Vücut kitle indeksi 40 kg/m2 ’nin üzerinde olan hastalar diğer bir neden aranmaksızın ameliyat ile tedavi edilmelidirler. Beden kitle indeksi 35 kg/m2’in üzerinde olan ve diabet, hipertansiyon, koroner arter hastalığı yahut uyku apnesi üzere obezite cerrahisi ile tedavi edilebilir bir hastalığı olan hastalar da obezite cerrahisi için uygun adaydırlar.
Vücüt kitle indeksi 30-35 kg/m2 aralığında olan hastalar da metabolik cerrahi için adaydırlar. Bu hastalarda diabet, hipertansiyon, kalp hastalığı, uyku apnesi üzere bir hastalık varsa bu eşlik eden hastalığı tedavi etmeye yönelik ameliyatlar yapılmalıdır. Memleketler arası Obezite Cerrahisi Federasyonu (IFSO) ve Amerika Bariatrik Metabolik Cerrahi Derneği (ASMBS) kendi hazırladıkları tedavi rehberinde bu hastalar için ameliyat olmayı önermektedir hasebiyle yurtdışında bu hastalar ameliyat ile tedavi edilmektedir. Türkiye’de ise SGK bu durumu ameliyat gerekliliği için şimdi kabul etmemiştir. Bu nedenle bu hastalarda ameliyat yaygınlaşmamış olmayla bir arada yararlı olduğu çok net kanıtlanmıştır.
Bu yolda endoskopi aleti ile mide içine içi boş bir balon yerleştirilir. Akabinde balon şişirilir ve hastanın midesinde bir dolgunluk oluşturup, tokluk hissi sağlanır. Bu metot bir ameliyat değildir. Genel anestezi gerektirmez, ameliyathane kaideleri gerektirmez, rastgele bir kesi yapmaya gerek yoktur, anatomik yahut hormonal birdeğişikliğe neden olmaz. Lakin mevcut balonlarda önerilen en fazla 1 yıl mühletince kalmasının emniyetli olacağıdır. Daha uzun periyodik kalan balonlar yüzünden mide yahut oniki parmak barsağı ülserleri, balonun patlaması sonucu barsak tıkanıklıkları üzere komplikasyonlar görülebilmektedir. Balonun tesiri kalıcı değildir. Birçok vakit balon çıkarıldığında ve hastalar verdiği kiloları tekrar almaktadırlar. Fazla obez olmayan (Vücut kitle indeksi 30-35 kg/m2) kimi hastalarda tesirli olduğu bilinmektedir. Lakin süreksiz bir tahlil yolu olduğu unutulmamalıdır.
Kabaca 3 küme halinde incelenebilen birçok ameliyat sistemi vardır.
- Mide hacim küçültücü ameliyatlar:
- Tüp Mide ameliyatı (Sleeve Gastrektomi): Hacim sınırlayıcı ameliyatlar ortasında en fazla bilinen ve en fazla uygulanan ameliyat tüp mide ameliyatıdır. Bu ameliyatta mide ince bir tüp haline getirilerek, daha az ölçüde besin ile doyma sağlanır. Ayrıyeten midenin bir kısmından açlık hormonu olarak isimlendirilen Ghrelin hormonu salgılanır. Tüp mide ameliyatı ile bu kısım büyük oranda alındığından iştah da azalır münasebetiyle, tüp mide ameliyatı olan hastalar daha az acıkan daha çabuk doyan bir form kazanırlar.
- Mide kelepçesi: (Ayarlanabilir Gastrik band): Bu teknikte mide etrafına hacmi artıp azalabilen silikon bir kelepçe yerleştirilir ve hastanın kullanabildiği mide hacminin azaltılması hedeflenir. Hormonal bir değişiklik yapmadığından muvaffakiyet oranı öteki ameliyatlara nazaran daha düşük olarak bulunmuştur. Komplikasyon oranlarının da yüksek olması nedeniyle çok özel durumlar dışında artık kullanılmamaktadır.
- Mide katlanması (Gastrik plikasyon): Midenin kendi üzerinde katlanarak hacminin küçültülmesi aslına dayanır. Deneysel bir tedavi metodu olarak kalmış, yaygınlaşmamıştır.
- Gıdanın emilimini bozan ameliyatlar: İnce barsakların bir kısmına besinin uğramamasına neden olan ameliyatlardır. Bu ameliyatlarda alınan besinin bedene girdikten sonra kana karışmadan atılması hedeflenir.
- İlk iki prosedürün birleştirilmesi ile oluşturulan ameliyatlar
- Mide Bypassı (Roux-en Y Gastric Bypass): Bu usulde mide bir çay bardağı kadar hacme küçültülür ve sonrasında ince barsaklar mideye bağlanır. Hem mide hacmi küçülür hem de ince barsakların bir kısmından besinler sindirilmeden geçer. Bu ameliyat obezite için 40 yılı aşkın müddettir yapılmaktadır ve uzun devir sonuçları âlâ bilinmektedir. Obezite tedavisinde altın standart olarak kabul edilen ameliyat metodudur.
- Mini mide bypassı (Mini Gastric Bypass): Tüp mide yapılarak ince barsakların bu, küçük mideye bağlanması ile elde edilir. Obezite ve bilhassa şeker hastalığının tedavisinde çok tesirli olduğu gösterilmiştir. Safranın mideye ve yemek borusuna kaçma ihtimali olan hastalara uygulanması sakıncalı olabilir.
- Transit Bipartisyon: Tüp mide ameliyatı uygulanır, ayrıyeten bu tüpe ince barsaklar bağlanarak besinin bir kısmının olağan yoldan geçmesi, öteki bir kısmının da alternatif yoldan geçmesi hedeflenir. Bu sistemde olağan yoldan geçen besinlerin hastayı ileri periyotta gelişecek vitamin ve mineral eksikliklerinden müdafaası beklenir. Alternatif yoldan geçecek besinlerin da kan şekeri denetiminde çeşitli hormonlar üzerinden hastaya yardımcı olması hedeflenir. Öbür usullere nazaran nisbeten daha yeni bir ameliyat metodu olmakla bir arada erken devir sonuçları umut vericidir. Maalesef geç devir sonuçları hakkında yeteri kadar bilgiye sahip değiliz.
- Duodenoileal bypass, Jejuno-ileal bypass, ileal interpozisyon üzere birçok ameliyat tipi tanımlanmış olsa da bu ameliyatlar çok seçici olarak, çok az sayıda hastada uygulandığından tesirleri, istenmeyen tesirleri ve uzun devir tesirleri konusunda öbür ameliyatlar kadar geniş bilgiye sahip değiliz. Bu stil ameliyatlar, mucize kurtuluş formülü olarak değil de ümit vaad eden deneysel ameliyatlar olarak nitelendirilebilir.
Diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi, astım, kolesterol bozuklukları, karaciğer yağlanması, gut, bel fıtığı üzere eklem hastalıkları, hatta migren bile değişen oranlarda iyileşebilmektedir. Bayan hastalarda göğüs ve rahim kanserine yakalanma ihtimali besbelli olarak azalmaktadır. Ayrıyeten yemek borusu kanseri, böbrek kanseri, pankreas kanseri ve kalın barsak kanserine yakalanma ihtimali azalmaktadır. Ayrıyeten kalp krizi riski de azalmaktadır.