarda yavrunun beslenmesi için emzirme fonksiyonunun
yanında, insan çeşidinde göğüs, tarihi süreçte kadınlığın ve üremenin sembollerinden biri
olan değerli bir organdır.
Meme, yapısı dönemsel olarak farklılaşan, kızlarda ergenlikle birlikte büyüyüp değişen,
olgunlaşan bir organdır. Değişim gebelik, emzirme, adet periyotları ve menopozda devam
eder. Göğüste salgı yapan hücreler loblar oluşturur. Göğüs bezi göğüs başı çevresinde
birleşen 15-20 lobdan meydana gelir. Hücrelerden başlayan süt kanalları göğüs başına doğru
birleşirler. Bu yapı “üzüm salkımına” benzetilerek daha yeterli anlaşılabilir. Göğüs başının
etrafındaki koyu renkli alana ise “areola” ismi verilir. Göğüs bezi, çeşitli hormonların etkisi
altında 30’lu yaşlarda gelişimini tamamlar. En kıymetlileri, östrojen ve progesterondur. Sütün
salgılanması prolaktin hormonuna bağlıdır.
Kadınların tabibe başvurmalarının en önemli nedenlerinden biri, göğüs ile ilgili
yakınmalardır. Hemen her bayanın, tüm ömrü boyunca göğsü ile ilgili bir yakınması olur.
Bu yakınmalar en çok göğüste bir sertlik fark edilmesi, ya da ağrı hissedilmesi biçiminde olur.
Memede fark edilen sertliklerin, kitlelerin ve değişikliklerin büyük bir çoğunluğu kanser
olmayıp kesinlikle olarak incelenmelidir.
Meme hastalığı denilince akla birinci olarak “meme kanseri” gelmekle birlikte göğsün kanser
olmayan birçok hastalığı da vardır; fibrokistik hastalıklar, çeşitli nedenlerle olan meme
ağrıları yahut iltihaplı göğüs hastalıkları üzere.
Memenin sıhhat meselelerinin başında her vakit göğüs kanseri gelmektedir; zira meme
kanseri bakış açısı ve ruhsal duruma nazaran bayanın kadınlık olgusunu tehdit etmektedir.
Meme sıhhati konusunda öbür değerli bir sorun da, göğüs hastalıkları konusunda
uzmanlaşmış sıhhat merkezlerinin eksikliğidir. Daha çok emzirme devrinde görülen
iltihaplı göğüs hastalıkları bir tarafta tutulursa göğüs hastalıklarını ağrı, fibrokistik
değişiklikler ve kanser başlıklarında inceleyebiliriz.
Meme Ağrısı
Meme ağrısına birçok durum neden olur. Bunların bir kısmı adet devrinde oluşan hormonal
etkiler olup, bu nedenle gebelik yahut menopoz ile geçer. Östrojen ve progesteron hormonu
tedavisi gören bayanlarda da göğüs ağrısının ortaya çıkması epeyce sık rastlanan bir yan
etkidir. Göğüs kistleri sıvı içerikli yapılardır ve belli bir boyutun üzerine ulaştığı zaman
ağrıya neden olabilirler. Sistemsiz adetlerin kimi hastalarda, göğüs yakınmalarının artırdığı
görmekteyiz. Guatr ve diyabet üzere kimi hastalıklarda göğüs ağrıları artmaktadır. Büyük
meme ağrı sebebi olabilir, bu ağrılara sırt ve boyun ağrıları da eşlik edebilir. Kısırlık tedavisi
görenlerde yahut doğum denetim hapı kullanana bayanlarda göğüs ağrısı ortaya çıkabilir. Bazı
antidepresan ilaçların da göğüs ağrısına yol açtıklarını bildiren çalışmalar vardır. Buna
karşılık kimi antidepresan ilaçların da göğüs ağrısını geçirdiğini gösteren çalışmalar vardır.
Psikolojik durumlarda meydana gelen değişiklikler de göğüs ağrılarının esas sebeplerinden
birisidir. Çok üzülme ve gerilim hallerinde göğüs ağrısında artış gözlenebilir. Çevresindekilerde
meme kanseri ortaya çıkan bayanlarda göğüs ağrısı artışı da sık gözlenen ruhsal bir
problemdir.
Fibrokistik Hastalıklar (Değişiklikler)
Meme dokusu hormonlarının altında bir grup değişikliklere uğrar. Bu değişiklikler
sonucunda göğüste çeşitli boyutlarda kistler ortaya çıkabilir. Göğüs kistleri içlerinde değişik
renklerde sıvı toplanmış yapılardır.Meme kistleri büyük olduklarında hastalar tarafından
memede şişlik şeklinde fark edilebilirler. Bu kistler ağrılı ya da ağrısızdırlar.
Memedeki kistik değişiklikler yanında göğüs dokusunda kabalaşma, sertleşme ve
yumrulaşma şeklinde değişiklikler de olabilir. Bu değişiklikler en fazla göğsün üst dış
bölümlerinde görülür ve ağrıya neden olabilirler. Bu kabalaşma, yumrulaşma ve sertlikler
“memede kitle” kavramı ile karıştırılmamalıdır. Göğüste kitle göğüste âlâ huylu ya da kötü
huylu tümörü işaret eden şişliklerdir. Tüm bu kist ve değişiklikleri içeren duruma fibrokistik
hastalık denir . Yaygın ve fizyolojik olarak görülebildiğinden bu durum çok vakit hastalık
yerine “Fibrokistik Değişiklikler” olarak isimlendirilir.
Fibrokistik değişiklikler en fazla 25-45 yaşları ortasındaki bayanlarda görülür. Hormonal
olarak faal, üreme çağındaki bayanların yaklaşık yarısında bu değişikliklerin görüldüğü
saptanmıştır.
İyi huylu olan bu durumların tedavisinde ağrı kesici ve antienflamatuar ilaçlar kullanılabilir. E
vitamini ile ilgili birtakım çalışmalar olumlu tesiri olduğunu bildiriyor. Sistemsiz adetleri olan
hastaların doğum denetim hapları ile adet bozukluklarının düzenlenmesinin yararlı olduğu ileri
sürülmektedir.
Tiroid bozuklukları ve şeker hastalığı üzere hormonal bozuklukların de şikayetleri artırdığı
görülmüştür. Bu hastalıkların da tedavi edilmesi ile yakınmalar azalmaktadır.
Kahve, çay, kolalı içecekler, çikolata üzere yiyeceklerin fibrokistik değişiklikleri arttırdığı
bilinmektedir. Bunlar ve bira, peynir, şarap üzere mayalı besinlerin alımı sonlandırılabilir.
Meme Kanseri
Meme kanseri, lobüleri ya da süt kanallarını oluşturan hücrelerin bozuk yapıda ve kontrolsüz
çoğalmasıyla gelişir. Göğüs kanserinde, tedavinin muvaffakiyet talihi ile bu hastalıktan tamamen
kurtulmanın ön şartı erken teşhistir.
Meme Kanseri Risk Faktörleri Nedir ?
Risk faktörlerini taşıyan bayanların bu faktörleri taşımayanlara nazaran daha fazla meme
kanserine yakalanma olasılıkları vardır. Göğüs kanserine yakalanan bayanların yarısı bu risk
faktörlerini hiç taşımamaktadır.
Yaş: İleri yaş kıymetli bir risk faktörüdür. 50 yaş üzerinde olan bayanlarda göğüs kanseri
görülme sıklığı, yaşı 50 yaşın altında olan bayanlardan 4 kat daha fazladır.
Erken adet görme ve geç menopoz olgusu: Uzun süren hormonal olarak etkin ömür riski
arttırmaktadır.
Kişisel göğüs kanseri öyküsü: Daha evvel göğüs kanseri geçirmiş ve tedavi olmuş bayanlarda,
diğer göğüste kansere gelişme mümkünlüğü olağan bayanlara nazaran 3-4 kat daha fazladır.
Ailede göğüs kanseri kıssası: Kız kardeşi yahut annesi göğüs kanserine yakalanan bir kadının
meme kanserine yakalanma riski, öteki bayanlardan 2- 5 kat daha fazladır.
Daha evvel kuşkulu uygun huylu göğüs hastalığı hikayesi olması: Göğüsteki bir kitle nedeni ile
biyopsi yapılmış yahut birtakım kanser olmayan güzel huylu tümörlerin bir kısmı kanser gelişme
riskini artırabilmektedir.
Doğurganlık öyküsü: emzirme kanser riskini azaltmaktadır.
Östrojen hormonu tedavisi görenler: Menopoz nedeni ile uzun mühlet östrojen tedavisi ( 10
yıldan fazla) gören bayanlarda, göğüs kanseri oranı artmaktadır. Menopoz yakınmalarının
azaltılması emeli ile, östrojen verilmesi önerilebilir lakin, kesinlikle bir kontrol altında
yapılmalıdır.
Doğum denetim hapı kullanılması: Bu bahiste farklı görüşler olmakla birlikte hafif bir risk
artışı olduğu ileri sürülmektedir.
Meme Kanseri Riski Azaltılabilir Mi ?
Yoğun spor yapan bayanlarda göğüs kanseri riskinin azaldığı gözlenmiştir. Göğüs kanseri ile
beslenmenin kıymetli bağı vardır. Zerzevat ve meyveden güçlü beslenme, ağır yağlı
yiyeceklerden uzak durulması önerilmektedir. Günlük besin alımına C ve E vitamini, beta
karoten üzere antioksidanların eklenmesinin gözetici tesiri olduğu ileri sürülmektedir.
Meme Kanseri Nasıl Erken Tespit ve Takip Edilebilir ?
Meme kanserinde erken teşhis usulleri, hastanın taşıdığı risk faktörlerine göre
değişmektedir ve bu sebeple göğüs kanseri belirtileri değerlendirmesi çok kıymetlidir. Bu risk
faktörlerinin ortasında en başta yaş gelmektedir. Daha genç yaşlarda ortaya çıkabilmesine
rağmen, ilerleyen yaş kümelerinde bu risk artmaktadır. Ultrasonografi, mamografi ve
gerektiğinde özel durumlarda manyetik rezonans teşhis için kullanılabilir.
Yirmi yaş üzerindeki bayanlar, adet periyodundan yaklaşık 1 hafta sonra kendi kendilerini
muayene etmelidirler. Bu muayene sırasında göğüs dokusunda farklılık olup olmadığı
araştırılır. Şayet bir değişiklik tespit edilirse derhal bir tabibe baş vurulmalıdır. Bir değişiklik
saptanmasa bile, üç yılda bir sefer doktor tarafından muayene edilmelidirler.
Kırk yaşına gelen bayanların, kendi yaptıkları periyodik muayeneye ek olarak her yıl
muayene ve de yıllık yada iki yıl orta ile mamografi çektirmeleri gereklidir.
Elli yaşından sonra, bayanlar kendilerinin periyodik muayenelerine ve her yıl bir sefer hekim
muayenesine devam etmeli ve mamografi dediğimiz göğüs sinemasını her yıl çektirmelidir.
Meme Kanseri Tedavisi
Tıptaki süratli ilerlemelerle paralel olarak göğüs kanseri tedavisinde epey değerli gelişmeler
olmuştur. Tedavi imkanları hastalığın saptandığı evreye nazaran değişir. Hastalık ne kadar erken
safhada saptanırsa tedavi imkanı ve seçeneği o kadar fazla olmaktadır.
Meme Kanseri Ameliyatı?
Günümüzde göğüs kanserinin tedavisinde, cerrahi teşebbüsün birkaç farklı uygulaması vardır.
Bu uygulamalar temel olarak, göğsün alınmadan korunmasına yönelik olanlar ve memenin
tümünün çıkartılmasına yönelik olanlar olarak iki ana kümeye ayrılmaktadır. Bunlara ek olarak
da, alınan göğsün yerine, plastik cerrahi teknikler ile yine göğüs rekonstrüksiyonu
yapılması ameliyatları vardır
Meme Kanserinde Kemoterapi
Kanser hücrelerini öldürücü ilaçlarla yapılan tedavidir. Bu ilaçlar ağızdan yahut damardan
verildikten sonra tüm bedene yayılır. Ekseriyetle, birebir anda birkaç ilaç birlikte verildiğinde
daha tesirli olduklarından, değişik kombinasyonlar halinde verilirler. Kimi olgularda lokal
olarak yapılan cerrahi tedaviye ek olarak, ilaç tedavisi de eklemek gerekebilir. Hastalarda
cerrahi tedavi sonrası yapılan tetkiklerde, rastgele bir bölgede kanser kalmamış olsa bile,
koruyucu tedbir olarak bir müddet ilaç tedavisi yapılabilir.
Meme Kanseri tedavisi Ve Işın Tedavisi (Radyoterapi) Nedir?
Işın tedavisi göğüs bölgesine ve koltuk altına uygulanarak cerrahi teşebbüsten sonra kalma
olasılığı olan kanser hücrelerinin öldürülmesini sağlamak maksadı ile yapılır.