Günümüzde obezite sadece gelişmiş ülkelerin değil, ülkemiz üzere gelişmekte olan ülkelerin de kıymetli bir sıhhat sorunu olmuştur. Obezite gelir düzeylerinin artması, batı tipi ömür şeklinin yerleşmesi, fast-food tipi ve ayakta atıştırarak beslenmenin yaygınlaşması, ve fazla kalorili ve yağlı beslenmenin obezite oranının artmasında büyük rolü vardır. Beslenme ile çok kalori alıp, fazla kalori harcanmaması obeziteyi tetiklemektedir. Günümüz insanı fizikî aktiviteden kaçmakta, bilgisayar, televizyon, telefonun başında saatlerce hareketsiz kalmakta, bu ortada da daima kalorisi yüksek atıştırmalıklarla beslenmektedi. Ulaşım araçlarının artmasıyla beşerler daha az yürümekte, teknolojik araçların hayatımıza daha çok girmesiyle daha az çalışmaktadır. Toplum olarak spor yapma alışkanlığının çok az olmasının da bu artışta rolü büyüktür.
Obezite ve Morbid Obezite Nedir?
Obeziteyi, kısaca bedende aşırı yağ birikimi olarak tanımlayabiliriz. WHO ( Dünya Sıhhat Örgütü) ise obeziteyi ” Bedende hastalıklara neden olacak biçim ve oranda olağandışı, fazla ölçüde yağ birikmesi” olarak tanımlanmaktadır.
Morbid Obezite ise ortaya çıkardığı ölümcül meseleler nedeniyle ömrü önemli olarak tehdit eden ileri derecede şişmanlık olarak olarak tanımlanır. Beden Kitle İndeksi (VKİ) 40’ın üstünde olanlar morbid obez olarak kabul edilir.
Bedende yağ oranı ortalama olarak bayanlarda %25-30, erkeklerde -20’dir.
Obezitenin tehlikeleri nelerdir, ne üzere hastalıklara yol açar?
Obezite vücudun tüm sistemlerinde bozukluğa yol açar. Uzmanlar, obez kişilerin yaşıtlarına nazaran 12-15 yıl daha az yaşadığını söylemektedir. Obezite, tip 2 diabetes mellitus (Şeker hastalığı), hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, yağ metabolizması bozuklukları, uyku apnesi, reflü, cinsel bozukluklar, kemik ve eklem problemleri, teneffüs sistemi bozuklukları üzere birçok hastalığa neden olmaktadır. Obez hastaların dış görünümleri bozulduğu için bu hastaların toplumsal ömür ve ruh sıhhati da bozulmakta, depresyon üzere birçok meseleler ortaya çıkmaktadır. Obez hastalarda göğüs ve kalın barsak kanserleri üzere birtakım kanser çeşitleri daha çok görülmektedir.
Obezite tedavisi nasıl olmalıdır?
Obezite tedavisinde 1. Diyet 2. Antrenman 3. İlaç tedavisi 4. Cerrahi tedavi seçenekleri vardır.
Tedavide diyet ve antrenmanın büyük rolü vardır. Öncelikle hastalar hayat stilini değiştirmelidir. Hastalar âlâ bir beslenme eğitimi almalı, bu mevzudaki yanlışları öğrenmelidir. İdman kesinlikle hayatın içinde yer almalıdır. Tüm bunlar yetersiz kaldığında muhakkak küme hastalarda ilaçlar denenebilir. Lakin bunların da birçoklarının önemli yan tesirleri tespit edilmiş olup, günümüzde hala çok tesirli, yan tesiri az bir ilaç yoktur.
Yapılan çalışmalar göstermiştir ki morbid obezite tedavisinde cerrahi dışı sistemlerle kalıcı kilo verme oranı %2 civarındadır. Günümüzde morbid obezitenin kalıcı ve aktif tedavisi cerrahidir.
Obezite tedavisi büsbütün bir takım işidir. Endokrinoloji, genel cerrahi, psikiyatri, beslenme ve diyet uzmanlarından oluşan bir grup hastayı kıymetlendirmeli, tedavi sistemini belirlemelidir.
Hangi obez hastalara cerrahi tedavi öneriyorsunuz?
VKİ=40 kg /m2 ve üzeri olan morbid obez hastalarda ek bir yandaş hastalık olmasa bile,
VKİ=35-40 kg/m2 arasındaki obez hastalarda hipertansiyon, kalb ve damar hastalıkları, tip 2 DM, hiperlipidemi, uyku apne sendromu vb. hastalıklardan en az birinin varlığında cerrahi tedavi endikasyonu vardır.
Cerrahi tedavide hangi metodlar uygulanıyor?
A) Kısıtlayıcı ameliyatlar:
1) Ayarlanabilir mide bandı: Halk ortasında mide kelepçesi olarak da biliniyor. Komplikasyonlarının fazla olması ve çok sıvı kalorili yiyecek alındığında aktifliğini yitirmesinden ötürü artık pek kullanılmıyor. Halkımızın obezite cerrahisine uzaklıklı durmasında geçmişte bu ameliyatın yarattığı sıkıntıların büyük rolü var.
2) Sleeve gastrektomi (Tüp mide): Mide özel zımbalarla uzunlamasına kesilerek tüp haline getirilerek daraltılır. Fizyolojik bir ameliyattır ve ileride öbür bir metoda çevrilebilir. Bu nedenle son yıllarda en tanınan ameliyat tüp mide ameliyatı olmuştur. Tüp mide hem yemeyi kısıtlar hem de iştah azalmış olur.
3) Mide katlama: Son yıllarda gündemde olan bir ameliyattır. Mide üstten aşağı dikişlerle daraltılır. Komplikasyonları az, lakin açlık hissi devam ettiği için tesiri kısıtlıdır.
4) Mide Balonu: Aslında ameliyat değildir. Endoskopi ile mideye bir balon yerleştirilir ve şişirilir. Midede daima bir tokluk hissi yaratır. Tek başına bir zayıflama metodu değildir. Lakin üstün morbid obezlerde yani çok aşırı kilolularda, bir ölçü kilo verdirip ameliyatı kolaylaştırmak için ya da başka tedavilere takviye hedefiyle kullanılır. Ortalama 6 ayda çıkarılması gerekir. Delinme, mideye ziyan verme, barsak tıkanıklığına neden olma üzere yan tesirleri vardır.
B) Emilim bozucu ameliyatlar:
1) Gastik By-pass: Dünyada en çok yapılan ameliyattır. Hem mide küçültülür, hem de mide çok aşağıdaki ince barsaklara bağlanır, dolayısıyle emilim yapılan ince barsak aralığı azaltılmış olur. Böylelikle hasta biraz fazla yese bile bu besinler sindirilmeden atılır. Ömür uzunluğu vitamin ve mineral dayanağı kuraldır.
2) Küçük gastrik Bypass: Normal by passa nazaran daha kolay gerçekleştirilir. Yaklaşık 2 m ince barsak, emilimde devre dışı kalır.
3) Duodenal Switch ameliyatı: Oldukça tesirli lakin yapılması güç bir ameliyattır. Mide evvel tüp haline getirilir, sonra çok aşağı düzeydeki bir ince barsağa bağlanır. Hayat uzunluğu mineral ve vitamin takviyesi gerekir.
4)Duodenal by pass/ sleeve gastrektomi: Bir evvelki ameliyata misal, tekrar ömür uzunluğu mineral ve vitamin dayanağı gerekir.
Ameliyatla herşey bitiyor mu?
Hayır, bitmiyor. Ameliyat hastaya büyük bir baht sunuyor. Hasta kesinlikle denetimlerini yaptırmalı, tavsiyelere uymalı, yeni bir hayat şekli benimsemelidir. Vitamin ve mineral desteklerini unutmamalıdır. Diyet ve spor hayatın bir parçası
