Obezite; Çok kiloluluk, hastalık ölçüsüne varan şişmanlık olarak tanımlanır.Genel olarak vücudun yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının çok artması sonucu uzunluk uzunluğuna nazaran beden tartısının olağan seviyenin üstüne çıkması ile kendini gösterir. Dünya Sıhhat Örgütü ise obeziteyi, sıhhati bozacak ölçüde bedende çok yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. Obez insanların yaşıtlarına nazaran ortalama 15 sene daha az yaşadığı ve ömür kalitelerinin çok daha düşük olduğu bildirilmektedir.
Sağlıklı bir hayat sürdürmek için, alınan güç ile harcanan gücün istikrarda tutulması değerlidir. Teknolojideki gelişmeler, hayatı kolaylaştırmakla birlikte, günlük hareketleri değerli ölçüde sınırlamıştır. Harketsiz hayat sonucu harcanan kalorinin azalması ve beslenme gereksiniminin daha çok fast food ve öteki yüksek kalorili besinler ile karşılanıyor olması gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde obeziteyi değerli bir sıhhat sorunu haline geitirmiştir.
Sağlık bakanlığı bilgilerine nazaran obezite sıklığı;
•Erkeklerde %20,5
•Kadınlarda ise % 41,0
•Toplamda % 30,3 olarak bulunmuştur.
•Çocuklarda ise:
0-5 yaşta obezite sıklığı % 8,5 (erkek %10,1, kız %6,8)
6-18 yaşta obezite sıklığı % 8,2 (erkek %9,1, kız %7,3).’ dir.
2008’de, 1.4 milyardan fazla yetişkin fazla kilolu, yarım milyardan fazla yetişkin ise obezdi. Her yıl en az 2.8 milyon kişi fazla kilolu ya da obez olmaktan kaynaklanan sonuçlardan ölmektedir. 1980’den 2008’e obezite sıklığı neredeyse ikiye katladı. Obezite bir vakitler yüksek gelirli ülkelerle ilişkilendirilirken artık düşük ve orta gelirli ülkelerde de yaygın durumdadır.
Obeziteden kaynaklı vefatlar, zayıflıktan kaynaklı ölümlerden daha fazla olarak görülmektedir. Global olarak, diyabet olaylarının %44’ü, iskemik kalp hastalıklarının % 23’ü ve birtakım kanser cinslerinin %7-41’i fazla kiloluluk ve obeziteye dayandırılmaktadır.
Toplam yağ alımını sonlandırıp doymuş yağ yerine doymamış yağları tercih ederek, sebze-meyve, baklagiller, tam tahıllar ve kabuklu yemişlerin tüketimini artırarak, şeker ve tuz alımını kısıtlayarak ve tertipli fizikî aktivite yaparak kilolarımızı koruyabilir ve sağlıklı taşam sürdürebiliriz.
OBEZİTE NASIL SAPTANIR?
Dünya Sıhhat Örgütü’nün obezite sınıflandırması temel alınarak obeziteyi belirlemek için yaygın olarak Vücut Kitle İndeksi (BKİ) kullanılmaktadır. BKİ, bireyin beden yükünün (kg), uzunluk uzunluğunun (m cinsinden) karesine (BKI=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir kıymettir.
Tablo dünya sıhhat örgütü datalarından alınmştır.
OBEZİTENİN TEDAVİSİ
1.Tıbbi beslenme (diyet) tedavisi,
2.Egzersiz tedavisi
3.Davranış değişikliği tedavisi
4.Farmakolojik tedavi
5.Cerrahi tedavi.
Sınıflandırma BKİ (kg/m2)
Temel kesişim noktaları
Geliştirilmiş kesişim noktaları
Zayıf (düşük yüklü ) <18.50 <18.50
Aşırı seviyede zayıflık <16.00 <16.00
Orta seviyede zayıflık 16.00 – 16.99 16.00 – 16.99
Hafif seviyede zayıflık 17.00 – 18.49 17.00 – 18.49
Normal 18.50 – 24.99
18.50 – 22.99
23.00 – 24.99
Toplu, hafif şişman, fazla kilolu > 25.00 >25.00
Şişmanlık öncesi (Pre-obez) 25.00 – 29.99
25.00 – 27.49
27.50 – 29.99
Şişman (Obez) > 30.00 >30.00
Şişman I. Derece 30.00 – 34-99
30.00 – 32.49
32.50 – 34.99
Şişman II. Derece 35.00 – 39.99
35.00 – 37.49
37.50 – 39.99
Şişman III. Derece > 40.00 > 40.00
OBEZİTE CERRAHİSİ
Obezite cerrahisinde temel yaklaşım; Besinlerle alınan gücün azaltılmasına yönelik bariyatrik cerrahide gaye, besinlerin gastrointestinal sistemde emilimlerini azaltmaktır. Bu maksatla bypass, gastroplasti, gastrik bantlama, gastrik balon vb. formülleri kullanılır. Uygun ameliyat yolu muayene ve tetkikler sonucunda belirlenir.
Hangi hastalar obezite cerrahisine uygundur.
1-) Beden kitle indeksi 35 ve üzeri olan ve diyet , idman ve tıbbi tedaviye karşın zayıflayamayan hastalar
2-) Beden kitle indeksi 30 üzerinde olan, lakin yüksek tansiyon, kalp hastalıkları,diyabet, , teneffüs sistemi hastalıkları,uyku apnesi ve eklem hastalıkları üzere nedenlerle ömür kalitesi ve sıhhati önemli formda etkilenen hastalara önerilmektedir.
Günümüzde en çok tercih edilen 2 obezite (Bariyatrik) cerrahi metodu Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) ve Gastrik Bypass formülleridir. Bu ameliyatlar Laparaskopik olarak yapılabilen ameliyatlardır.
Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide)
Tüp mide / sleeve gastrektomi ameliyatı, obezite cerrahisinde tüm dünyada en sık yapılan ameliyattır. Bunun sebebi; ameliyat komplikasyonlarının öbür ameliyat tipleri ile karşılaştırıldığında sleeve gastrektomide daha az olmasındandır. Laparaskopik olarak yapılan bu amneliyatta karın duvarına yapılan 5 yada 6 adet 0,5’er cm’lik kesiler ile kamera ve aletler yardımıyla, midenin büyük kenarı kesilip çıkartılarak 150-200 ml ortasındaki hacime sahip bir mide tüpü oluşturulur. Meidenin yaklaşık %85’i çıkartılır. Ameliyatın müddeti 60-90 dakika kadardır. Bu ameliyat ile mide hacmi küçültülmesi ve çıkartılan mide kısmından salgılanan GHRELİN hormonu düzeyindeki düşme sonucunda oluşan tokluk hissi kilo kaybını sağlamaktadır. Ghrelin,tokluk hormonu olarak da bilinir ve iştah merkezini uyaran bir hormondur. Çıkartılan mide dokusu B12 vitamini ve demir emilimine yardımcı bir bölge olduğundan, ameliyat sonrasında hastaların bu hususlarda oluşacak olan eksikliklerinin giderilmesi gerekir.
Ameliyat sonrası dönem
Bütün safhaların öngörüldüğü üzere gitmesi halinde hastanede yatış müddeti ortalama 2 gündür Ameliyatınızdan yaklaşık 24 saat sonra radyo opak husus içirilerek bir mide sineması çekilebilir. Ardından şayet sinemada bir olumsuzluk yok ise ağızdan sıvı besinlere başlanacaktır.
Sıvı beslenme sonrası diyetisyen tarfından görülüp taburcu olduktan sonraki periyotta beslenme ve günlük aktivitelere ilişkin bilgilendirilme sağlanacak ve taburcunuz yapılacaktır.
Taburcu olurken denetime geleceğiniz tarihler size bildirilecek olup, bu tarihlerde kontrollerinize gelmeniz kıymetlidir.
Doktorunuzla irtibat kurun
Ameliyat sonrasında bu durumlar oluşursa kesinlikle hekiminizle irtibat kurunuz.
Kanama
39 dereceyi aşan devamlı yüksek ateş Karında gelişen yaygın şiddetli ağrı.
Devamlılık arzeden bulantı yahut kusma
Devamlılık arzeden yutma zahmeti ve öksürük şikayetleri
Bacağın dizden altındaki kısmında ve ayaklarda ağrı, hassasiyet, şişme ve morarma
Sleeve Gastrektomi Sonrası Beslenme
Sleeeve Gastrektomi (Tüp mide) operasyonu sonrasında en az bir hafta müddetle berrak sıvı-düşük şeker diyetinde olunacaktır. Su, çay, meyve çayları, tanesiz et suyu çorba tüketilebilir.
Ameliyattan Bir Hafta Sonra: Hastanın hala yumuşak yahut katı besin almasına müsaade verilmez. Katı besinler ameliyat sonrası dikiş (stapler) sınırının açılmasına ve kaçağa neden olabilirler. Tıpkı biçimde sıvı besinler, düşük kalorili ve az yağlı çorbalar, protein içecekleri alınabilir. Bu periyotta birtakım cerrahi beslenme takviye mamaları kullanılabilir. Alınan sıvı besinlerin düşük kalorili ve yağsız olmasına dikkat edilmelidir.
Ameliyattan 2-5 hafta sonra: Dikiş (stapler) çizgisinde ayrışma riskine bağlı olarak hastalar yalnızca püre haline getirilmiş besinler almalıdır. Fazla besin alımı ağrı ve kusmaya neden olabilir. Püre haline getirilmiş et, patates ve her türlü meyve püresi tüketilebilir. Yeniden düşük kalorili ve yağsız olmalarına dikkat edilmelidir. Ameliyattan sonraki birinci 1 ay Karbonatlı içeceklerin tüketilmesi katiyen tüketilmemelidir. Hazır meyve suyu üzere besinlerden da kaçınılmalıdır.
Ameliyattan 6-12 hafta sonra: Artık yumuşak besinlere geçilebilir. Peynirler, blenderdan geçirilmiş düzgün pişmiş sebzeler, proteinli besinler alınabilir. Öğünler ortasında en az 4-5 saat olmalı ve her bir öğün en az 30 dakikada tüketilmelidir.
Ameliyattan 4 ay sonra: Hasta yavaş yavaş ve nizamlı olarak olağan bir diyete geçebilir. Etler, yumurta, sebzeler ve baklagiller tüketilebilir. Fakat pirinç, makarna, ekmek üzere besinler 6. aya kadar tolere edilemeyebilir.
Ameliyattan sonraki birinci 2 yıl boyunca diyet 600-800 kaloride kısıtlanmalıdır.İlk yıl fazla kilonun büyük kısmı verilecektir. Kâfi ölçüde kilo kaybı gözlendikten sonra kalori alımı 1000-1200 kaloriye çıkarılabilir. Sleeve gastrektomiden sonra diyet kişinin tolerans seviyesine nazaran farklılıklar gösterebilir. Buna nazaran birtakım besinlerin eklenmesi yahut çıkarılması mümkündür.
Ameliyattan evvel ve sonra hasta aşikâr ölçülerde nizamlı antrenman tertibine hazır olmalıdır. Bu, beklenmesi gereken kilo kaybını arttırır ve tekrar kilo almayı mahzurlar.
Sleeve gastrektomi ameliyatı geçiren hastalar hayatları boyunca küçük ölçülerde besin alabilirler. Ayrıyeten lokmaları çok yeterli çiğnemeleri ve yutmadan evvel büsbütün sıvı hale getirmeleri gerekir. gastrik sleeve diyeti özel olarak kimi besinlerin yasaklanmasını gerektirmez. Yalnızca yüksek kalorili
ve karbonatlı içeceklerden kaçınmak zaruridir. Ekseriyetle bu hastalar besinlerle sıvıları da birlikte alamazlar. O nedenle, sıvı tüketiminin öğünler ortasında olmasına dikkat edilmelidir.
Vitamin ve Mineraller : Sleeve gastrektomi emilimi sınırlayan bir operasyon değildir. Fakat besinlerin ölçüsü azalacağı için vitamin ve mineraller için dayanağına ihtiyaç duyulur. Ameliyat akabinde günlük olarak vitamin hapları ve kalsiyum tabletleri alınmalıdır
