Paratiroid Bezi Anatomisi:
Paratiroid bezleri, insan bedeninde bulunan tiroid bezlerinin gerisinde ve yapışık formda bulunmaktadır.
Paratiroid bezi 4 adet bulunur. Bu bezlerin 2 âdeti üst kısımda 2 âdeti de alt kısımda yer almaktadır.
Paratiroid bezleri epey küçük bir yapıya sahiptir. Paratiroid bezleri paratiroid hormonu salgılama
misyonu üstlenmektedir.
Kanda yer alan kalsiyum ölçüsünde düşüklük olursa paratiroid hormonu salgılama yapmaya başlar.Bu
hormon bilhassa kemiklere ve böbreklere olumsuz seviyede tesir eder. Hormonun bedende çoğalmasından
kaynaklı olarak kanda bulunan kalsiyum ölçüsü vakit içinde yükselir. Bu halde paratiroid hormonu
salgılaması da azalır. Kanda yer alan kalsiyum düzeyi konusunda tesirli olan en kıymetli organ
böbreklerdir. Böbrekler sağlıklı biçimde fonksiyonlarını yaptığı sürece D vitaminin insan anatomisi açısından
etkin olmasına imkan sağlar. Bu sayede de paratiroid hormonu daha az salgılanmaya başlar. Paratiroid
bezlerinden salgılanan hormon kemikler üzerinde direkt olarak tesirlidir. Kemiklerde yer alan fosfor ve
kalsiyumun ayrılmasını sağlayacak olan bir tesire sahiptir.Bu hormon ayrıyeten bağırsaklarda yer alan
kalsiyum ve fosfor emilimini arttırmaktadır. Paratiroid bezleri, kanda yer alan kalsiyum seviyesinin
düzenlenmesi konusunda değerli bir tesiri bulunan ‘paratiroid hormonu’ üretmek ile vazifelidir. Paratiroid
bezlerinin salgıladığı hormon aşağıda yer alan olayların üzerinde değerli seviyede rol oynamaktadır. Bu
olaylar;
• Böbreklerde kalsiyumun tutulması
• Bağırsaklardan besin emilmesi
• Kemiklerden kan dolanım sistemine kalsiyum sağlanması
Paratiroid Bezi Hastalıkları Bezi Hastalıkları Nelerdir ?
• Paratiroid kanseri
• Hipoparatiroidizm
• Hiperparatiroidizm
Paratiroid Kanseri:
Paratiroid kanseri paratiroid bezlerinin büyümesi olarak da tanımlanabilir. Oluşan kanser hücreler bezden
hormon salgılanmasının artırımını sağlayarakhiperparatiroidizm sıkıntısına sebep olurlar. Oluşan kanser
hücreleri birden fazla vakit uygun huylu olarak ortaya çıkar. Bu tümörlere adenom ismi verilmiştir. Hayli nadir
rastlanan bir hastalıktır. Paratiroid kanseri bulguları ve belirtileri;kas krampları, eklem ağrıları, depresyon,
halsizlik, kusma, bulantı, şiddetli karın ağrısı, kaslarda oluşan güçsüzlük, şuurda yer alan bulanıklık, aşırı
seviyede idrara çıkmaolup uzman görüşü almayı gerektiir.
Paratiroid kanseri tedavisinde ise; hiperparatiroidizme sebep olan paratiroid kanserinin tek tedavi şekli
cerrahi süreçlerdir. Yapılacak olan cerrahi süreçlerin öncesinde bezin olduğu yerin ultrason ve Paratiroid
MİBİ sintigrafisi ile tespit edilmesi gerekir. Az de olsa bazen paratiroid kanseri tümörü göğüs kısmının
boşluğunda oluşabilir. Bu durumda göğüs kemiğin kesilmesi süreçleri yapılması gerekmektedir.
Hipoparatiroidizm:
Paratiroid bezlerinin çalışması gerekli olan durumdan daha az seviyede çalışması ile ortaya çıkan bir
durumdur. Kan dolanımında hormon üretimi azalır ve kanda bulunması gereken kalsiyum düzeyi de
azalır. Kan içinde bulunan kalsiyum düzeylerinin düşmesi sonucunda hastada ellerde ve dudak
kenarlarında uyuşmalar oluşmaya başlar. Az halde de olsa kasılmalara sebebiyet verir.
Hipoparatiroidizm sebep olan nedenlerden bir tanesi de tiroid bezinin çıkarılması için yapılan ameliyatlar
esnasında paratiroid bezlerinden birinin çıkarılması ya da bezlerin bu esnada hasar görmesidir.
Hipoparatiroidizme sebep olan etkenler ortasında; doğuştan gelen paratiroid bezlerinin yokluğu ve bazı
sebeplerden kaynaklı olarak bezlerin yapması gereken fonksiyonları kaybetmesi de yer almaktadır.
Hipoparatiroidizm hastalığı bulguları ve belirtileri;
• Nöbet geçirme
• Uyuşmalar
• Kas kasılmaları
• Ayaklarda ağrılı kasılmalar
• Kollarda ağrılı kasılmalar
• Ellerde ağrılı kasılmalar
• Yüzde ağrılı kasılmalar
Laboratuvar olarak; paratiroid hormon, fosfor ve kalsiyum seviyeleri ile ilgili testler ve tetkikler yapılır.
Düşük düzeyde olan paratiroid hormonu, düşük kalsiyum düzeyi ve yüksek fosfor düzeyi bu hastalığa
işaret etmektedir. Hipoparatiroidizm tedavisinde ise;temel gaye kanda yer alan düşük kalsiyumun yerine
koyulmasıdır. Acil tedavide damardan kalsiyum dayanaklı olan iğne yapılır. Bu hastalığa sahip olan kişiler
hayatları boyunca D vitamini ve kalsiyum içeren ilaçları kullanmalıdır.
Hiperparatiroidizm:
Paratiroid bezlerinin çalışması gerekli olan durumdan daha fazla seviyede çalışması sonucunda
meydana gelir. Çalışması gerekenden daha fazla çalışan paratiroid bezleri gerekenden daha çok
paratiroid hormonu üretir ve bu halde kan sirkülasyonunda yer alan kalsiyum ölçüsünde artma olur.
Hormonun tesiri kemiklerde kemik erimesi sorunu oluşmaya başlar. Böbrekler tarafından atılacak olan
kalsiyum ölçüsünde da artış oluşmaya başlar. Bundan kaynaklı olarak da böbrek taşları oluşmaya
başlayacaktır. Bu hastalığa neden olan sebepler ortasında paratiroid bezinin büyümesi ve paratiroid
bezinde oluşan âlâ huylu tümörler yer almaktadır. Genelde böbrek yetmezliği olan şahıslarda paratiroid bezi
büyümesi meydana gelir.
Hiperparatiroidizm hastalığı bulguları ve belirtileri;
• Sebebi aşikâr olmayan yüksek tansiyon
• Sık biçimde böbreklerde oluşan taş ve kum sorunu
• İnatçı seviyede olan mide sorunu
• Geçmeyen mide sorunları
• Kaslarda oluşan güçsüzlükler
• Şuurda meydana gelen bulanıklık
• Çok seviyede idrara çıkma
• Halsizlik
• Kusma
• Mide bulantısı
• Karında oluşan ağrılar
• Hastanın hislerinde oluşan karışıklıklar ve bozukluklar
• Kas krampları
• Romatizma ağrısına benzeyen eklem ağrıları
Belirtiler görüldüğünde kesinlikle uzman görüşüne başvurmak gerekmektedir. Hiperparatiroidizm hastalığı
tedavisinde ise hasta özgeçmişi açısından ayrıntılı incelenmeli, fizik muayenesi yapılmalı, laboratuvar
testleri olarak da paratiroid hormon, fosfor ve kalsiyum düzeyleri değerlendirilmelidir. Hiperparatiroidizm
hastalığı için gerekli teşhisin koyulabilmesi için; paratiroid sintigarfisi, ayrıntılı boyun ultrasonu, günlük
olarak idrar atılımı takibi, kemik dansitometrisi, kemik röntgeni, kanda kalsiyum düzeyi ölçümü,
paratiroid hormonu ölçümü üzere araçlar kullanılmaktadır.
Bu hastalığın tedavisi nedene yönelik olarak yapılır. Hastanın klinik durumuna nazaran ilaç tedavisi yada
cerrahi tedavi önerilebilir.
