Dünyada her 10 saniyede bir kişi şeker hastalığına bağlı organ hasarı yüzünden hayatını kaybetmektedir.
Morbid obez hastalar ortasında şeker hastalığı görülme oranı %25 in üzerindedir.
Tip 2 şeker hastalığı olan şişman bireylerin günümüzdeki en efektif tedavisi metabolik ve bariatrik cerrahidir.
Bariatrik yahut metabolik cerrahi geçiren tip 2 şeker hastalarının yaklaşık %80 i ilaç kullanmayacak biçimde hastalıktan kurtulurlar.
Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) ,diyabet hastası olup BMI >35 olan ve BMI 30 -35 olup şeker hastalığı mevcut ilaçlar ile denetim altına alınamayan hastalara bariatrik cerrahi önermektedir.
Şeker hastalarında operasyon sonrası düzgünleşme kriterleri, ameliyatı takip eden 2 yıllık periyotta:
-
Açlık şekerin ilaç tedavisiz 126 mg/dl altına inmesi
-
HbA1c seviyesinin ilaç tedavisiz %6.2 altına düşmesi biçiminde tanımlanır.
Metabolik Sendrom
-
Bel etrafının erkeklerde >102 cm, bayanlarda >88 cm olması
-
Trigliserid seviyesinin kanda 150 mg/dl yahut üzerinde olması
-
LDL kolesterolün erkeklerde 40 mg/dl, bayanlarda 50 mg/dl altında olması
-
Yüksek tansiyon(>130/>85 mmHg)
-
Yüksek kan şekeri(>110 mg/dl)
Yukarıdaki kriterlerin en az 3 adedine sahip olan bir bireyde metabolik sendrom olduğu kabul edilir.
5 yıldan daha az müddettir şeker hastalığı tanısı konan hastalarda metabolik cerrahi daha uygun sonuç verir.
Ameliyat öncesi HbA1c seviyeleri uygun olan şeker hastalarında metabolik cerrahi daha düzgün sonuç verir.
Sadece diyet tedavisi ile şekeri denetim altında olan diyabet hastalarında,ilaç kullananlara oranla cerrahiden çok daha âlâ sonuç alırlar.
Haplarla tedavi olan şeker hastaları, insülinle tedavi olan şeker hastalarına oranla metabolik ameliyatlardan daha yeterli sonuç alırlar.
BMI>35 üzerinde olan şeker hastalarında cerrahi sonuçlar daha yeterlidir.
Fazla kilolarının %60 ve üzerindeki kısmını veren (EWL-Excess weight loss) şeker hastalarında sonuçlar daha düzgündür.
Genç yaştaki ve C-peptid düzeyi>2.9 ng/ml üzerinde olan şeker hastalarında cerrahi sonuçlar daha düzgündür.
Şeker hastalığının denetimi açısından, mide bypass uygulananlarda ,tüp mide uygulananlara oranla sonuçlar daha güzeldir.
Gastrik bypass ameliyatında ekseriyetle şeker hastalığından kurtulma , önemli kilo kaybı olmadan evvel gerçekleşmektedir.
Şeker metabolizmasındaki düzelme tek başına kilo kaybı ile açıklanamaz; zira metabolik cerrahi sonrası günler içinde şeker metabolizması toparlanmaktadır.
Kilo kaybı ile birlikte insülin hassaslığını arttıran hormon (adiponektin) ölçüsü ve insülin reseptör sayısı artmaktadır.
Kilo verme ölçüsü eşit olarak alındığında gastrik bypass ın , kalori kısıtlayıcı ve gastrik bant operasyonlarına oranla şeker metabolizmasını daha âlâ ayarladığı görülmüştür.
Bağırsaklar bedenimizdeki en büyük endokrin organdır.Sindirimin yanı sıra beden tartısını ve şeker metabolizmasını düzenleyen bir çok hormon salgılanmaktadır.
Bariatrik ve Metabolik cerrahi sonrası şeker hastalığının denetime alınmasında 2 hipotez öne sürülmüştür:
-
Hindgut Hipotezi: Besinler yapılan bypass sonrası direkt olarak ince bağırsağın son kesimine geçeceği için buradaki L hücreleri uyarılarak salgılanan hormonlar vasıtası ile diyabet denetim altına alınır.
-
Foregut Hipotezi: İnce bağırsağın birinci modülüne besin geçişi cerrahi olarak engellenerek , buradan insülin direnci yapan bir kadro hormonların salgılanması engellenir.
Metabolik Cerrahi bağırsak sisteminden salgılanan ve şeker metabolizmasını düzenleyen GLP-1 (glukagon like peptid-1), PYY( peptid-YY) ve ghrelin üzere bir çok hormonun seviyesini değiştirmektedir.
GLP-1(glukagon like peptid-1) hormonu ince bağırsakların son kısmındaki ve kalın bağırsaktaki yiyeceklerle uyarılan L hücrelerinden salgılanır.
GLP-1 (glukagon like peptid-1) hormonu glukoza bağlı insülin salınımını , glukoz toleansını ve hücrelerin insülin hassaslığını arttırtır. Bunun yanında glukagon (şekeri arttırır) salınımını , mideden besin boşalmasını azaltır.
Gastrik bypass yapılan hastalarda operasyonun 2. gününden itibaren GLP-1 düzeylerinde manalı artma meydana gelir.Bu da mide bypass ameliyatının şeker hastalığına olan tesirinin kilo kaybından bağımsız olduğunu gösterir.Gastrik bant ameliyatlarında GLP-1 düzeyinde değişiklik görülmez.
Diyet tedavisinde kilo kaybı ile birlikte GLP-1 seviyelerinde artma olmamakta hatta GLP-1 seviyeleri düşme eğilimi göstermektedir.Bu da şeker hastalığına yer hazırlar.
Ghrelin hormonu bilhassa mideden salınır.Açlık hissini arttırarak besin alımını arttırır.İnsülin salınımını azaltır; ayrıyeten insülin hormonuna hassaslığı arttıran adiponektin salınımını baskılayarak şeker hastalığına yer hazırlar.
Diyetle kilo vermeye çalışan hastalarda ghrelin hormon düzeyi artar. Bu yüzden hem açlık hissi artar hem de şeker hastalığına taban hazırlanır.Açlık hissi arttığı için diyet makul bir noktadan sonra sürdürülemez hal alır.
Gastrik(mide) bypass ve sleeve gastrektomi(tüp mide) sonrasında ghrelin düzeylerinde önemli azalma meydana gelir.Gastrik bant uygulamasında ghrelin düzeyi ve cevabı değişmez.
PYY(peptidYY) hormonu bağırsağın L hücrelerinden GLP-1 ile birlikte salgılanır.PYY hormonu açlık hissini azaltarak besin alımını kısıtlar; ayrıyeten insülin direncini direkt tesir ile düzeltir.PYY hormonu mide bypass ve tüp mide ameliyatları sonrasında artmaktadır.